Rolnik jako przedsiębiorca

Czy rolnik może być uznany za przedsiębiorcę?

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej¹ (zwanej dalej również „ustawą”) przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Działalnością gospodarczą zaś, zgodnie z art. 2 ustawy, jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Definicję przedsiębiorcy zawiera również Kodeks cywilny². Zgodnie z art. 43(1) K.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Na gruncie powyższych przepisów należałoby stwierdzić, że rolnik prowadzi zarobkową działalność wytwórczą, a co za tym idzie przysługuje mu status przedsiębiorcy. Nie jest to jednak oczywiste z uwagi na treść art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którym przepisów tej ustawy nie stosuje się do:

1. działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
2. wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;
3. wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego, o których mowa w art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz. U. z 2014 r., poz. 1104);
4. działalności rolników w zakresie sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.).

Brak obowiązku dokonywania przez rolników wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej

Wyłączenia zawarte w art. 3 ustawy skutkują przede wszystkim brakiem obowiązku dokonywania przez rolników wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Oznacza to również, że działalność rolnicza nie może być kontrolowana (a przynajmniej nie w trybie przewidzianym w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej). Wydaje się jednak, że nie skutkuje to utratą przez rolnika statusu osoby wykonującej działalność gospodarczą. Co najmniej na gruncie przepisów cywilnoprawnych rolnik powinien być traktowany jako przedsiębiorca, chyba że prowadzi gospodarstwo rolne wyłącznie w celu samozaopatrzenia.

Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 lutego 2015 r.³. Stwierdził on m.in., iż: „Przesłanki działalności gospodarczej zostały już w judykaturze i piśmiennictwie jednoznacznie określone; przyjmuje się, że charakteryzuje ją cel zawodowy i zarobkowy, działanie we własnym imieniu, ciągłość tego działania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (...). Cechy tej działalności może mieć oczywiście także działalność w dziedzinie rolnictwa i jeżeli je spełnia, jest działalnością gospodarczą (...). Niczego w tej kwalifikacji działalności gospodarczej nie zmienia art. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (jedn. tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 672 ze zm.), stwierdzający, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu określonej ilości wina. Wyłączenie przewidziane w tym przepisie, działające zresztą jedynie w ramach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a więc w dziedzinie prawa publicznego (administracyjnego), nie odbiera działalności rolniczej cech działalności gospodarczej; działalność ta pozostaje działalnością gospodarczą (art. 2 ustawy), a jedynie nie stosuje się do niej dalszych unormowań ustawy (...).”

Traktowanie rolnika jako przedsiębiorcy ma doniosłe znaczenia przede wszystkim na gruncie prawa cywilnego. Może wpływać między innymi na długość okresu przedawnienia (skrócenie ogólnych terminów przedawnienia z dziesięciu do trzech lat), właściwość miejscową sądu, konieczność spełnienia obowiązków informacyjnych, czy na zasady dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.

_________________________

¹ Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 584, z późn. zm.)

² Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn. zm.)

³ Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2015 r. (III CZP 108/14)

Poprzedni materiał

Następny materiał