Zwrot kosztów budowy sieci kanalizacyjnej

Roszczenie o nabycie własności urządzenia przez przedsiębiorstwo wodociągowe

Opinia prawna sporządzona w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2028 ze zm.; dalej jako: „uzzw”, ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm.; dalej „K.c.”), orzecznictwo sądów polskich i poglądy doktryny.

Zgodnie z art. 49 § 2 K.c. osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1 art. 49 K.c., a więc urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzeń podobnych, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej.

Umowa określająca przejęcie urządzenia przez przedsiębiorcę wodociągowego

Niewątpliwie określenie to obejmuje urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne, służące według art. 2 pkt 14 i 16 uzzw, gospodarowaniu wodą i ściekami (a więc płynami). Zasadniczym instrumentem nabycia własności urządzenia, o którym mowa powyżej, jest umowa. Umowa powinna zostać zawarta na warunkach wspólnie ustalonych przez strony, może być odpłatna, jak i nieodpłatna, przy czym ustawa preferuje tę pierwszą opcję. Jeśli jednak nie dojdzie do porozumienia, jak w Państwa przypadku, mogą Państwo wystąpić do sądu z roszczeniem przeciwko ZUK o nabycie własności urządzenia. Podstawą tego roszczenia będzie art. 49 § 2 K.c., a nie art. 31 uzzw.

Takie stanowisko potwierdza uchwała Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 13 lipca 2011 r., sygn. akt: III CZP 26/11, gdzie czytamy, że „podstawę roszczenia o zobowiązanie do odpłatnego przeniesienia własności urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych stanowi – od chwili wejścia w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731) – art. 49 § 2 K.c. Jeżeli koszty budowy urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 K.c., poniosło kilka osób, każdej z nich przysługuje – na podstawie art. 49 § 2 K.c. – wobec przedsiębiorcy, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, roszczenie o przeniesienie za wynagrodzeniem udziału w prawie własności tych urządzeń”.

Roszczenie o zobowiązanie do odpłatnego przeniesienia własności wskazanych urządzeń przysługuje osobie (albo osobom w przypadku współwłaścicieli ponoszących wspólnie koszty budowy urządzenia), która poniosła koszty budowy urządzenia oraz jest ich właścicielem.

Stwierdzenie przez sąd obowiązku zawarcia umowy przenoszącej własność urządzenia na przedsiębiorcę

Zatem w razie odmowy zawarcia umowy przez przedsiębiorcę (ZUK) przysługuje Państwu roszczenie o nabycie własności urządzeń. Wiąże się to z koniecznością wystąpienia do sądu o stwierdzenie obowiązku złożenia oświadczenia woli ze skutkiem określonym w art. 64 K.c. i art. 1047 K.p.c. Zgodnie z art. 64 K.c. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie. W takim wypadku sąd zobowiązany jest ustalić wysokość odpowiedniego wynagrodzenia należnego osobie, która poniosła koszty wybudowania takich urządzeń i jest ich właścicielem (tak E. Skowrońska-Bocian, M. Warciński, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 1, 2018, art. 49, Nb 7-9).

Przedawnienie roszczenia inwestora o nabycie własności urządzeń przesyłowych

Proponuję złożyć ponowny pisemny wniosek o odpłatne przejęcie urządzeń kanalizacyjnych, a następnie w razie odmowy wystąpić do sądu. Nie ma określonego terminu na wniesienie sprawy do sądu, jednakże trzeba mieć na uwadze termin przedawnienia roszczenia. Roszczenie z art. 49 § 2 K.c. jest roszczeniem majątkowym i przedawnia się z upływem terminów wskazanych w art. 118 K.c. Roszczenie inwestora o nabycie własności urządzeń przesyłowych będzie ulegało co do zasady 6-letniemu przedawnieniu. Jeżeli jednak sfinansowanie budowy urządzenia przesyłowego nastąpiło w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, termin ten będzie wynosić trzy lata. Początek biegu terminu przedawnienia to chwila wybudowania urządzeń infrastruktury (względnie ich oddania do użytku – nie ma jednolitego poglądu, lecz dla bezpieczeństwa należy przyjąć termin wcześniejszy).