Brak oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku

Złożenie przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku

Zgodnie z art. 1012 K.c. spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku również powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane, a złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.

Zgodnie z art. 1015 K.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, a brak oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku w tym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Konsekwencje braku oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku

Warto zaznaczyć, że brak oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadu skutkuje w każdym przypadku przyjęciem spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi dopiero od niedawna, a mianowicie od 18 października 2015 r., kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie Kodeksu cywilnego². Przed nowelizacją art. 1015 § 2 K.c. brak oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku skutkował co do zasady prostym przyjęciem spadku (bez ograniczenia odpowiedzialności za długi). Brak oświadczenia w terminie skutkował przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza jedynie wówczas, gdy spadkobiercą była osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istniała podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna. Na mocy odrębnego przepisu, tj. obowiązującego również obecnie art. 1023 § 2 K.c., spadek uważało się również za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, jeżeli spadkobiercą był Skarb Państwa lub gmina.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza a odpowiedzialność za długi spadkowe

Zgodnie z art. 1031 § 1 K.c. w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości stanu czynnego spadku. Przed powołaną wyżej nowelizacją Kodeksu cywilnego powodowało to konieczność sporządzenia spisu inwentarza przez komornika., co generowało wysokie koszty po stronie spadkobiercy. Wraz ze zmianą zasady, zgodnie z którą brak oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku skutkował prostym przyjęciem spadku, ustawodawca wprowadził jednak do Kodeksu cywilnego nową instytucją prawną jaką jest wykaz inwentarza.

Wykaz inwentarza

Zgodnie z art. 1031¹ § 1 spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu mogą złożyć w sądzie albo przed notariuszem wykaz inwentarza. Wykaz inwentarza składany przed notariuszem zostaje objęty protokołem. Wykaz inwentarza może zostać złożony wspólnie przez więcej niż jednego spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. W wykazie inwentarza z należytą starannością ujawnia się przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku. W razie ujawnienia po złożeniu wykazu inwentarza przedmiotów należących do spadku, przedmiotów zapisów windykacyjnych lub długów spadkowych pominiętych w wykazie inwentarza składający wykaz uzupełnia go.

Zgodnie z art. 1032 K.c. spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacił niektóre długi spadkowe, a nie wiedział i przy dołożeniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność za niespłacone długi spadkowe tylko do wysokości różnicy między wartością stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów spadkowych, które spłacił. Spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacając niektóre długi spadkowe, wiedział lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe. Nie dotyczy to spadkobiercy niemającego pełnej zdolności do czynności prawnych oraz spadkobiercy, co do którego istnieje podstawa do jego ubezwłasnowolnienia.

_____________________________

¹ Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn. zm.)

² Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 539).

Poprzedni materiał

Następny materiał