Przekazanie sprawy do innej prokuratury

Kiedy jest możliwe przekazanie prowadzenia postępowania innej prokuraturze?

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu postępowania karnego (zwanego dalej K.p.k.) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 marca 2010 r.  – Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (zwanego dalej regulaminem).

Zgodnie z § 123 Regulaminu postępowanie przygotowawcze prowadzi się lub nadzoruje w jednostce organizacyjnej, na której obszarze właściwości popełniono przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W Pani sprawie ważny jest jednak przepis, który umożliwia kierownikowi nadrzędnej jednostki organizacyjnej przekazanie podległej jednostce organizacyjnej do prowadzenia lub nadzoru sprawę z pominięciem zasad właściwości miejscowej określonych w przepisach, o których mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1 Regulaminu.

Powyższe jest możliwe tylko z uwagi na występowanie szczególnych okoliczności. Pragnę bowiem zwrócić uwagę na treść art. 122 ust. 5 Regulaminu, który rozpoczyna się od wskazania: „w szczególnie uzasadnionych przypadkach, ze względu na dobro prowadzonego postępowania”.

Innymi słowy, przekazanie prowadzenia postępowania innej prokuraturze będzie możliwe, jeżeli wystąpią dwie przesłanki. Pierwsza to szczególnie uzasadniony przypadek, a druga – dobro prowadzonego postępowania.

Jako że powyższe przesłanki stanowią zwroty niedookreślone, a żaden przepis prawa nie definiuje powyższych przesłanek, konieczne jest analogiczne powołanie się na treść art. 41 § 1 K.p.k., zgodnie z którym sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.

Wątpliwości co do sposobu prowadzenia postępowania karnego przez prokuraturę

W opisanej przez Panią sytuacji konieczne będzie zatem wykazanie, iż nie tylko w Pani ocenie, lecz także z obiektywnego punktu widzenia w przedmiotowej sprawie można mieć do czynienia z okolicznościami, które nie pozwolą na realizowanie głównych celów postępowania karnego wskazanych w art. 2 § 1 K.p.k., a w szczególności nie pozwolą, aby sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Powyższe należy uprawdopodobnić artykułami z gazet, na które powołuje się Pani w treści pytania.

Największym problemem w mojej ocenie będzie wykazanie w piśmie, iż obawy, które wiąże Pani z prowadzeniem postępowania przez prokuraturę mają charakter obiektywny, a nie subiektywny – związany jedynie z Pani oceną. Pomocne dla powyżej argumentacji będzie podkreślanie stanowiska wyrażanego w lokalnych gazetach. Nadto proszę również zwrócić uwagę, iż może Pani wykorzystać brak reakcji prokuratury na tego rodzaju „zaczepne” artykuły prasowe, argumentując, że może on być interpretowany jako milczące wyrażenie zgody na tego rodzaju treści. Powyższe znajduje bezpośrednie oparcie w treści postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2012 r. (sygn. akt III KK 214/11), w którego tezie wskazano, iż wątpliwość co do bezstronności sędziego (art. 41 § 1 K.p.k.) musi istnieć obiektywnie i poddawać się zewnętrznej weryfikacji oraz ocenie, a nie być tylko subiektywnym przekonaniem określonej osoby.

Brak obiektywności prokuratury przy rozpoznawaniu sprawy

W piśmie do organów ścigania proszę zatem powołać wszystkie okoliczności, które w Pani ocenie wskazują na brak obiektywności przy rozpoznawaniu sprawy przez prokuraturę , a które stanowić będą szczególnie uzasadnione przypadki w rozumieniu Regulaminu i przekazanie będzie przemawiało za dobrem postępowania karnego. Proszę wskazać na treść art. 2 K.p.k., zgodnie z którym:

„1) sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności,

2) przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestępstw, lecz również w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego,

3) uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego,

4) rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie”.

Powyższe zasady stanowią bowiem główne cele postępowania karnego, które – jak wynika z treści Pani pytania – mogą zostać naruszone w sytuacji prowadzenia postępowania przez prokuraturę w Pani mieście.

Należy jednak wyraźnie podkreślić, iż przed przekazaniem sprawy według właściwości miejscowej innej jednostce organizacyjnej dokonuje się czynności niecierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.

Przekazanie sprawy według właściwości miejscowej innej jednostce organizacyjnej nie wymaga formy postanowienia ani zarządzenia i nie podlega zaskarżeniu. Spór o właściwość miejscową między równorzędnymi jednostkami organizacyjnymi rozstrzyga kierownik jednostki organizacyjnej nadrzędnej nad jednostką organizacyjną, która pierwsza wszczęła spór.

Bezsporne jest jednak, iż przekazanie następuje bardzo rzadko, ponieważ bardzo często organy ścigania wskazują, iż ocena wnioskodawcy jest subiektywna i nie znajduje społecznego poparcia. Zmiana prokuratury bez podania przyczyny jest zatem niemożliwa. 

Źródła:

1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego - Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555