Zwolnienie lekarskie a urlop na żądanie

Ujawnienie się nowej choroby w czasie zwolnienia lekarskiego

Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa:

„Art. 8. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.

Art. 9. 1. Do okresu, o którym mowa w art. 8, zwanego dalej „okresem zasiłkowym”, wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2”.

Czy w związku z nową niezdolnością do pracy musi rozpocząć się bieg nowego okresu zasiłkowego?

Rozróżnianie „nowej” i „tej samej” choroby jako kryterium liczenia okresu zasiłkowego jest instrumentem ustalania cechy czasowości (przemijalności) przeszkody w świadczeniu pracy. Natomiast „nowa” niezdolność do pracy nie musi oznaczać nowej choroby. Nową niezdolnością do pracy jest każdy zamknięty (objęty jednym zwolnieniem lekarskim) i nieprzerwany okres niezdolności do pracy bez względu na przyczynę (przyczyny), jaka ją spowodowała. Z nową niezdolnością do pracy może, ale nie musi, rozpocząć się bieg nowego okresu zasiłkowego. Zależy to od tego, czy przyczyną niezdolności jest inna, czy ta sama choroba. Inna choroba zawsze rozpoczyna nowy okres zasiłkowy. Natomiast inna choroba, która wystąpi w trakcie niezdolności do pracy (bez przerwy), nie powoduje rozpoczęcia biegu nowego okresu zasiłkowego. Reguła ta dotyczy także gruźlicy, a zatem w sytuacji następujących po sobie bezpośrednio niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą i inną chorobą, łączy się te okresy w ramach 12-miesięcznego okresu zasiłkowego.

Powiązanie przez ustawę zasiłkową okresu zasiłkowego z nieprzerwaną niezdolnością do pracy, a nie tylko z tą samą chorobą, ma zapobiegać sytuacjom, w których pracodawca nie będzie mógł zwolnić pracownika, który był długo chory. Ochrona stosunku pracy połączona została bowiem z prawem do zasiłku chorobowego i gdyby pozostać przy konstrukcji okresu zasiłkowego związanego z jedną chorobą, to zwolnienie takiego pracownika byłoby bardzo utrudnione, każda bowiem nowa choroba rozpoczynałaby nowy okres zasiłkowy.

Zasady liczenia okresu zasiłkowego

Wynikające z ustawy zasady liczenia okresu zasiłkowego są następujące:

• w razie następujących po sobie bezpośrednio okresów niezdolności do pracy z powodu różnych chorób wlicza się wszystkie te okresy niezdolności do okresu zasiłkowego; jeśli jedną z tych chorób jest gruźlica, okres zasiłkowy wynosi 12 miesięcy;

• gdy między okresami niezdolności do pracy z powodu tej samej choroby występuje przerwa, to jeśli jest ona krótsza niż 60 dni – okresy obu niezdolności się sumuje; jeśli zaś jest dłuższa – następna niezdolność do pracy rozpoczyna bieg nowego okresu zasiłkowego;

• bieg okresu zasiłkowego liczy się zawsze od początku, jeśli nowa niezdolność do pracy jest z innej przyczyny niż poprzednia i wystąpiła po przerwie co najmniej jednodniowej;

• do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresu niezdolności do pracy przypadającego w okresie wyczekiwania;

• do okresu zasiłkowego wlicza się okresy niezdolności do pracy, za które prawo do zasiłku utracono;

• do okresu zasiłkowego wlicza się okres niezdolności do pracy, za który przysługiwało prawo do wynagrodzenia gwarancyjnego; okresy prawa do wynagrodzenia gwarancyjnego wlicza się do okresu zasiłkowego na zasadach ogólnych – oznacza to, że 36 dzień niezdolności do pracy w toku może być zarówno pierwszym, jak i kolejnym dniem okresu zasiłkowego;

• jeżeli w całym okresie niezdolności do pracy przysługuje wyłącznie wynagrodzenie gwarancyjne (nauczyciele akademiccy, sędziowie i prokuratorzy), okres prawa do tego wynagrodzenia liczy się według zasad liczenia okresu zasiłkowego.

Urlop wypoczynkowy bezpośrednio po powrocie z chorobowego

Pracownik chorujący powyżej 30 dni może bezpośrednio po niezdolności do pracy pójść na urlop wypoczynkowy (na żądanie). Nie musi wcześniej przedstawiać swojemu pracodawcy orzeczenia o braku przeciwwskazań do wykonywania obowiązków na stanowisku, na którym jest zatrudniony.

W wyroku z 28 marca 2008 r. Sąd Najwyższy uznał, że nie ma sprzeczności w udzieleniu urlopu wypoczynkowego pracownikowi, który nie uzyskał zaświadczenia o zdolności do pracy po zwolnieniu lekarskim trwającym powyżej 30 dni. Sąd argumentował, że urlop wypoczynkowy to przecież czasowe niewykonywanie pracy na dotychczasowym stanowisku.

Jednak to nadal może budzić kontrowersje. Stanowisko zaprezentowane przez SN znalazło oficjalne potwierdzenie w stanowisku Komisji Prawnej Głównego Inspektora Pracy z 23 kwietnia 2009 r., w którym uznano za dopuszczalne „odroczenie” wykazania zdolności pracownika do pracy do czasu faktycznego podjęcia pracy na dotychczasowym stanowisku po zakończeniu urlopu wypoczynkowego. Jak wyraźnie zaznaczono w stanowisku Komisji Prawnej GIP, możliwość udzielania pracownikowi urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po okresie choroby dotyczy tylko przypadków zakończonej niezdolności do pracy. „Nie może natomiast dotyczyć możliwości udzielania urlopu wypoczynkowego w trakcie trwającej niezdolności do pracy, np. w okresie oczekiwania po upływie okresu zasiłkowego z tytułu choroby na przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego albo renty, czy też na okresy między tymi świadczeniami”. W takim przypadku przeszkodą w wykorzystaniu urlopu jest art. 165 pkt 1 Kodeksu pracy, pracownik w dalszym ciągu pozostaje bowiem niezdolny do pracy.

Tak więc wystarczy jeden dzień przerwy pomiędzy zwolnieniami z powodu innych chorób, aby można było na nowo liczyć okres zasiłkowy.

Czy w okresie urlopu na żądanie pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę?

W okresie urlopu na żądanie pracodawca nie może wypowiedzieć umowy.

Może to zrobić w czasie trwania niezdolności do pracy, gdy minął okres zasiłkowy i 3 miesiące okresu zasiłku rehabilitacyjnego.