Zwrot kosztów dla nauczyciela dojeżdżającego na nauczanie indywidualne

Dofinansowanie kosztów dojazdów nauczyciela do uczniów nauczanych indywidualnie

Zgodnie z art. 71b ust. 5c ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) „dyrektor szkoły, której uczeń posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, organizuje takie nauczanie w porozumieniu z organem prowadzącym”.

W ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) nie unormowano zasad zwrotu kosztów dojazdu nauczyciela do domów uczniów nauczanych indywidualnie, jak również dodatkowego wynagrodzenia dla nauczyciela, które rekompensowałoby te koszty.

Zgodnie z § 8 pkt 8 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 22, poz. 181 z późn. zm.) w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy prowadzenie indywidualnego nauczania dziecka zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego jest uznane za pracę nauczyciela w trudnych warunkach. W związku z tym nauczycielom pracującym w trudnych lub uciążliwych warunkach przysługuje z tego tytułu dodatek za warunki pracy (art. 34 ust. 1 Karty Nauczyciela).

Dofinansowanie kosztów dojazdów nauczyciela do uczniów nauczanych indywidualnie należy rozpatrywać w związku z rodzajem umowy (lub aktu mianowania) zawartej z nauczycielem, w której określono m.in. zadania i obowiązki pracownika.

Zgodnie z art. 29 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) umowa o pracę powinna określać m.in. miejsce świadczenia pracy przez pracownika.

Również w art. 14 ust. 1 Karty Nauczyciela ustalono, że akt mianowania i umowa o pracę powinny w szczególności określić stanowisko i miejsce pracy.

Wyjazdy do ucznia na nauczanie indywidualne - zwrot kosztów

Dlatego też wskazanie w umowie o pracę (lub akcie mianowania) miejsca pracy nauczyciela będzie określało dodatkowe obowiązki pracodawcy dotyczące ewentualnego zwrotu pracownikowi kosztów dojazdów. Jak wcześniej wskazano, w Karcie Nauczyciela nie ma regulacji dotyczących zwrotu nauczycielowi kosztów za dojazdy do domów uczniów nauczanych indywidualnie. W tym zakresie należy zatem odwołać się do regulacji Kodeksu pracy, ponieważ zgodnie z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela „w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy nieuregulowanych w tym akcie, stosuje się Kodeks pracy”.

Zgodnie z art. 77⁵ § 1 Kodeksu pracy „pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową”. Podróż służbowa jest definiowana w piśmiennictwie jako „polecenie pracodawcy, polegające na obowiązku wykonania określonego zadania służbowego w innym miejscu niż znajduje się siedziba pracodawcy lub stałe miejsce pracy pracownika. Pracownik nie może odmówić wykonania polecenia pracodawcy, chyba że polecenie to narusza przepisy prawa” (E. Wronikowska, Akty wykonawcze do Kodeksu pracy. Komentarz, Oficyna, 2009). Podobnie w wyroku z dnia 16.12.2008 r. Sądu Najwyższego, sygn. akt I PK 96/08, wskazano, że „z przepisu art. 775 k.p. wynika, że podróżą służbową jest wykonywanie na polecenie pracodawcy zadania służbowego poza miejscem pracy rozumianym jako miejscowość będąca siedzibą pracodawcy, jeżeli tam pracownik ma swoje stanowisko pracy, albo inne miejsce, w którym pracownik jest obowiązany wykonywać obowiązki pracownicze w pozostałych przypadkach”.

Jednocześnie należy podkreślić, że „nie jest podróżą służbową stałe wykonywanie zadań w różnych miejscowościach i terminach, których wyboru dokonuje każdorazowo sam pracownik w ramach uzgodnionego rodzaju pracy” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.04.2001 r., sygn. akt I PKN 350/00, OSNP 2003/2/36).

Należy również wskazać, że jeżeli dojeżdża Pan do pracy do innej miejscowości niż ta miejsca Pańskiego zamieszkania lub siedziba pracodawcy, to czas tego dojazdu powinien być uwzględniony w ramach ustalonej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy.

W sytuacji uznania, że wykonuje Pan powyższe zadania w ramach podróży służbowej, jest Pan uprawiony do określonych świadczeń wypłacanych na podstawie Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki społecznej z dnia 19.12.2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. z 2002 Nr 236, poz. 1990 z późn. zm.).

W rozporządzeniu tym (§ 5 ust. 2) określono, że „na wniosek pracownika pracodawca może wyrazić zgodę na przejazd w podróży samochodem osobowym, motocyklem lub motorowerem niebędącym własnością pracodawcy”. W takim przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę, która nie może być wyższa niż określona w przepisach, tj. w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz. U. z 2002 r. Nr 27, poz. 271 z późn. zm.).

Zwrot poniesionych kosztów dojazdów do domów uczniów nauczanych indywidualnie

W związku z tym, w zależności od wskazanego w umowie o pracę (lub akcie mianowania) miejsca świadczenia przez Pana pracy, mogą również wynikać dodatkowe obowiązki pracodawcy, w tym również dotyczące ewentualnego zwrotu poniesionych przez Pana kosztów dojazdów do domów uczniów nauczanych indywidualnie.

Jeżeli Pańskie wyjazdy uznane zostałyby za podróż służbową, to mógłby Pan domagać się zwrotu kosztów na podstawie wyżej wymienionych przepisów wykonawczych. Mogłoby to nastąpić w sytuacji wydania Panu przez pracodawcę polecenia wykonania określonej pracy poza miejscem, w którym znajduje się siedziba pracodawcy.

Dlatego najpierw proszę przeanalizować treść Pańskiej umowy o pracę (lub aktu mianowania) w zakresie miejsca świadczenia pracy. Może Pan również spróbować starać się o zwrot tych kosztów w ramach podróży służbowej.

Jeśli Pańska umowa o pracę nie zawiera informacji o wyjazdach na nauczanie indywidualne, może Pan postąpić w następujący sposób.

Wezwanie pisemne pracodawcy do zapłaty zaległych delegacji

Po pierwsze, spróbować ugodowo załatwić sprawę z pracodawcą, tak aby potraktował Pańskie wyjazdy jako delegacje służbowe i zwrócił Panu koszty z tym związane. Celowe byłoby też wezwanie pisemne pracodawcy do zapłaty zaległych delegacji (co później może przydać się w postępowaniu sądowym).

Po drugie, może Pan rozważyć wniesienie pozwu do sądu pracy, w którym domaga się Pan zwrotu kosztów związanych z podróżą służbową. W takim przypadku mógłby Pan domagać się zwrotu niezapłaconych delegacji. Może Pan w związku z tym, dla celów dowodowych, sporządzić zestawienie wyjazdów i poniesionych kosztów, a także przedstawić na tę okoliczność dowód z zeznań świadków. Należałoby wykazać, że Pańskie wyjazdy stanowiły podróż służbową, a więc odbywały się na polecenie pracodawcy do miejscowości położonej poza jego siedzibą.

Po trzecie, może Pan też udać się do Państwowej Inspekcji Pracy, do której zadań należy m.in. nadzór i kontrola przestrzegania przepisów dotyczących wynagrodzenia za pracę, a także innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy.

Co powinien zawierać pozew do sądu pracy?

Jeśli zdecyduje się Pan wnieść pozew do sądu pracy, to powinien on spełniać wymogi formalne określone w art. 187 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.). „Pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto zawierać:

1. dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
2. przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu”.

Ponadto, zgodnie z art. 187 § 2 K.p.c. „pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

1. wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
2. dokonanie oględzin;
3. polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;
4. zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich”.

Wymogi pisma procesowego ustalono w art. 126 § 1-3 K.p.c. Zgodnie z tym przepisem „każde pismo procesowe powinno zawierać:

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2. oznaczenie rodzaju pisma;
3. osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
4. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5. wymienienie załączników.

Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sporu, pisma zaś dalsze – sygnaturę akt.

Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa”.

Powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy

W przypadku postępowania z zakresu prawa pracy dodatkowo „pracownik działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i innych pism procesowych” (art. 466 K.p.c.).

W postępowaniu z zakresu prawa pracy „pełnomocnikiem pracownika może być również przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był zatrudniony, a ubezpieczonego – także przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów” (art. 465 § 1 K.p.c.).

„Powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy może być wytoczone bądź przed sąd właściwości ogólnej pozwanego, bądź przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź też przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy” (art. 461 § 1 K.p.c.).

„Do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, a także sprawy dotyczące kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane” (art. 461 § 1¹ K.p.c.).

Zgodnie z art. 468 § 1 i 2 K.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy „sąd podejmuje czynności wyjaśniające, jeżeli przemawiają za tym wyniki wstępnego badania sprawy, a także gdy sprawa nie była przedmiotem postępowania przed komisją pojednawczą, chyba że czynności te nie przyspieszą postępowania lub są oczywiście niecelowe z innych przyczyn”. Mają one na celu:

1. „usunięcie braków formalnych pism procesowych, w tym w szczególności dokładniejsze określenie zgłoszonych żądań,
2. w sprawach z zakresu prawa pracy – wyjaśnienie stanowisk stron oraz skłonienie ich do pojednania i zawarcia ugody,
3. ustalenie, jakie z istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności są sporne między stronami oraz czy i jakie dowody należy przeprowadzić w celu ich wyjaśnienia,
4. wyjaśnienie innych okoliczności, mających znaczenie dla prawidłowego i szybkiego rozstrzygnięcia sprawy”.

Zgodnie z art. 471 K.p.c. „termin rozprawy powinien być wyznaczony tak, aby od daty zakończenia czynności wyjaśniających, a jeżeli nie podjęto tych czynności – od daty wniesienia pozwu lub odwołania, do rozprawy nie upłynęło więcej niż dwa tygodnie, chyba że zachodzą nie dające się usunąć przeszkody”.

W postępowaniu tym „sąd może wzywać strony, świadków, biegłych lub inne osoby w sposób, który uzna za najbardziej celowy, nawet z pominięciem sposobów przewidzianych przez przepisy ogólne, jeżeli uzna to za niezbędne do przyspieszenia rozpoznania sprawy. Dotyczy to również doręczeń oraz zarządzeń mających na celu przygotowanie rozprawy, zwłaszcza zaś żądania przedstawienia niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy akt osobowych i innych dokumentów. Wezwanie i doręczenie dokonane w powyższy sposób wywołuje skutki przewidziane w Kodeksie, jeżeli jest niewątpliwe, że doszło ono do wiadomości adresata” (art. 472 § 1 i 2 K.p.c.).

Koszty postępowania w sądzie pracy

Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych pracownik wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.

W związku z powyższym wniesiony przez Pana pozew powinien spełniać wymogi formalne określone w art. 187 § 1 K.p.c., z uwzględnieniem wymogów pisma procesowego z art. 126 § 1-3 K.p.c. W przypadku postępowania z zakresu prawa pracy może Pan też złożyć pozew ustnie do protokołu w sądzie, jeżeli nie ma Pan pełnomocnika procesowego (art. 466 K.p.c.). Jeżeli posiada Pan pełnomocnika procesowego (adwokat, radca prawny), to do pozwu należy dołączyć dokument będący podstawą jego umocowania. Z reguły dokonuje tego sam pełnomocnik, jeśli to on sporządza pozew. Pełnomocnikiem pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy może być też przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był zatrudniony (art. 465 § 1 K.p.c.).

Jeżeli będzie Pan w pozwie wnioskował o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania określonych świadków, to należy podać w pozwie ich dane osobowe i aktualne adresy. Może Pan dołączyć do pozwu także wszelkie dokumenty związane ze stosunkiem pracy (np. umowa o pracę, sporządzone przez Pana wyliczenie nierozliczonych delegacji). Do pozwu załącza się jego odpis wraz załącznikami.

Sąd może podjąć czynności wyjaśniające, np. mające na celu usunięcie braków formalnych pism procesowych, w tym w szczególności dokładniejsze określenie zgłoszonych żądań (468 § 1 i 2 K.p.c.). Ponadto, w postępowaniu w sprawach pracy sąd może wzywać świadków, biegłych, inne osoby, dokonywać doręczeń w sposób służący przyspieszeniu sprawy (np. telefonicznie). Oczywiście wezwania i doręczenia dokonane w powyższy sposób wywołują skutki przewidziane w K.p.c., jeżeli jest niewątpliwe, że doszły one do wiadomości adresata (art. 472 § 1 i 2 K.p.c.).

Pozew wnoszony do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych jest wolny od kosztów sądowych (art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).