Umowa o dzieło między osobami fizycznymi

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby na przykład sąsiad sąsiadowi za wynagrodzeniem wymalował mieszkanie. Na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych dochód taki podlega opodatkowaniu, nie musi to jednak być dochód w źródle działalność gospodarcza.

Działalność gospodarcza na gruncie PIT

Działalnością gospodarczą na gruncie PIT jest działalność zarobkowa:

a) wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,

b) polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c) polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
– prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Zawieranie umów o dzieło między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej i osobami nieprowadzącymi działalności a przedsiębiorcą

Prawo pozwala na zawieranie umów o dzieło także między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej i osobami nieprowadzącymi działalności a przedsiębiorcą. Samo zagadnienie treści umowy reguluje Kodeks cywilny, lecz prawo podatkowe w pełni respektuje te postanowienia i możliwości, jakie dają. W podatku dochodowym od osób fizycznych przychody uzyskane z realizacji umowy o dzieło pomiędzy osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej stanowią przychody z tzw. „innych źródeł” (art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Natomiast w przypadku umowy osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, osobą prawną i jej jednostką organizacyjną oraz jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej (a także właścicielem/posiadaczem nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającym w jego imieniu zarządcą albo administratorem – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością) mamy do czynienia z przychodem ze źródła „działalność wykonywana osobiście” (art. 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 13 pkt 8 lit. a). W tym drugim przypadku (dochód z działalności wykonywanej osobiście) płatnikiem podatku jest zazwyczaj wypłacający wynagrodzenie.

Umowy o dzieło między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej

Inaczej jest w przypadku mów o dzieło między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, tu powstaje dochód z tzw. innych źródeł, który opodatkowany jest na zasadach ogólnych to jest według skali podatkowej, więc należy go wykazać w zeznaniu podatkowym wraz z innymi dochodami i od łącznej sumy obliczyć należny za dany rok podatek dochodowy. Niestety nie zawsze to wszystko, co należy zrobić – otwarta pozostaje kwestia zaliczek na podatek wpłacanych w ciągu roku podatkowego.

Zaliczki, jako problem przy umowach o dzieło, to wbrew pozorom temat złożony. Na ogół wskazuje się (w pełni słusznie), że zasadą jest, iż nie ma obowiązku wpłacania w ciągu roku podatkowego, zaliczek na podatek dochodowy z tytułu dochodów z innych źródeł w tym od dochodów osiągniętych na podstawie umowy o dzieło zawartej między osobami niebędącymi przedsiębiorcami. Od zasady tej istnieją jednak pewne wyjątki. Zgodnie z art. 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych niektórzy podatnicy mają taki obowiązek. Artykuł ten jest różnie rozumiany w praktyce i bardzo często spotkać się można z sytuacją, gdy nawet organy podatkowe go nie stosują, niemniej jednak artykuł ten stanowi, że podatnicy, o których mowa w art. 31, 33, 34 i 35 ww. ustawy, jeżeli osiągają inne dochody, od których płatnicy nie mają obowiązku poboru zaliczek na podatek, są obowiązani samodzielnie wpłacić zaliczki na podatek należny od tych dochodów według zasad określonych w art. 44 ust. 3a. Wyjątek od reguły dotyczy zatem, jak wylicza A. Bartosiewicz, „następujących podatników:

• uzyskujących od zakładów pracy przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy;
• otrzymujących zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, wypłacane przez zakłady pracy;
• otrzymujących w spółdzielniach pracy wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej;
• członków spółdzielni lub rolniczej spółdzielni produkcyjnej (innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną) lub ich domowników uzyskujących wypłaty z tytułu dniówek obrachunkowych, udziału w dochodzie podzielnym spółdzielni, a także z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, wypłacanych przez spółdzielnię;
• uzyskujących przychody z wypłacanych bezpośrednio przez organy rentowe emerytur i rent, świadczeń przedemerytalnych i zasiłków przedemerytalnych, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych oraz rent socjalnych;
• otrzymujących emerytury i renty z zagranicy, za pośrednictwem banków;
• otrzymujących stypendia;
• otrzymujących od organów zatrudnienia świadczenia wypłacane z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a także świadczenia z Funduszu Pracy;
• tymczasowo aresztowanych oraz skazanych otrzymujących należności za pracę;
• członków spółdzielni uzyskujących od spółdzielni oprocentowanie wkładów członkowskich, zaliczonych w ciężar kosztów spółdzielni;
• żołnierzy otrzymujących świadczenia pieniężne wynikające z przepisów ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej” [Bartosiewicz Adam, Kubacki Ryszard, Komentarz do art. 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, LEX, 2014].

Opodatkowanie przychodu z innych źródeł

Oprócz powyższej regulacji obowiązuje jeszcze art. 44 ust. 1c stanowiący, że podatnik uzyskujący przychody „z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, na podstawie umowy, do której stosuje się przepisy prawa cywilnego dotyczące umowy zlecenia lub o dzieło, może w ciągu roku podatkowego wpłacać zaliczki miesięczne, stosując do uzyskanego dochodu najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. Przy obliczaniu zaliczki podatnik może stosować wyższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. Za dochód podlegający opodatkowaniu uważa się przychód uzyskany w danym miesiącu pomniejszony o koszty uzyskania określone w art. 22 ust. 9 pkt 6”. Na podstawie powyższego można by zatem uznać, że skoro osoba, która uzyskała dochód z umowy o dzieło, może w ciągu roku podatkowego wpłacać zaliczki miesięczne, to nie ma obowiązku tego robić. Taka wykładnia zresztą w praktyce funkcjonuje najczęściej (od dnia 4 kwietnia 2011 r., kiedy przepis ten wszedł w życie). Niemniej jednak, jak widać, art. 40 znacznie ogranicza krąg osób, które mogą, ale nie muszą, wpłacać z umowy o dzieło zaliczki w trakcie roku. Konkludując, tylko podatnicy niewymienieni w art. 40 (w zw. z art. 44 ust. 1c), osiągający przychód z umów o dzieło zawartych między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, mogą, ale nie muszą, w ciągu roku podatkowego wpłacać zaliczki miesięczne.

Poprzedni materiał

Następny materiał