Żona nie chce wyjechać, czy mąż pracujący za granicą ma obowiązek łożyć na jej utrzymanie w Polsce?

Obowiązek małżonków zaspokajania potrzeb rodziny

Podstawa prawna: przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.), Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.).

W pierwszej kolejności, mając na uwadze ewentualny spór z żoną, powinien Pan zadbać o to, by Pański wyjazd nie został wykorzystany przeciwko Panu, czyli aby żona nie próbowała go wykorzystać w sprawie o rozwód jako opuszczenie rodziny. Jeśli uzna Pan taką hipotezę za przesadzoną, proszę ją pominąć, niemniej jednak uważam, że powinien być Pan bardzo ostrożny. Jeżeli uzna Pan to za zasadne, proszę tak prowadzić rozmowę SMS lub nagrać żonę, by z rozmowy wynikało, że wyjazd za granicę jest ustalony wspólnie, że żona nie wnosi sprzeciwu.

Nawet jednak Pański wyjazd jest Państwa wspólną decyzją, żona będzie miała prawo domagać się od Pana alimentów na tzw. utrzymanie rodziny.

Przedmiotem interpretacji jest przepis art. 27 K.r.o., zgodnie z tym przepisem: „Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym”.

Separacja faktyczna a obowiązek łożenia na rodzinę

Z Pańskiego opisu wynika, iż obecnie może u Państwa dojść do faktycznej separacji. Istotny z punktu widzenia Pana interesu jest fakt, iż nawet w przypadku separacji faktycznej żona może wystąpić z roszczeniem o alimenty na utrzymanie rodziny. Pogląd taki został wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale Pełnego Składu Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 16 grudnia 1987 r., sygn. akt III CZP 91/86. Zgodnie z poglądem wyrażonym w uzasadnieniu o potrzebach rodziny – w rozumieniu art. 27 K.r.o. – można mówić w zasadzie wówczas, gdy rodzina jest związana węzłem wspólnego pożycia. Tylko bowiem w takiej sytuacji powstają potrzeby dotyczące zespołu osób tworzących rodzinę. Nie ma przy tym znaczenia to, że małżeństwo jest bezdzietne lub wprawdzie ma dzieci, ale te utrzymują się samodzielnie (pracują i zarobkują). Także bezdzietni małżonkowie tworzą rodzinę, której materialne potrzeby muszą być zaspokojone. Dotyczy to zarówno rodziny, której członkowie tworzą wspólnotę gospodarczą, jak i takiego przypadku separacji faktycznej, gdy tylko jeden z małżonków pozostaje z dziećmi we wspólnym gospodarstwie rodzinnym. Separacja faktyczna bowiem nie powinna wywierać ujemnego wpływu na zakres zaspokajania potrzeb dzieci z małżeństwa, a potrzeb tych w praktyce nie da się oddzielić od potrzeb tego z rodziców, przy którym dzieci pozostały. Dlatego nawet zupełne zerwanie pożycia małżeńskiego nie uchyla obowiązku przewidzianego w art. 27 K.r.o., ale może wpłynąć na jego ukształtowanie i zakres.

Dla praktyki w pełni miarodajne jest stanowisko wyrażone w pkt II uchwały pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej SN z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, zgodnie z którym rozstrzygnięcie o zaspokajaniu potrzeb rodziny następuje przez nakazanie wypłacania wynagrodzenia za pracę, które obejmuje zarówno płacę zasadniczą, jak i wszelkie dodatki, dopłaty i ekwiwalenty pieniężne, oraz rent, emerytur, a także wszelkich stałych i powtarzających się świadczeń albo innych należności.

Reguła równiej stopy życiowej i zakres obowiązku małżonków

Celem, który statuuje art. 27 K.r.o., jest zapewnienie środków finansowych, które umożliwiałyby prawidłowe funkcjonowanie rodziny jako całości oraz zaspokojenie uzasadnionych potrzeb poszczególnych jej członków przy zachowaniu zasady równej stopy życiowej. Obowiązek małżonków, o którym mowa w art. 27 K.r.o., tj. przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa. Kończy się natomiast z chwilą jego ustania lub unieważnienia. Potrzeby, o których mowa w ww. przepisie, to nie tylko wspólne potrzeby całej rodziny, ale także potrzeby indywidualne poszczególnych jej członków. Dla ustalenia zakresu obowiązku małżonków, o którym mowa w art. 27 K.r.o., właściwa jest reguła, według której stopa życiowa wszystkich członków rodziny powinna być w zasadzie równa (patrz w szczególności pkt I uchwały pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej SN z 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, LexPolonica nr 304360, powołanej w uwadze 6; A. Szlęzak, Zasada równej stopy życiowej..., s. 37 i n.).

Pańska żona może złożyć przeciwko Panu pozew z żądaniem o zaspokajanie potrzeb rodziny. Z całą pewnością nie może się zrzec prawa do alimentów. Wspomniał Pan o ewentualnym pisemnym porozumieniu z żoną, to dobry pomysł – na pewno takie porozumienie znacznie ułatwiłoby Panu sprawę i mogłoby się przydać w toku ewentualnego postępowania sądowego.