Zrzeczenie się prawa do zachowku, jak zabezpieczyć interesy spadkobierców w księdze wieczystej?

Jeżeli otrzymał Pan nieruchomość w darowiźnie, to z chwilą darowizny stał się Pan właścicielem tej nieruchomości. Zatem w tym zakresie własność nieruchomości jest przesądzona i przypada Panu.

Przedawnienie roszczenia o zachowek

W pierwszej kolejności wskazać należy, że roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia uprawniony nie może skutecznie dochodzić na drodze sądowej tego roszczenia. Zgodnie z art. 1007 § 2 ustawy Kodeks cywilny roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku. Natomiast zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Zatem roszczenie o zachowek w Pana przypadku nie będzie trwało w nieskończoność.

Wpis o zrzeczeniu się zachowku

Jeżeli chodzi o kwestie wpisu ewentualnego zrzeczenie się roszczenia o zachowek do księgi wieczystej, to wskazać należy, że nie ma takiej prawnej możliwości. Zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2023 r., poz. 146):

„W wypadkach przewidzianych w przepisach ustawowych w księdze wieczystej, poza prawami rzeczowymi, mogą być ujawnione prawa osobiste i roszczenia.

2. W szczególności mogą być ujawniane:

Z kolei pojęcie „roszczenia” oznacza uprawnienie podmiotowo i przedmiotowo skonkretyzowane. Z uprawnieniem tym skorelowany jest nakaz lub zakaz skierowany do oznaczonej osoby i dotyczący określonego postępowania tej osoby (por. np. P. Machnikowski [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, s. 152) 1) roszczenie o przeniesienie użytkowania wieczystego , 2) roszczenie o przeniesienie hipoteki na opróżnione miejsce hipoteczne.

Prawa osobiste i roszczenia, które podlegają ujawnieniu w księdze wieczystej, ze względu na przedmiot świadczenia można podzielić na trzy kategorie:

1. uprawnienia dotyczące rozporządzenia nieruchomością albo innym przedmiotem (np. prawo pierwokupu, roszczenie o przeniesienie użytkowania wieczystego);

2. uprawnienia odnośnie do korzystania z nieruchomości (np. prawo najmu, roszczenie wynikające z określenia sposobu zarządu nieruchomością wspólną);

   inne (np. wierzytelność banku hipotecznego, roszczenie o uiszczenie opłaty przekształceniowej).

   Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
   
    

Ujawnienie woli siostry

W Panu przypadku zasadne byłoby zawarcie z siostrą porozumienia w formie aktu notarialnego (tak, aby nie zginął i żeby był dostępny w kancelarii notarialnej w przypadku jego zagubienia), na mocy którego siostra oświadcza, że nie będzie dochodzić od Pana zachowku z tytułu śmierci mamy. Można obwarować takie stwierdzenie karą umowną w przypadku, gdyby jednak mimo to chciała wystąpić o zachowek. Kara umowną mogłaby zostać ustalona na określony procent należnego zachowku.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - Dz.U. 1982 nr 19 poz. 147
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 maja .2001 r., sygn. akt IV CZ 141/00