Zwrot pozwu w sprawie cywilnej z powodu braków formalnych

Wymogi formalne jakie musi spełniać każde pismo procesowe wnoszone do sądu

Odpowiedź stanowi ogólne omówienie zasad składania pozwów do sądu i okoliczności, które uzasadniają złożenie zażalenia na zarządzenie przewodniczącego o odrzuceniu pozwu.

Każde pismo procesowe wnoszone do sądu musi spełniać wymogi formalne, które zostały określone w Kodeksie postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (j.t. Dz. U. 2014 r., poz. 101, z późn. zm.; dalej „K.p.c.”). Zgodnie z art. 126 K.p.c. powinno ono zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

2) oznaczenie rodzaju pisma;

3) osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;

4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

5) wymienienie załączników.

Oznaczenie przedmiotu sporu w piśmie procesowym

Ponadto, jeżeli pismo jest pierwszym w sprawie, powinno zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:

1) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,

2) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub

3) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.

W każdym piśmie należy podać wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy właściwość rzeczowa sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna (art. 126¹ § 1 K.p.c.). Niekiedy przepisy wymagają również wniesienia pisma na urzędowym formularzu i niezachowanie formy powoduje, że pismo nie otrzyma prawidłowego biegu. Sąd nie podejmie również czynności w sytuacji, gdy nie zostało ono opłacone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. 2014 r., poz. 1025) — nie dotyczy to jednakże przypadku, gdy strona złożyła do sądu wniosek o zwolnienie w całości lub części od kosztów sądowych ze względu na swoją trudną sytuację materialną.

Wezwanie do poprawienia wniesionego do sądu pozwu dotkniętego wadami formalnymi 

Jeżeli powyższe warunki nie są zachowane, takie pismo jest dotknięte wadami formalnymi i nie może zainicjować postępowania przed sądem cywilnym. Wówczas przewodniczący jest zobowiązany wezwać stronę do poprawienia pisma, zgodnie z art. 130 § 1 K.p.c. lub 130¹ § 1¹ K.p.c.:

„Art. 130. § 1. Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym.

§ 2. Po bezskutecznym upływie terminu przewodniczący zwraca pismo stronie. Pismo zwrócone nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu.”.

„Art. 130¹. § 1¹. Jeżeli pismo procesowe, które powinno być wniesione na urzędowym formularzu, nie zostało wniesione na takim formularzu lub nie może otrzymać prawidłowego biegu na skutek niezachowania innych warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę do jego poprawienia lub uzupełnienia w terminie tygodniowym, przesyłając złożone pismo. Wezwanie powinno wskazywać wszystkie braki pisma oraz zawierać pouczenie o treści § 2.

§ 2. W razie bezskutecznego upływu terminu lub ponownego złożenia pisma dotkniętego brakami przewodniczący zarządza zwrot pisma. Sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty oraz sprzeciw od nakazu zapłaty sąd odrzuca”.

Uzupełnienie i poprawienie pozwu 

Oznacza to, że co do zasady przewodniczący nie może od razu zwrócić pisma, o ile nie zachodzą przesłanki wymienione w Kodeksie, które go do tego uprawniają (np. w razie wniesienia pisma przez adwokata lub radcę prawnego). Uzupełnienie lub poprawienie pisma albo jego prawidłowe opłacenie powoduje, że wywołuje ono skutek od dnia wniesienia.

Zażalenie na zarządzenie przewodniczącego wzywające do poprawienia pisma procesowego

Jeżeli pozew nie zawiera opisanych powyżej braków albo po złożeniu pozwu do sądu nie została Pani wezwana do uzupełnienia braków, to wówczas uzasadnione jest złożenie zażalenia na zarządzenie przewodniczącego, zgodnie z art. 394 § 1 pkt 1 K.p.c.:

„Art. 394. § 1. Zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:

1) zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie”.

Zażalenie jest pismem procesowym, które należy wnieść w określonym terminie — w razie spóźnienia nie będzie ono skuteczne. Musi być ono sporządzone na piśmie i odpowiadać wymogom przewidzianym dla każdego pisma procesowego. To znaczy, że powinno zawierać przede wszystkim:

1) datę i miejsce zażalenia, np. „Katowice, dnia 4 maja 2016 r.”;

2) wskazanie sądu II instancji, do którego jest wnoszone zażalenie;

3) wskazanie sądu I instancji, za pośrednictwem którego jest wnoszone zażalenie;

4) wskazanie sądu, który wydał postanowienie, jego daty postanowienia, sygnaturę;

5) oznaczenie wszystkich stron (powodowej i pozwanej);

6) oznaczenie pisma jako „zażalenie”;

7) krótki opis sytuacji, tj. wskazanie, że zostało wydane zarządzenie o zwrocie pozwu;

8) krótkie uzasadnienie, dlaczego zarządzenie zwrocie pozwu było niesłuszne;

9) własnoręczny podpis.

Zażalenie wnosi się za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżane zarządzenie, czyli sądu I instancji.

W przypadku, gdy Pani pozew rzeczywiście zawierał braki i otrzymała Pani wezwanie do uzupełnienia lub poprawienia pisma albo do uiszczenia opłaty sądowej, a mimo to nie wykonała Pani tych czynności, to takie zażalenie nie przyniesie żadnego skutku, ponieważ sąd II instancji stwierdzi, że pismo było wadliwe i postępowanie nie mogło się toczyć. Wówczas nie pozostaje Pani nic innego, jak ponownie wnieść pozew, tym razem pozbawiony braków formalnych.