Zwolnienie lekarskie a wyjazd za granicę

Czy w czasie zwolnienia lekarskiego powinno się wyjeżdżać w innym celu niż rehabilitacja?

W okresie korzystania ze zwolnienia lekarskiego nie powinna Pani wyjeżdżać w innym celu niż rehabilitacja nadwyrężonego łokcia i odzyskanie zdolności do pracy.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn. zm.): „zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby [lub innego zdarzenia z chorobą zrównanego – przyp. aut.] w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego”.

W judykaturze i doktrynie powszechny jest już pogląd, że zasadniczym celem zasiłku chorobowego jest kompensata utraconego przez ubezpieczonego zarobku wskutek wystąpienia u niego czasowej, przejściowej niezdolności do zarobkowania. Celem zaś zwolnienia od pracy jest zaś odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, stąd w jego osiągnięciu przeszkodą mogą być wszelkie zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 14 grudnia 2005 r., sygn. akt III UK 120/05).

Czy wyjazd w celach turystycznych lub wypoczynkowych jest wykorzystaniem zwolnienia od pracy w sposób niezgodny?

Istotny z punktu widzenia zadanego pytania jest art. 17 ust. 1 wspomnianej ustawy, który stanowi, że: „ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia”.

Wyjeżdżając w celach turystycznych lub wypoczynkowych w okresie zwolnienia lekarskiego, naraża się Pani na zarzut wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, co może skutkować utratą prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia.

Zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia określić można takiego typu postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia ubezpieczonego (tak: I. Jędrasik-Jankowska, Prawo socjalne. Komentarz, art. 17).

Wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy jest zawsze wykorzystywaniem zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Jakie zachowanie jest uznane za niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego?

Za zachowania niezgodne z celem zwolnienia w orzecznictwie uznano:

• nadużywanie alkoholu,
• podejmowanie działań, których chory powinien unikać (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 lipca 1991 r., sygn. akt III AUr 144/91),
• wzięcie udział w wycieczce zagranicznej – pielgrzymce do Włoch (wyrok SN z 21 października 1999 r., sygn. akt I PKN 308/99),
• wzięcie udziału w imprezie towarzyskiej czy rozrywkowej.

W piśmiennictwie natomiast za zachowania niezgodne z celem zwolnienia uznano:

• nieprzestrzeganie wskazań lekarskich, np. nakazu leżenia w łóżku,
• nieprzestrzeganie zakazu wykonywania różnych prac domowych,
• pracę w ogrodzie lub gospodarstwie rolnym,
• wykorzystywanie zwolnienia dla innych celów niż leczenie.

Natomiast za zachowania niezgodne z celem zwolnienia nie zostało uznane zachowanie polegające na:

• wyjeździe na okres leczenia do rodziny,
• wykonywanie, nawet przez obłożnie chorego, czynności niezbędnych dla zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

(Zob. H. Piętka, B. Staroń, Postępowanie kontrolne dotyczące korzystania ze zwolnień lekarskich, Służba Pracownicza 2001, nr 4, s. 1).

Nie stanowi również zachowania niezgodnego z celem zwolnienia sytuacja, gdy ubezpieczony nie przestrzega wskazówek lekarza i np. nie przyjmuje wszystkich leków lub odmawia poddania się zabiegowi operacyjnemu, nie przestaje palić papierosów, które doprowadziły do schorzenia będącego przyczyną niezdolności do pracy, albo opuszcza szpital na własne żądanie itd. Ogólnie respektowaną zasadą jest bowiem, że nie można narzucać nikomu ani metody, ani samego faktu leczenia nabytej choroby (I. Jędrasik-Jankowska, Prawo socjalne. Komentarz, art. 17).

Adnotacja na zwolnieniu lekarskim „pacjent może chodzić” upoważnia do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, takich jak wstawanie z łóżka, poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na ewentualne zabiegi czy kontrolę lekarską (wyrok SA w Katowicach z 12 listopada 2002 r., sygn. akt III AUa 3189/01).

Mając na uwadze wyżej przytoczone poglądy judykatury i orzecznictwa, stwierdzam, że moim zdaniem Pani wyjazd za granicę w czasie zwolnienia lekarskiego zostałby – jeśli doszłoby do kontroli – zakwestionowany jako sprzeczny z celem zwolnienia lekarskiego.