Zwolnienie z podatku od środków transportowych

Podatek od środków transportowych

Prosta odpowiedź na Pana pytanie brzmiałaby: należy zapłacić podatek, ponieważ samochód ciężarowy niebędący pojazdem specjalnym nie korzysta ze zwolnienia z podatku od środków transportowych. W rzeczywistości sprawa jest jednak bardziej skomplikowana.

Jest prawdą, że na mocy przywołanego przez Pana art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t.: Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.; dalej – u.p.o.l.) zwalnia się od podatku od środków transportowych m.in. pojazdy specjalne.

Zgodnie z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (j.t.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) pojazd specjalny to pojazd samochodowy lub przyczepa przeznaczone do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia; w pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej funkcji. Samochód ciężarowy natomiast to pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków; określenie to obejmuje również samochód ciężarowo-osobowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 łącznie z kierowcą.

Biorąc pod uwagę przytoczone przepisy, można sądzić, że dany samochód nie może być jednocześnie samochodem specjalnym i samochodem ciężarowym. Poniekąd mamy tu do czynienia z pewną dychotomią, tj. określony pojazd winien być klasyfikowany jednocześnie tylko do jednej z powyższych kategorii. Nie zawsze dokonuje się jednak takiej wykładni, w niektórych wyrokach (o czym dalej) sądy uznają, że pojazdami specjalnymi mogą być samochody ciężarowe – co jest w omawianej sprawie wykładnią bardzo korzystną, a nawet niekiedy „furtką” do zwolnienia.

Klasyfikacja pojazdu określona w dowodzie rejestracyjnym a prawo do zwolnienia z podatku

Na jakiej podstawie organ podatkowy dokonuje kwalifikacji (czy też jak ją weryfikuje)? Zwyczajowo poprzez kontrolę wpisu w dowodzie rejestracyjnym. Jak można przeczytać m.in. w piśmie z dnia 25 marca 2009 r. wydanym przez Urząd Miasta w Warszawie (BPE-2-OP/31100/ /MG/09) „Zwolnieniu z podatku od środków transportowych na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. podlegają wyłącznie te pojazdy, które w dowodzie rejestracyjnym – wydanym przez właściwy organ rejestrujący pojazdy – jako przeznaczenie pojazdu posiadać będą wpis o treści »pojazd specjalny«. Organy podatkowe nie są uprawnione do samodzielnego kwalifikowania pojazdów do określonej grupy, w szczególności nie mogą tego dokonywać wbrew ostatecznej decyzji właściwego organu”.

Zgodnie z tym stanowiskiem brak takiej adnotacji powoduje brak prawa do zwolnienia. Doktryna jednak na ogół kwestionuje taki tok rozumowania i wskazuje na możliwość przeprowadzenia postępowania w tym zakresie. Przykładowo G. Dudar wskazuje, że „organ podatkowy w razie wątpliwości co do klasyfikacji pojazdu określonej w dowodzie rejestracyjnym (zarówno pojazdu samochodowego, jak i przyczepy) powinien wystąpić do organu wydającego taki dowód – starosty – o udzielenie informacji, na jakiej podstawie dany pojazd został zakwalifikowany do określonej grupy pojazdów. Jeżeli te wyjaśnienia nie przyniosą oczekiwanego rozstrzygnięcia, wówczas pozostaje jedynie możliwość wystąpienia na podstawie art. 197 o.p. [Ordynacji podatkowej] do biegłego o wydanie opinii w sprawie, w której niezbędne są wiadomości specjalne. Opinia biegłego będzie jedynym sposobem przeprowadzenia, zgodnie z art. 194 § 3 o.p., dowodu przeciw dokumentowi, jakim jest dowód rejestracyjny. Wiążąca dla organu podatkowego taka opinia jednoznacznie stwierdzi, czy dany pojazd jest pojazdem specjalnym, czy też nie – i będzie mogła być podstawą wydania decyzji podatkowej” (G. Dudar, L. Etel, S. Presnarowicz, Podatki i opłaty lokalne. Podatek rolny. Podatek leśny. Komentarz, Warszawa 2008).

Zwolnienie od podatku od środków transportowych

W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 lipca 2012 r. (sygnatura: II FSK 2517/10) można przeczytać, że „okoliczność, czy pojazd korzysta ze zwolnienia od podatku od środków transportowych jako pojazd specjalny, powinna być ustalona – przy zachowaniu reguł postępowania dowodowego – przez organ podatkowy. Dla rozstrzygnięcia sprawy konieczna jest bowiem ocena, czy świetle definicji art. 2 pkt 36 p.r.d. [Prawa o ruchu drogowym] przedmiotowy samochód jest pojazdem specjalnym (tak co do specjalnej funkcji, jak i jej związku z dostosowaniem nadwozia względnie wyposażenia)”.

Natomiast wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 21 listopada 2012 r. (sygnatura: I SA/Gl 153/12) wskazuje, że:

„1. Zaliczenie pojazdu do kategorii pojazdów specjalnych nie może być rozstrzygane odmiennie w postępowaniach podatkowych i w postępowaniach prowadzonych na gruncie przepisów o ruchu drogowym, przy czym nie powinno też ulegać wątpliwości, że ustawodawca w tym względzie dał prymat rozstrzygnięciom podjętym na podstawie przepisów o ruchu drogowym. Inna wykładnia tych przepisów, prowadząca do rozbieżnych rozstrzygnięć w sprawach podatkowych i w sprawach administracyjnych prowadzonych na gruncie przepisów o ruchu drogowym byłaby nie do zaakceptowania w praworządnym państwie (...).

3. Uznanie pojazdu za pojazd specjalny powinno nastąpić w sposób odpowiadający przepisom o ruchu drogowym, a nie w postępowaniu podatkowym, nawet jeżeli w potocznym rozumieniu pojazd może być uznawany za »specjalny«”.

Jak wskazał w wyroku z dnia 28 września 2010 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (sygnatura: I SA/Gl 202/10):

„1. Z definicji pojazdu specjalnego wynika, że istotną cechą tego typu pojazdu jest jego przeznaczenie. Są to takie pojazdy, w których ze względu na to, że przeznaczone są do wykonywania specjalnej funkcji, konieczne staje się dostosowanie nadwozia lub posiadanie specjalnego wyposażenia.

2. Pojazdami specjalnymi mogą być zarówno pojazdy samochodowe (samochody ciężarowe, ciągniki siodłowe i balastowe, autobusy), jak i przyczepy czy naczepy. Do pojazdów specjalnych należy zaliczyć pojazdy konstrukcyjnie przystosowane do wykonywania czynności na drodze lub zimowego utrzymania dróg (polewaczki, piaskarki, pługi odśnieżne), stanowiące ruchome urządzenia (dźwigi, żurawie, agregaty prądotwórcze, koparki, koparko-spycharki, ładowarki) lub służące do prowadzenia określonej działalności (kina ruchome, ambulanse radiologiczne, laboratoria techniczne, warsztaty naprawcze).

3. Nie są pojazdami specjalnymi pojazdy samochodowe przeznaczone do przewozu określonego rodzaju ładunków, np. cementu (cementowozy), benzyny (cysterny), śmieci (śmieciarki) czy nieczystości (pojazdy asenizacyjne). Celem wskazanych pojazdów jest przewóz konkretnych ładunków (cementu, paliwa, śmieci), dlatego nie można przyjąć, iż przeznaczone są do wykonywania specjalnej funkcji. Ich funkcją jest transport ściśle określonych towarów. W związku z powyższym wszelkie zmiany konstrukcyjne takich pojazdów nie mają wpływu na uznanie ich za pojazdy specjalne. Tym samym pojazdy tego rodzaju nie korzystają ze zwolnienia z podatku od środków transportowych”.

Reasumując: na ogół nie mając w dowodzie rejestracyjnym wpisu o treści „pojazd specjalny”, nie sposób uzyskać prawa do zwolnienia i dopiero przeprowadzenie postępowania, w wyniku którego taki wpis pojawia się w dowodzie, realnie umożliwia bezproblematyczne korzystanie ze zwolnienia z podatku od środków transportowych. Niemniej jednak można starać się, gdy takiego wpisu nie ma w dowodzie, skorzystać ze zwolnienia i w ewentualnym postępowaniu przed organem podatkowym wykazywać, że mimo braku wpisu w dowodzie pojazd jest pojazdem specjalnym.