Pobyt tolerowany cudzoziemca

Instytucja zgody na pobyt tolerowany cudzoziemców

Cudzoziemcy, którzy nie zostali uznani za uchodźców, mogą ubiegać się o udzielenie im zgody na pobyt tolerowany na terytorium Polski. Pobyt tolerowany to szczególna forma ochrony, dzięki której cudzoziemiec, któremu odmówiono statusu uchodźcy, może legalnie przebywać na terytorium Polski.

Zagadnienie pobytu tolerowanego reguluje ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz. U. 2006 r. Nr 234, poz. 1695).

Stosownie do przepisów przywołanej ustawy cudzoziemcowi udziela się zgody na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jego wydalenie:

1. mogłoby nastąpić jedynie do kraju, w którym zagrożone byłoby jego prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, w którym mógłby zostać poddany torturom albo nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu lub być zmuszony do pracy lub pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego albo być ukarany bez podstawy prawnej w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.
2. naruszałoby prawo do życia rodzinnego w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., lub naruszałoby prawa dziecka określone w Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., w stopniu istotnie zagrażającym jego rozwojowi psychofizycznemu.
   – jednak w tym przypadku zgoda na pobyt tolerowany nie zostanie udzielona, jeżeli dalszy pobyt cudzoziemca na terytorium Polski stanowi zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa albo bezpieczeństwa i porządku publicznego.
3. jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca.

Udzielenie cudzoziemcowi zgody na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Cudzoziemcowi można udzielić zgody na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jego wydalenie mogłoby nastąpić jedynie do kraju, do którego wydanie cudzoziemca jest niedopuszczalne na podstawie orzeczenia sądu o niedopuszczalności wydania cudzoziemca albo na podstawie rozstrzygnięcia Ministra Sprawiedliwości o odmowie jego wydania, uwzględniając przyczynę, z powodu której odmówiono wydania cudzoziemca, oraz interes Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgody na pobyt tolerowany udziela:

• wojewoda:
  1. z urzędu, w decyzji o odmowie wydalenia, gdy w postępowaniu w sprawie o wydalenie cudzoziemca stwierdzi, że zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności będących podstawą do udzielenia zgody na pobyt tolerowany, prócz sytuacji w której wydalenie cudzoziemca jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca, albo w odrębnej decyzji, gdy okoliczności te ujawniły się po wydaniu decyzji o wydaleniu,
  2. z urzędu, gdy wydalenie cudzoziemca jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca,
  3. na wniosek organu właściwego do wykonania decyzji o wydaleniu cudzoziemca wydanej przez organ innego państwa członkowskiego stosującego dyrektywę Rady nr 2001/40/WE z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie wzajemnego uznawania decyzji o wydalaniu obywateli państw trzecich, gdy zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności będących podstawą do udzielenia zgody na pobyt tolerowany; 
• Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców:
  1. z urzędu, w decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy i odmowie udzielenia ochrony uzupełniającej lub w decyzji o pozbawieniu azylu, jeżeli istnieje którakolwiek z okoliczności będących podstawą do udzielenia zgody na pobyt tolerowany, prócz sytuacji w której wydalenie cudzoziemca jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca, lub w odrębnej decyzji, gdy okoliczności te powstały po wydaniu tych decyzji,
  2. na wniosek cudzoziemca przebywającego na terytorium Polski, w sprawie którego sąd wydał orzeczenie o niedopuszczalności wydania lub Minister Sprawiedliwości rozstrzygnął o odmowie jego wydania (zakaz ekstradycji),
  3. z urzędu, gdy wydalenie cudzoziemca na podstawie decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy i ochrony uzupełniającej, która zawiera orzeczenie o wydaleniu, lub na podstawie decyzji o pozbawieniu azylu, jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję i od cudzoziemca,
• Rada do Spraw Uchodźców, gdy w wyniku rozpatrzenia odwołania od decyzji w sprawie o nadanie statusu uchodźcy stwierdzi, że istnieje którakolwiek z okoliczności będących podstawą do udzielenia zgody na pobyt tolerowany, prócz sytuacji w której wydalenie cudzoziemca jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca.

Decyzję w sprawie udzielenia zgody na pobyt tolerowany w przypadkach, gdy okoliczności, z okoliczności będących podstawą do udzielenia zgody na pobyt tolerowany, prócz sytuacji w której wydalenie cudzoziemca jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca, ujawniły się po wydaniu decyzji o wydaleniu lub wydalenie cudzoziemca jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca, wydaje wojewoda, który wydał decyzję o wydaleniu.

W decyzji o udzieleniu zgody na pobyt tolerowany wydanej ze względu na to, że wydalenie cudzoziemca jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca, zobowiązuje się cudzoziemca do zgłaszania się w określonych odstępach czasu do organu wskazanego w decyzji oraz do zawiadamiania tego organu o każdej zmianie miejsca pobytu.

Od decyzji o odmowie udzielenia zgody na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przysługuje cudzoziemcowi odwołanie; na negatywną decyzję wydaną w wyniku złożonego odwołania cudzoziemiec ma prawo złożyć skargę do sądu administracyjnego.

Uprawnienia cudzoziemca któremu udzielono zgody na pobyt tolerowany

Cudzoziemcowi, któremu udzielono zgody na pobyt tolerowany, przysługują uprawnienia cudzoziemca, któremu udzielono zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, z pewnymi wyjątkami.

W szczególności cudzoziemiec posiadający zgodę na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

• może być zatrudniony bez zezwolenia na pracę,
• ma prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na zasadach ogólnych (takich jak obywatele polscy),
• ma prawo do ubezpieczenia zdrowotnego (dobrowolnie lub obowiązkowo z tytułu pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej),
• ma prawo do świadczeń pomocy społecznej,
• jest uprawniony do otrzymania zasiłków rodzinnego, pielęgnacyjnego i wychowawczego,
• ma prawo do nauki w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

Wydanie karty pobytu dla cudzoziemca któremu wydano zgodę na pobyt tolerowany

Cudzoziemcowi, któremu udzielono zgody na pobyt tolerowany, wydaje się kartę pobytu, która jest ważna przez rok. Cudzoziemiec jest obowiązany wymienić kartę pobytu w następujących przypadkach:

• zmiany danych w niej zamieszczonych,
• zmiany wyglądu utrudniającej ustalenie jego tożsamości,
• uszkodzenia ich w stopniu utrudniającym posługiwanie się nimi,
• upływu okresu ważności karty,
• utraty lub zniszczenia karty.

Kartę pobytu należy zwrócić niezwłocznie po doręczeniu dokumentu potwierdzającego nabycie obywatelstwa polskiego, decyzji ostatecznej o cofnięciu zgody na pobyt tolerowany, decyzji o nadaniu statusu uchodźcy, decyzji o udzieleniu ochrony uzupełniającej, decyzji o udzieleniu zezwolenia na osiedlenie się lub w dniu zawiadomienia Szefa Urzędu o zrzeczeniu się prawa do korzystania ze zgody na pobyt tolerowany.

Kartę pobytu cudzoziemcowi, któremu udzielono zgody na pobyt tolerowany, wydaje i wymienia organ, który udzielił zgody na ten pobyt, z tym że, jeżeli zgody udzieliła Rada, czynności tych dokonuje Szef Urzędu.

Cudzoziemcowi, który posiada zgodę na pobyt tolerowany, nie można wydać decyzji o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ani decyzji o wydaleniu.

Cofnięcie cudzoziemcowi zgody na pobyt tolerowany

Zgodę na pobyt tolerowany cofa się, jeżeli:

1. ustanie przyczyna, dla której została ona udzielona,
2. cudzoziemiec dobrowolnie zwrócił się o ochronę do władz kraju pochodzenia,
3. cudzoziemiec opuścił na stałe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
4. dalsze jej obowiązywanie mogłoby spowodować poważne zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo bezpieczeństwa i porządku publicznego,
5. cudzoziemiec, któremu udzielono zgody na pobyt tolerowany ze względu na to, że jego wydalenie jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca, uchyla się od nałożonego w tej decyzji obowiązku zgłaszania się w określonych odstępach czasu do wskazanego w niej organu lub zawiadomienia tego organu o każdej zmianie miejsca pobytu.

Decyzję w sprawie cofnięcia zgody na pobyt tolerowany wydaje organ, który jej udzielił, z tym że – gdy decyzję o udzieleniu zgody na pobyt tolerowany wydała Rada – decyzję w sprawie jej cofnięcia wydaje Szef Urzędu.

W decyzji o cofnięciu zgody na pobyt tolerowany orzeka się o wydaleniu i określa termin opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie dłuższy niż 14 dni, chyba że przed wydaniem decyzji o cofnięciu zgody na pobyt tolerowany cudzoziemcowi wydano decyzję o wydaleniu, która nie została wykonana.

Do postępowania w sprawie cofnięcia zgody na pobyt tolerowany, w części dotyczącej orzeczenia o wydaleniu, stosuje się przepisy ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach dotyczące postępowania w sprawie wydalenia.

Decyzji o cofnięciu zgody na pobyt tolerowany – udzielonej ze względu na to, że wydalenie cudzoziemca jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu i od cudzoziemca – nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.

Decyzję w sprawie cofnięcia zgody na pobyt tolerowany wydanej ze względu na to, że dalsze jej obowiązywanie mogłoby spowodować poważne zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo bezpieczeństwa i porządku publicznego, wydaje się z urzędu lub na wniosek Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szefa Służby Wywiadu Wojskowego, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Policji, komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta placówki Straży Granicznej lub komendanta wojewódzkiego Policji.

Wygaśnięcie zgody na pobyt tolerowany

Zgoda na pobyt tolerowany wygasa z mocy prawa z dniem:

1. nadania cudzoziemcowi statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej,
2. nabycia przez cudzoziemca obywatelstwa polskiego,
3. zawiadomienia na piśmie przez cudzoziemca Szefa Urzędu o zrzeczeniu się prawa do korzystania ze zgody na pobyt tolerowany,
4. uzyskania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub zezwolenia na osiedlenie się.

Mimo że instytucja pobytu tolerowanego daje cudzoziemcom przebywającym w Polsce, a którym odmówiono statusu uchodźcy, ochronę, wiele instytucji zajmujących się problemem uchodźców zwraca uwagę na fakt, iż instytucja ta nie w pełni odpowiada potrzebom cudzoziemców w Polsce, a przepisy prawa nie pozwalają cudzoziemcom na pełną integrację ze społeczeństwem. Jednak mimo tych braków pobyt tolerowany jest szansą na w miarę normalne życie dla obcokrajowców, którzy nie spełniają warunków do uznania ich za uchodźców.

Poprzedni materiał

Następny materiał