Zużyte akumulatory i baterie, odbiór odpadów, BDO

Regulacje zawarte w ustawie o bateriach i akumulatorach

Poruszona tematyka jest bardzo rozległa, a dodatkowo utrudnia ją fakt, iż brak jest w tym zakresie orzeczeń, które wprost można by było zastosować w Państwa sytuacji. Kwestie, do których Pan nawiązuje, są przedmiotem ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach. Zgodnie z tą ustawą – sprzedawca detaliczny przenośnych baterii lub akumulatorów, którego powierzchnia sprzedaży przekracza 25 m², musi:

• przyjmować selektywnie zebrane zużyte baterie przenośne oraz zużyte akumulatory przenośne od konsumenta przez udostępnienie pojemnika na te produkty i nie może żądać od niego zapłaty za ich przyjęcie,
• przekazać zużyte baterie i akumulatory sprzedawcy hurtowemu lub zbierającemu zużyte baterie czy akumulatory.

Ustawa rozróżnia:

• sprzedawcę detalicznego – przedsiębiorcę, który w ramach wykonywanej działalności gospodarczej udostępnia odpłatnie lub nieodpłatnie baterie lub akumulatory w celu używania przez użytkowników końcowych, w tym także jako przynależność albo część składową urządzenia lub dodatek do innych produktów;
• sprzedawcę hurtowego – przedsiębiorcę, który w ramach wykonywanej działalności gospodarczej udostępnia odpłatnie lub nieodpłatnie baterie lub akumulatory w celu ich dalszego odpłatnego lub nieodpłatnego udostępniania, w tym także jako przynależność albo część składową urządzenia lub dodatek do innych produktów.

Niezależnie do tego czy jest się detalistą, czy hurtownikiem, występują także inne obowiązki. Zgodnie z art. 32. [Obowiązek zawarcia umowy dotyczącej zbierania zużytych baterii lub akumulatorów przenośnych]:

„1. Wprowadzający baterie przenośne lub akumulatory przenośne jest obowiązany do zawarcia umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności, ze zbierającym zużyte baterie lub zużyte akumulatory, dotyczącej zbierania zużytych baterii przenośnych lub zużytych akumulatorów przenośnych.”

Obowiązki pośredników w obrocie bateriami i akumulatorami

Państwo co do zasady nie wprowadzacie do obrotu baterii ani też nie świadczycie usług odbioru tych baterii oraz ich utylizacji. Ustawa wprost określa, kto winien uzyskać wpis do właściwego rejestru. Zgodnie z art. 18. [Obowiązek uzyskania wpisu do rejestru]:

„1. Przedsiębiorca przed rozpoczęciem działalności w zakresie wprowadzania do obrotu baterii lub akumulatorów na terytorium kraju lub przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, przed dokonaniem pierwszego wprowadzenia do obrotu baterii lub akumulatorów na terytorium kraju lub pierwszego przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, jest obowiązany do uzyskania wpisu do rejestru, o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.”

To jest jasne, jednak jaka jest Państwa rola w tym wszystkim? Biorąc pod uwagę całość ustawy oraz rodzaj Państwa działalności, należy wskazać, iż jesteście Państwo tzw. podmiotem pośredniczącym (art. 6 ustawy o bateriach i akumulatorach):

„(…) 10a) podmiot pośredniczący – podmiot, za pośrednictwem którego wprowadzający baterie lub akumulatory wykonuje obowiązki w zakresie i na zasadach określonych w ustawie; (…).”

Określenie to pasuje do Państwa roli w tych transakcjach, tj. przede wszystkim odbioru odpadów, a następnie przekazania ich innemu podmiotowi czy to utylizującemu baterie, czy też przekazującemu je dalej, tak jak ma to miejsce w przypadku firmy A. Podmiot pośredniczący również ma szereg obowiązków do spełnienia. Przede wszystkim należy wskazać, że zgodnie z ustawą o bateriach i akumulatorach podmiot pośredniczący przed rozpoczęciem działalności jest obowiązany do uzyskania wpisu do rejestru, o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Chodzi tutaj oczywiście o wpis do rejestru BDO.

Umowa pośrednika w sprzedaży baterii i akumulatorów z podmiotem przetwarzającym zużyte produkty

Zgodnie z treścią ustawy, jako podmiot pośredniczący powinni Państwo mieć z podmiotem, od którego odbieracie baterie, zawartą umowę w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa powinna zostać zawarta również z podmiotem, któremu owe zużyte odpady Państwo dostarczacie. W przypadku podmiotu pośredniczącego realizującego obowiązki w imieniu więcej niż jednego wprowadzającego baterie lub akumulatory, w tym obowiązek podpisania umowy z prowadzącym zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, dopuszcza się możliwość sporządzenia zbiorczego zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1, obejmującego łącznie wszystkich wprowadzających baterie lub akumulatory, w imieniu których działa ten sam podmiot pośredniczący.

Proszę pamiętać, że oprócz wpisu do rejestru obowiązuje Państwa obowiązek posiadania odpowiedniego systemu zarządzania środowiskowego zgodny z wymaganiami systemu eko-zarządzania i audytu (EMAS) lub z normą ISO 14001. Brak takiego systemu w razie kontroli powoduje grzywnę w wysokości nawet do 20 000 zł.

Po analizie przepisów uważam, że nie można Państwa uznać za podmiot zbierający, podmiotem zbierającym jest firma B. Państwo jesteście podmiotem pośredniczącym, co nie zmienia faktu, iż również to rodzi po Państwa stronie szereg obowiązków.

Transport odpadów - akumulatorów i baterii

Odnośnie zaś transportu tych odpadów trzeba sięgnąć do ustawy o odpadach. Zgodnie z jej art. 24:

„1. Transport odpadów odbywa się zgodnie z wymaganiami w zakresie ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzi, w szczególności w sposób uwzględniający właściwości chemiczne i fizyczne odpadów, w tym stan skupienia, oraz zagrożenia, które mogą powodować odpady, w tym zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach wydanych na podstawie ust. 7.

2. Transport odpadów niebezpiecznych stanowiących towary niebezpieczne w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 169 i 650) odbywa się z zachowaniem przepisów o transporcie towarów niebezpiecznych.

3. Zlecający usługę transportu odpadów jest obowiązany wskazać transportującemu odpady wykonującemu usługę transportu odpadów miejsce przeznaczenia odpadów oraz posiadacza odpadów, do którego należy dostarczyć odpady.

4. Transportujący odpady wykonujący usługę transportu odpadów jest obowiązany dostarczyć odpady do miejsca przeznaczenia odpadów i przekazać je posiadaczowi odpadów, o którym mowa w ust. 3.

5. Transportujący odpady wykonujący usługę transportu odpadów umieszcza indywidualny numer rejestrowy, o którym mowa w art. 54 ust. 1, na dokumentach związanych z tą usługą.

6. Środki transportu odpadów są oznakowane w sposób zgodny z przepisami wydanymi na podstawie ust. 7.

7. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu oraz ministrem właściwym do spraw żeglugi śródlądowej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania dla transportu odpadów, w tym dla środków transportu i sposobu transportowania, oraz oznakowanie środków transportu, biorąc pod uwagę właściwości odpadów i ich wpływ na środowisko oraz bezpieczeństwo życia i zdrowia ludzi.”

Przy transportowaniu odpadów należy uwzględniać ich właściwości, w tym stan skupienia, oraz zagrożenia, które mogą powodować. Transport odpadów nie powinien zagrażać środowisku oraz bezpieczeństwu życia i zdrowia ludzi i ma być prowadzony zgodnie z wymaganiami rozporządzenia, które określi szczegółowe wymagania dla transportu odpadów (w tym dla środków transportu i sposobu transportowania) oraz oznakowanie środków transportu.

2. Przepisy szczególne. Wymagania w zakresie transportu niektórych strumieni odpadów określają przepisy szczególne, m.in. dla odpadów:

medycznych – rozp. Ministra Zdrowia z 30.07.2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 139, poz. 940), które obowiązuje do czasu wydania nowego, ale maksymalnie do 23.01.2015 r.;

weterynaryjnych – rozp. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 01.10.2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami weterynaryjnymi (Dz. U. Nr 198, poz. 1318), które obowiązuje do czasu wydania nowego, ale maksymalnie do 23.01.2015 r.;

komunalnych – rozp. Ministra Środowiska z 11.01.2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (Dz. U. poz. 122);

zawierających azbest – rozp. Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 02.04.2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 ze zm.).

Brak jest szczegółowych zaleceń dotyczących odpadów w postaci baterii. Wykonujący usługę transportu odpadów musi, tak jak dotychczas, dostarczyć odpady do miejsca ich przeznaczenia i przekazać je podmiotowi wskazanemu przez zlecającego tę usługę. Naruszenie tych wymagań grozi karą aresztu albo grzywny (art. 174 ustawy o odpadach, 2012). Transportujący odpady będzie musiał umieszczać na dokumentach związanych z usługą transportu indywidualny numer rejestrowy, jaki na wniosek zostanie mu nadany w rejestrze prowadzonym przez marszałka województwa w ramach BDO.

Obowiązek wydania zaświadczenia o zebranych zużytych bateriach i/lub akumulatorach

Zbierający zużyte baterie lub zużyte akumulatory (czyli firma B) jest obowiązany wydać wprowadzającemu baterie lub akumulatory, z którym ma zawartą umowę, lub podmiotowi pośredniczącemu (firma A), z którym ma zawartą umowę, w terminie do dnia 28 lutego każdego roku za poprzedni rok kalendarzowy, zaświadczenie o zebranych zużytych bateriach i/lub akumulatorach przenośnych zawierające:

1) imię i nazwisko lub nazwę oraz adres zamieszkania lub siedziby zbierającego zużyte baterie lub zużyte akumulatory;

2) imię i nazwisko lub nazwę oraz adres zamieszkania lub siedziby prowadzącego zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, do którego przekazano zużyte baterie lub zużyte akumulatory;

3) numer rejestrowy prowadzącego zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, do którego przekazano zużyte baterie lub zużyte akumulatory;

4) numer identyfikacji podatkowej (NIP) zbierającego zużyte baterie lub zużyte akumulatory, o ile został nadany;

5) (uchylony);

6) numer identyfikacji podatkowej (NIP) prowadzącego zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, do którego przekazano zużyte baterie lub zużyte akumulatory, o ile został nadany;

7) (uchylony);

8) rodzaj zebranych zużytych baterii lub zużytych akumulatorów;

9) masę zebranych zużytych baterii lub zużytych akumulatorów;

10) masę zużytych baterii lub zużytych akumulatorów przekazanych do zakładu przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów;

11) numer kolejny z ewidencji zaświadczeń o zebranych zużytych bateriach i zużytych akumulatorach.

Sprawozdanie robi się na podstawie faktur, kart przekazania odpadu, umów kupna-sprzedaży od osób prywatnych.

Zakres działania firmy A jako podmiotu zbierającego odpady

• Firma A według mnie nie jest podmiotem zbierającym odpady. Zgodnie z ustawą: Zbierający zużyte baterie lub zużyte akumulatory jest obowiązany do przekazania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów prowadzącemu zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów. Firma A, jak wynika z opisu, tego nie robi.
• Firma A może zawrzeć umowę na odbiór zużytych akumulatorów (np. ze sklepem), jednak musi posiadać wpis w rejestrze, że jest podmiotem pośredniczącym. W opisanej sprawie podmiotem pośredniczącym jest zarówno firma A, jak i B. Firma A może przekazać zakupiony odpad baterii firmie B, która różni się tym od firmy A, że ma umowę z hutą ołowiu – taka transakcja jest w pełni legalna, tylko trzeba spełniać warunki określone w ustawie.
• Firma A zawiera umowy ze sklepami, zobowiązując się do zakupu od nich zużytych akumulatorów. Ma też umowę z firmą B, na podstawie której kupiony odpad im sprzedaje i trafia on do firmy B lub firma A zawozi go w ich imieniu bezpośrednio do huty.