Właściwość sądu w sprawach gospodarczych

Rozpoznawanie przez sądy spraw gospodarczych

Zgodnie z art. 2 ustawy o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych¹, sprawami gospodarczymi są sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej (również w sytuacji gdy którakolwiek ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej), a także sprawy:

1. ze stosunku spółki oraz dotyczące niektórych roszczeń kierowanych do zarządu spółki,
2. przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub o naprawienie szkody z tym związanej oraz o zakazanie albo ograniczenie działalności zagrażającej środowisku,
3. między organami przedsiębiorstwa państwowego,
4. między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór,
5. z zakresu prawa upadłościowego i naprawczego,
6. o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, którym jest orzeczenie sądu gospodarczego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu albo ugoda zawarta przed tym sądem, jak również innemu tytułowi egzekucyjnemu, obejmującemu roszczenia, które, gdyby były rozpoznawane przez sąd, należałyby do właściwości sądów gospodarczych,
7. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego opartego na prawomocnym lub podlegającym natychmiastowemu wykonaniu orzeczeniu sądu gospodarczego albo ugodzie zawartej przed tym sądem, jak również innego tytułu wykonawczego obejmującego roszczenie, które, gdyby było rozpoznawane przez sąd, należałoby do właściwości sądów gospodarczych,
8. o ustalenie, że orzeczenie sądu lub rozstrzygnięcie innego organu państwa obcego wydane w sprawie gospodarczej podlega albo nie podlega uznaniu,
9. inne, przekazane przez odrębne przepisy.

Sądy gospodarcze

Zgodnie z art. 1 cytowanej wyżej ustawy, rozpoznawanie spraw  gospodarczych powierza się sądom rejonowym i sądom okręgowym, w których tworzy się odrębne jednostki organizacyjne (sądy gospodarcze). Ponadto zgodnie z ustawą Prawo o ustroju sądów powszechnych², w sądach rejonowych i okręgowych tworzone są wydziały gospodarcze (w sądach apelacyjnych sprawy gospodarcze rozpatrują działające w nich wydziały cywilne), rozpatrujące sprawy gospodarcze.

Właściwość rzeczową sądu powszechnego w sprawach gospodarczych ustala się na zasadach ogólnych określonych w Kodeksie postępowania cywilnego³. Zgodnie z art. 17 K.p.c. do właściwości sądów okręgowych można zaliczyć w szczególności następujące sprawy:

1. o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe;
2. o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych;
3. o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o naruszenie posiadania, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym;
4. o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną;
5. o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji.

Rozpoznawanie spraw gospodarczych przez sądy rejonowe

Natomiast sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.

Dla ustalania właściwości miejscowej zastosowanie również będą miały przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, a w szczególności następujące zasady:

1. powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania;
2. powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi niebędącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca ich siedziby;
3. powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy można wytoczyć przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub oddział, jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub oddziału;
4. powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania (w razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem);
5. powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości wytoczyć można przed sąd miejsca położenia nieruchomości;
6. powództwo o własność lub o inne prawa rzeczowe na nieruchomości, jak również powództwo o posiadanie nieruchomości można wytoczyć wyłącznie przed sąd miejsca jej położenia (jeżeli przedmiotem sporu jest służebność gruntowa, właściwość oznacza się według położenia nieruchomości obciążonej).

_______________________

¹ Ustawa z dnia 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (Dz. U. Nr 33, poz. 175, z późn. zm.)

² Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 427, z późn. zm.)

³ Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101)

Poprzedni materiał

Następny materiał