Zmuszanie do określonego zachowania

Żądanie pieniędzy w zamian za nieujawnianie wstydliwych informacji

W mojej ocenie w przedmiotowej sytuacji mamy czyn, który może wypełniać znamiona przestępstwa z art. 191 § 1 Kodeksu karnego (K.k.). Zgodnie z tym przepisem:

„Art. 191. § 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Należy przyjrzeć się bliżej znaczeniu groźby bezprawnej, o której mowa powyżej. Groźba bezprawna powinna być rozumiana – zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 115 § 12 – jako groźba określona w art. 190 § 1, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej. Nie stanowi przy tym groźby bezprawnej zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeśli ma ona na celu jedynie ochronę prawa naruszonego przestępstwem. Innymi słowy, Pana zachowanie, polegające na zagrożeniu zgłoszeniem sprawy na policję, nie może być rozpatrywane w kategoriach zachowania wypełniającego znamiona czynu, o którym mowa w art. 191 § 1 K.k. – w przeciwieństwie do zachowania pani, która grozi, że jeżeli nie wykona Pan jej polecenia, tj. nie zapłaci określonej kwoty pieniędzy, wówczas rozgłosi fakt korzystania przez Pana z jej usług. Nie ma bowiem wątpliwości, iż zachowanie tejże pani stanowi realną groźbę rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci i dobremu imieniu.

Przez działanie należy rozumieć wykonywanie określonych ruchów, zaniechanie polega na powstrzymaniu się od ich wykonywania, a znoszenie to tolerowanie pewnego nieprzyjemnego dla danej osoby stanu rzeczy (zob. M. Filar, w: Kodeks…, red. O. Górniok, 2006, s. 624).

Szantaż i zmuszanie do płacenia za milczenie

Ustawodawca posługuje się wskazaniem, iż groźba bezprawna jest dokonywana w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia. W Pana przypadku owa pani działa z zamiarem bezpośrednim, na co wskazuje notoryczność, a także coraz śmielsze działanie, tj. wydzwanianie do pracy. Nie ulega nadto wątpliwości, iż swym zachowaniem kobieta zmierza do wymuszenia na Panu określonego działania, tj. płacenia za milczenie. Z powyższego wynika, że owa kobieta próbuje uczynić sobie z tego źródło stałych dochodów.

Celem przedstawienia argumentu do walki z ewentualną obroną kobiety należy wskazać na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy dnia 22 lutego 1963 r. (sygn. akt II K 997/60), zgodnie z którym „różnica pomiędzy perswazją i nakłanianiem z jednej strony a zmuszeniem polega na tym, że perswazja lub nakłanianie zmierza poprzez stosowną i przekonywającą argumentację do wywołania zmiany w sferze poglądów i woli przekonywanego oraz podjęcia przez niego jakiejś akcji bądź powstrzymania się od działania z własnej woli, natomiast zmuszenie ma na celu złamanie oporu wynikającego ze sprzeczności pomiędzy wolą i poglądami zmuszanego a czynnością, która ma być podjęta lub zaniechana oraz doprowadzenie do podjęcia bądź zaniechania czynności wbrew woli pokrzywdzonego. Środkami wiodącymi do bezprawnego złamania oporu osoby pokrzywdzonej są: przemoc fizyczna (vis absoluta) i przymus psychiczny (vic compulsiva) w postaci groźby popełnienia przestępstwa, groźby spowodowania postępowania karnego i groźby rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego bliskich”.

Groźba popełnienia przestępstwa

Groźba popełnienia przestępstwa, która nie wzbudza w zagrożonym uzasadnionej obawy jej spełnienia, nie jest groźbą bezprawną w rozumieniu art. 191 K.k. W Pana przypadku nie można mówić o braku obawy z Pana strony, skoro jak wynika z treści pytania, na skutek „szantażu” zapłacił Pan tej kobiecie.

W mojej ocenie w obecnej sytuacji należy próbować nagrać rozmowy z tą kobietą na telefon lub dyktafon celem dalszego ich wykorzystania w ramach postępowania karnego.

Czyn, o którym mowa w art. 191 § 1 K.k., jest ścigany z oskarżenia publicznego z urzędu. Rozgłaszanie to podjęcie takich działań, w których konsekwencji dana informacja trafić może do bliżej nieograniczonego ani niesprecyzowanego kręgu osób. Fakt, czy informacja jest prawdziwa czy fałszywa, nie ma znaczenia dla bytu przestępstwa.

W obecnej sytuacji trzeba złożyć zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa, bowiem tylko w taki sposób organy ścigania mogą dowiedzieć się o zachowaniu kobiety. Z chwilą złożenia takiego zawiadomienia postępowanie będzie toczyło się z urzędu. Złożenie zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa jest wolne od jakichkolwiek opłat.