Zrzeczenie się spadku na korzyść jednego ze spadkobierców

Dziedziczenie ustawowe

Zakładam, ze Pana ojciec nie zostawił testamentu i w związku z tym dziedziczenie odbędzie się wedle reguł przewidzianych w przepisach Kodeksu cywilnego (dziedziczenie ustawowe).

Zgodnie z art. 925 Kodeksu cywilnego spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia (czyli z chwilą śmierci spadkodawcy).

Oświadczenie o odrzuceniu lub przyjęciu spadku

Nie jest to jednak nabycie definitywne i spadkobierca może złożyć stosowne oświadczenie o odrzuceniu lub o przyjęciu spadku. Oświadczenie takie spadkobierca może złożyć w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania (w praktyce najczęściej jest to dzień dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy).

Przeprowadzenie postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku

Proponowałbym, aby Wnioskodawcą może być każdy, kto ma w tym interes prawny, a więc przede wszystkim którykolwiek ze spadkobierców. Sądem właściwym jest wydział cywilny sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku toczy się w trybie nieprocesowym.

Co powinien zawierać wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku i gdzie należy go złożyć?

We wniosku, oprócz osoby wnioskodawcy i jego adresu, należy wskazać także uczestników postępowania i ich adresy – powinno się wskazać wszystkich możliwych spadkobierców.

W uzasadnieniu należy wskazać okoliczności spadkobrania: podać datę śmierci i dane spadkodawcy oraz opisać wzajemne relacje między spadkodawcą a spadkobiercami (w zakresie powiązań rodzinnych).

Do wniosku należy dołączyć akt zgonu oraz inne akty stanu cywilnego, udowadniające pokrewieństwo osób wskazanych we wniosku jako spadkobiercy ze zmarłym (odpis skrócony aktu urodzenia, odpis skrócony aktu małżeństwa).

Do wniosku należy również dołączyć odpisy wniosku w ilości odpowiadającej liczbie uczestników postępowania. Wniosek należy opłacić znakami opłaty sądowej lub przelewem w kwocie 50 zł.

Po złożeniu kompletnego wniosku sędzia wyznacza rozprawę, na którą wzywa wnioskodawcę i uczestników postępowania. Pouczenie o obowiązku lub braku obowiązku stawiennictwa w sądzie znajdzie się na wezwaniu na rozprawę.

Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, wymieniając spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów (w postaci ułamka).

Czy stwierdzenie nabycia spadku można przeprowadzić u notariusza?

Dla pełnej jasności dodam tylko, że obecnie nie ma konieczności przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie, gdyż można przeprowadzić całą procedurę u notariusza w drodze tak zwanego aktu poświadczenia dziedziczenia.

Warunkiem uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia jest stawienie się u notariusza wszystkich osób, które mogą być brane w rachubę jako spadkobiercy ustawowi. W sporządzonym przez niego protokole dziedziczenia musi się znaleźć zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez wszystkie te osoby. Podobnie jak w wypadku sądowego stwierdzenia nabycia spadku konieczne będzie dostarczenie notariuszowi odpisu aktu zgonu spadkodawcy, odpisów aktów stanu cywilnego (urodzenia, małżeństwa) spadkobierców ustawowych i ewentualnie innych dokumentów, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw do spadku. Niezwłocznie po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz wpisze ten akt za pośrednictwem systemu teleinformatycznego do centralnego rejestru takich aktów prowadzonego przez Krajową Radę Notarialną. Zarejestrowany akt będzie miał takie same skutki jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Będzie dowodem, że dana osoba jest spadkobiercą.

Przeprowadzenie działu spadku

Gdy już uzyska Pan prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku bądź akt poświadczenia dziedziczenia, będzie można przeprowadzić dział spadku, aby wyjść ze współwłasności majątku spadkowego. Działu spadku nie trzeba przeprowadzać w sądzie, można to zrobić u notariusza w formie aktu notarialnego, ponieważ w skład spadku wchodzi nieruchomość i wskazana forma jest tutaj wymagana.

Umowny podział spadku może przebiegać na kilka sposobów

1. poszczególne przedmioty są dzielone fizycznie i przyznane zostają poszczególnym spadkobiercom (podział następuje stosownie do wielkości udziałów każdej z dziedziczących osób);
2. określone składniki majątkowe mogą być przyznane za zgodą pozostałych spadkobierców jednemu lub kilku z nich (zwykle pojawia się tu obowiązek spłaty na rzecz pozostałych osób);
3. następuje tzw. podział cywilny składnika majątkowego, w którego wyniku zostaje on sprzedany osobie trzeciej, a spadkobiercy dzielą między siebie uzyskaną z tego tytułu kwotę.

Opisana w pytaniu sprawa jest o tyle prosta, że między spadkobiercami panuje zgoda co do tego, w jaki sposób podzielić majątek spadkowy.

Z pytania wynika bowiem, że wolą spadkobierców jest, aby jedynym właścicielem mieszkania była Pana mama.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w ramach takiego działu Pana mamie została przyznana własność nieruchomości w drodze tak zwanego nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości, to znaczy Pan oraz Pana siostra zrzekniecie się spłat od mamy za swoje udziały.