Klauzula wykonalności przeciwko spadkobiercom dłużnika

Śmierć dłużnika przeciwko któremu jest prowadzone postępowanie egzekucyjne

W przypadku gdy nastąpi śmierć dłużnika, prowadzenie postępowania egzekucyjnego jest niemożliwe, ale zgodnie z ogólną zasadą prawa obowiązki zmarłego przechodzą na jego spadkobierców. Krąg spadkobierców określają przepisy prawa cywilnego.

Śmierć dłużnika, pomimo że na określony czas niweczy możliwość prowadzenia egzekucji, może skutkować zwiększeniem możliwości zaspokojenia wierzyciela, w przypadku gdy spadek obejmie większą ilość osób lub w przypadku, gdy dotychczasowa egzekucja z majątku dłużnika była bezskuteczna, a po jego śmierci spadkobiercy przyjęli spadek wprost, tj. bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe.

Zgodnie z art. 779 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „do egzekucji ze spadku konieczny jest – aż do działu spadku – tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim spadkobiercom”. Powyższy paragraf ma zastosowanie w przypadku, gdy wierzyciel nie uzyskał jeszcze tytułu wykonawczego przeciwko spadkodawcy. Paragraf 2 powyższego artykułu stanowi, że „jeżeli tytuł był wydany przeciwko spadkodawcy, przejście obowiązków na spadkobierców następuje stosownie do art. 788 K.p.c.”. Ma on zastosowanie, gdy wierzyciel już uzyskał tytuł wykonawczy przeciwko spadkodawcy.

Przeprowadzenie egzekucji przed działem spadku

Przeprowadzenie egzekucji przed działem spadku uzależnione jest od przedstawienia przez wierzyciela lub organ żądający wszczęcia postępowania z urzędu tytułu egzekucyjnego przeciwko wszystkim spadkobiercom. Do chwili bowiem działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe.

Tym samym w przypadku śmierci dłużnika, w celu prowadzenia egzekucji ze spadku konieczne jest w pierwszej kolejności stwierdzenie nabycia spadku. To, czy spadek po dłużniku został stwierdzony, możemy ustalić w sądzie rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania dłużnika. Informacja o ostatnim miejscu zamieszkania dłużnika znajduje się także w jego akcie zgonu.

Jeżeli sąd stwierdził nabycie spadku, niezbędne jest złożenie wniosku o wydanie odpisu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Następnie takie postanowienie wraz z tytułem wykonawczym przeciwko zmarłemu dłużnikowi przesyłamy do sądu, aby uzyskać klauzulę wykonalności przeciwko spadkobiercom dłużnika. Tak uzyskany tytuł wykonawczy możemy ponownie złożyć do komornika sądowego w celu wyegzekwowania roszczenia.

Odpowiedzialność spadkobierców za długi zmarłego

Jeżeli spadkobiercy dłużnika przyjęli spadek wprost, tj. bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe, w postępowaniu egzekucyjnym odpowiadają solidarnie za całość długu zmarłego dłużnika. Jednakże, gdy spadkobiercy przyjęli spadek z tzw. dobrodziejstwem inwentarza – odpowiadają oni za długi spadkowe jedynie do stanu majątku ustalonego w spisie inwentarza. Wówczas na etapie postępowania klauzulowego sąd ograniczy możliwość prowadzenia egzekucji do określonej kwoty. Spadkobiercy dłużnika będą mogli w toku postępowania egzekucyjnego powołać się na ograniczenie ich odpowiedzialności wynikające z klauzuli wykonalności zgodnie z art. 837 K.p.c. Jednakże w przypadku, gdy postępowanie spadkowe po dłużniku nie nastąpiło, wierzyciel może z własnej inicjatywy złożyć wniosek o stwierdzenia nabycia spadku po dłużniku.

Ustalenie spadkobierców dłużnika

Wierzyciel niejednokrotnie nie posiada informacji o spadkobiercach dłużnika. Może się on jednak posiłkować ustaleniami dokonanymi przez komornika w toku postępowania egzekucyjnego w trybie art. 761 K.p.c. lub ustalić krewnych, małżonka dłużnika w Urzędzie Stanu Cywilnego. Gdy i to również okaże się bezskuteczne, niezbędne będzie w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku poinformowanie spadkobierców dłużnika poprzez ogłoszenia prasowe. Wiązać będzie się to z koniecznością poniesienia przez wierzyciela stosownych zaliczek. Jednakże wierzyciel może żądać zwrotu poniesionych kosztów postępowania o stwierdzenie nabycia spadku od ustalonych spadkobierców na podstawie art. 520 § 2 K.p.c. Po uzyskaniu stwierdzenia nabycia spadku przeciwko spadkobiercom dłużnika, niezbędne jest uzyskanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 K.p.c. Również w tym postępowaniu wierzyciel może żądać zasądzenia zwrotu kosztów tego postępowania od spadkobierców dłużnika.

Poprzedni materiał

Następny materiał