Zmiana obywatelstwa na niemieckie, by polepszyć sytuację materialną

Kto może ubiegać się o niemiecką emeryturę?

W Unii Europejskiej nie ma wspólnego, ponadpaństwowego czy ponadnarodowego systemu emerytalnego.

Każdy kraj ma swój system wynikający z jego tradycji, stopnia zamożności, warunków demograficznych itp. Państwa członkowskie są jednak zobowiązane wobec swoich mieszkańców do sumowania ich okresów uprawniających do nabycia świadczeń w różnych państwach UE, obliczenia wysokości tych świadczeń w oparciu o system obowiązujący w kraju, w którym trwało ubezpieczenie (zatrudnienie), i wypłacania emerytury w państwie aktualnego zamieszkania ubezpieczonego.

Do okresów ubezpieczenia w państwach UE zalicza się okresy opłacania składek, zatrudnienia, pracy na własny rachunek oraz równorzędne, uznane przez ustawodawstwo danego państwa. Wysokość emerytury „składanej” oblicza się zawsze na korzyść ubezpieczonego.

Do otrzymania emerytury niemieckiej trzeba udowodnić 60 miesięcy opłacania składek. Wysokość emerytury uzależniona jest od wysokości składek na ubezpieczenie i stażu pracy.

W przypadku Niemiec w grę wchodzą także przepisy zawartych umów międzynarodowych między Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną oraz Republiką Federalną Niemiec.

Między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Niemiecką Republiką Demokratyczną została zawarta 13 lipca 1957 r. umowa o współpracy w dziedzinie polityki społecznej. Zgodnie z tą umową wszystkie okresy zatrudnienia i inne z nimi zrównane, przebyte na obszarze NRD, za które były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne w NRD, zalicza się przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych i traktuje, jakby zostały przebyte na terenie jednego z tych krajów.

Umowa ta straciła swoją moc 1 października 1991 r., tj. z dniem wejścia w życie umowy z 8 grudnia 1990 r. zawartej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o ubezpieczeniu społecznym. Czyli odnosi się ona tylko do osób, które przyjechały do Niemiec przed 1 października 1990 r. Na podstawie tej drugiej umowy okresy zatrudnienia przebyte na terenie NRD do 2 października 1990 r. podlegają uwzględnieniu na zasadach określonych w umowie z dnia 13 lipca 1957 r.

Jeżeli chodzi o okresy pracy na terenie RFN, stosunki polsko-niemieckie regulowane są dwiema umowami: z 9 października 1975 r. oraz z 8 grudnia 1990 r. Przy ustalaniu uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych obie umowy przewidują możliwość uwzględniania okresów zatrudnienia przebytych w obydwu państwach. Według umowy z 1975 r. świadczenia emerytalno-rentowe za cały okres ubezpieczenia wypłaca instytucja ubezpieczeniowa państwa, na którego terytorium mieszka na stałe osoba uprawniona do wypłaty świadczenia.

Natomiast postanowienia umowy z 1990 r. stanowią, że instytucje każdego z państw wypłacają własną część świadczenia obliczoną w sposób proporcjonalny do okresów odprowadzania składek w danym państwie. Umowę tę stosuje się do spraw emerytalno-rentowych z tytułu ubezpieczenia przebytego po 31 grudnia 1990 r. na terytorium jednego z tych państw w wymiarze co najmniej 6 miesięcy oraz do osób, które zmieniły miejsce stałego pobytu po 31 grudnia 1990 r.

Warunki do otrzymania niemieckiej emerytury

Podstawowym warunkiem otrzymania niemieckiej emerytury jest wcześniejsze opłacanie składek na ubezpieczenie przez określony czas. W zależności od rodzaju renty lub emerytury wymagany okres ubezpieczenia wynosi 5, 15 lub 35 lat.

Do okresu ubezpieczenia zalicza się:

• składki obowiązkowe i dobrowolne,
• okresy zastępcze jak np. okres politycznego prześladowania w NRD,
• miesiące ubezpieczenia uzyskane w drodze podziału nabytych w małżeństwie uprawnień emerytalnych,
• zaliczane do ubezpieczenia społecznego i okresy uwzględniane – te okresy brane są pod uwagę przy naliczaniu emerytury, ale nie zalicza się ich przy ustalaniu prawa do nabycia świadczenia.

Do ubezpieczenia zaliczane są również okresy:

• choroby,
• bezrobocia,
• ciąży,
• wychowywania dziecka,
• nauki, studiów.

Wiek emerytalny w Niemczech to 65 lat, ale od 2012 roku ma on być podniesiony do 67 lat.

Emerytura podstawowa – Regelaltersrente

Emeryturę podstawową można otrzymać po złożeniu odpowiedniego wniosku, jeżeli ukończyliśmy 65 lat i udowodnimy 5-letni okres ubezpieczenia.

Emerytura dla osób z długoletnim okresem ubezpieczenia – Altersrente für langjährig Versicherte

Ten rodzaj świadczenia możemy otrzymać po złożeniu wniosku, jeśli mamy ukończone 63 lata, a okres ubezpieczenia wynosił 35 lat. Jeśli będziemy wypłacać tę emeryturę przed ukończeniem 65. roku życia, należy się liczyć z potrąceniami od emerytury, wynoszą one 0,3% miesięcznie.

Emerytura dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności – Altersrente für schwerbehinderte

Świadczenie to otrzymujemy po złożeniu wniosku, jeżeli mamy ukończone 60 lat, a przed przyznaniem emerytury orzeczono u nas znaczny stopień niepełnosprawności (minimum 50% uszczerbku na zdrowiu), niezdolność do pracy zgodnie z prawem obowiązującym po 31 grudnia. Wymagany okres ubezpieczenia to 35 lat.

Jeśli będziemy wypłacać tę emeryturę przed ukończeniem 65. roku życia, należy się liczyć z potrąceniami od emerytury, wynoszą one 0,3% miesięcznie.

W stosunku do osób urodzonych po 31 grudnia 1951 r. wiek emerytalny bez potrąceń od emerytury będzie stopniowo podnoszony z 63 na 65 lat, o ile nie zostaną zastosowane w danym przypadku szczególne przepisy o ochronie praw nabytych. Jednocześnie wiek emerytalny w przypadku przejścia na wcześniejszą emeryturę wzrośnie z 60 na 62 rok życia.

Emerytura dla kobiet – Altersrente für Frauen

Emeryturę tę otrzymują kobiety urodzone przed rokiem 1952, które ukończyły 60 lat, a po ukończeniu 40. roku życia opłacały dłużej niż 10 lat obowiązkowe składki i posiadają wymagany 15-letni okres ubezpieczenia.

Jeśli chcemy pobierać tę emeryturę przed 65. rokiem życia, należy liczyć się z potrąceniami od emerytury w wysokości 0,3% miesięcznie.

Emerytura z tytułu bezrobocia lub po okresie zatrudnienia wolnego od aktywnego udziału w pracy zawodowej dla osób w wieku przedemerytalnym – Altersrente wegen Arbeitslosigkeit oder nach Altersteilzeitarbeit

Emerytura ta przysługuje osobom, które urodziły się przed rokiem 1952 i ukończyły 60 lat (od 2012 r.: 63 lata – ten wiek emerytalny będzie stopniowo podnoszony dla osób, które urodziły się w latach 1946-1948) i były bezrobotne bezpośrednio przed przyznaniem emerytury.

Osoby ubiegające się o to świadczenie przez co najmniej 8 lat, w ciągu ostatnich 10 lat opłacały obowiązkowe składki oraz udowodniły 15-letni okres ubezpieczenia.

Osoby pobierające tę emeryturę przed 65. rokiem życia muszą się liczyć z potrąceniami od emerytury w wysokości 0,3% miesięcznie.

Wprowadzenie emerytury dla osób ze szczególnie długim okresem ubezpieczenia – Altersrente für besonders langjährig Versicherte

Od stycznia 2012 roku wraz z podniesieniem wieku emerytalnego wejdzie w życie prawo do odbioru nowego świadczenia, mianowicie emerytury dla osób ze szczególnie długim okresem ubezpieczenia.

Ta emerytura przysługuje osobom, które osiągnęły wiek 65 lat i udowodniły wymagany 45-letni okres ubezpieczenia.

Warunkiem uzyskania każdego rodzaju niemieckiej renty czy emerytury jest wcześniejsze opłacanie składek przez określony okres. Minimalny wymagany okres ubezpieczenia wynosi w zależności od rodzaju renty 5, 15 lub 35 lat.

Do 5 i 15-letniego okresu ubezpieczenia zalicza się:

• okresy składkowe (składki obowiązkowe i dobrowolne),
• okresy zastępcze jak np. okres politycznego prześladowania w NRD,
• miesiące ubezpieczenia uzyskane w drodze podziału nabytych w małżeństwie uprawnień emerytalnych oraz z dodatków za zatrudnienie w nieznacznym wymiarze godzin wolne od obowiązku ubezpieczenia.

Do wymaganego 35-letniego okresu ubezpieczenia zalicza się dodatkowo okresy zaliczane do ubezpieczenia społecznego i okresy uwzględniane. Chodzi tu o okresy, które w normalnym przypadku brane są pod uwagę tylko przy naliczeniu renty lub emerytury, ale nie zalicza się ich przy ustalaniu prawa do nabycia świadczenia. Okresami zaliczanymi do ubezpieczenia są np. okresy choroby, bezrobocia, a także ciąży. Również okresy nauki szkolnej i studiów mogą być zaliczane do ubezpieczenia. Okresami uwzględnianymi są np. okresy wychowywania dziecka. Czyli zaliczane byłyby do tego okresu składki z urzędu pracy – pobierany zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech.

Reasumując, zmiana obywatelstwa nie zmieni Pani sytuacji prawnej, gdyż obejmuje Panią umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym, sporządzona w Warszawie dnia 8 grudnia 1990 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 108, poz. 468). Nie jest tu podstawą bycie obywatelem danego państwa, lecz fakt nabycia uprawnień w danym państwie (Niemcy, Polska) i czas, w którym przybyła Pani do Niemiec.