Zmiana nazwiska a postępowanie egzekucyjne

Zmiana nazwiska  w trakcie postępowania egzekucyjnego

Zmiana nazwiska w trakcie postępowania egzekucyjnego czy też już po wydaniu tytułu egzekucyjnego przez sąd nie ma znaczenia.

Zmiana nazwiska lub nazwy osoby prawnej nie stanowi przejścia praw i obowiązków na inną osobę. Zdaniem H. Pietrzkowskiego wierzyciel powinien zwrócić się w takim przypadku do sądu, który wydał orzeczenie, z wnioskiem o wykładnię wyroku (art. 352 w zw. z art. 13 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego; w skrócie: K.p.c.). Nie ma natomiast podstaw do wystąpienia z wnioskiem o nadanie kolejnej klauzuli wykonalności w trybie art. 788 K.p.c. (por. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa 2006, teza 3 do art. 788).

Podobnie D. Zawistowski wskazuje, że art. 788 K.p.c. ma zastosowanie jedynie w przypadkach przejścia na inną osobę uprawnienia lub obowiązku. Tego rodzaju przejścia nie stanowi natomiast zmiana nazwiska osoby fizycznej.

Oznaczenie dłużnika w tytule wykonawczym nieaktualnym nazwiskiem

Tożsamość podmiotów wskazanych w tytule wykonawczym i występujących w postępowaniu egzekucyjnym pod inną nazwą lub nazwiskiem może być wykazana przed organem egzekucyjnym (por. D. Zawistowski, komentarz do art. 788 K.p.c., Lex, teza 4).

„Wydaje się zatem, że oznaczenie dłużnika w tytule wykonawczym nieaktualnym nazwiskiem nie stanowi przeszkody do prowadzenia egzekucji, o ile wierzyciel wykaże przed organem egzekucyjnym dokumentem urzędowym zmianę nazwiska (nazwy) dłużnika” (por. orzeczenie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 6 listopada 2013 r.; VIII Gz 69/13).

Jak z tego wynika, wierzyciel, który uzyskał tytuł wykonawczy przeciwko osobie, która zmieniła nazwisko lub nazwę, nie powinien występować o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności według nowych danych, a zwrócić się do sądu o wykładnię wyroku, względnie wykazać przed komornikiem tożsamość dłużnika za pomocą aktu stanu cywilnego.

Jeśli zmiana nazwiska nastąpiła przed wydaniem tytułu egzekucyjnego, tytuł egzekucyjny nie wywoła skutku prawnego, nie da się zrobić przekształcenia, a egzekucja jest bezprawna. Jeśli natomiast zmiana nazwiska nastąpiła po wydaniu tytułu egzekucyjnego – nie jest to żadnym argumentem.

Zmiana miejsca zamieszkania dłużnika w czasie postępowania egzekucyjnego

Druga kwestia to miejsce zamieszkania. Przybicie to końcowy etap postępowania egzekucyjnego. Zapewne wcześniej do dłużniczki docierały już jakieś pisma. Dłużnik, który został zawiadomiony o wszczęciu egzekucji, obowiązany jest do powiadomienia w terminie 7 dni organu egzekucyjnego o każdej zmianie miejsca swego pobytu, trwającej dłużej niż jeden miesiąc (art. 761 § 3 K.p.c.). W razie zaniedbania tego obowiązku pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Również w przypadku zaniedbania przez pozostałe strony oraz ich przedstawicieli obowiązku zawiadomienia komornika o każdej zmianie swego zamieszkania pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia (art. 136 § 2 K.p.c. w zw. z art. 13 § 2 K.p.c.).

Pisma dla osób fizycznych podlegających wpisowi do rejestru albo ewidencji na podstawie odrębnych przepisów – w razie niemożności doręczenia z uwagi na nieujawnienie w rejestrze albo w ewidencji zmiany adresu, a w przypadku osób fizycznych miejsca zamieszkania i adresu – pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia (art. 139 § 3 K.p.c. w zw. z art. 13 § 2 K.p.c.).

Dłużnik, który zaniedba obowiązku powiadomienia o zmianie miejsca swego pobytu, może być ukarany przez komornika grzywną do wysokości 2000 zł (art. 762 § 1 K.p.c.).

Jeśli więc dłużniczka brała udział we wcześniejszych stadiach postępowania, odbierane były listy wysłane na poprzedni adres – to jej obowiązkiem było podać aktualne miejsce zamieszkania. Nie może być sytuacji, w której dłużnik odbierze dwa pisma pod adresem w Krakowie, a ogłoszenie o licytacji zostanie uznane za niedoręczone.

Reasumując – zmiana nazwiska może stanowić argument w zażaleniu, o ile nastąpiła przed wydaniem tytułu egzekucyjnego. Doręczenie na adres, na który dotychczas były doręczane pisma, nie jest natomiast żadnym argumentem.

Zgodnie z art. 139 § 1 K.p.c.: „W razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających, pismo przesłane pocztą należy złożyć w placówce pocztowej operatora publicznego, a doręczane w inny sposób – w urzędzie właściwej gminy, umieszczając zawiadomienie o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej”.

Przepis określa dozwolone przypadki właściwych doręczeń zastępczych do rąk innych osób niż adresaci. Dotyczy też tylko adresatów, którzy są osobami fizycznymi. Przypadków doręczeń zastępczych nie można rozszerzać. Orzecznictwo jednak dopuszcza stosowanie art. 138 § 1 także wtedy, gdy została ustanowiona osoba upoważniona do odbioru pism sądowych (tak: postanowienie SN z 15 września 2004 r., III CZ 64/04, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 142).

Doręczenie dorosłemu domownikowi może nastąpić jedynie w mieszkaniu adresata. Niedopuszczalne jest więc doręczenie w miejscu pracy domownika lub tam, gdzie się zastanie domownika adresata (por. postanowienie SN z 20 sierpnia 1969 r., I PZ 22/69, OSNCP 1970, nr 6, poz. 110). Doręczenie administracji domu może być dokonywane z zastosowaniem art. 133 § 2.

Przewidziana w art. 997 K.p.c. podstawa zażalenia na postanowienie sądu co do przybicia ogranicza się do naruszenia przepisów na etapie zawiadomienia o licytacji, w toku jej prowadzenia i samego przybicia. Podstawą zażalenia na postanowienie o przybiciu mogą być uchybienia postępowania, które wystąpiły w toku całości dotychczasowej egzekucji (art. 997 K.p.c.)

Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od dnia ogłoszenia postanowienia co do przybicia, a w przypadku, gdy zostało ono wydane na posiedzeniu niejawnym – od dnia doręczenia osobom uprawnionym (art. 394 § 2 w zw. z art. 13 § 2 oraz art. 996).

Jeśli więc zawiadomienie o licytacji było jedynym pismem, które wysłano do Krakowa, albo wysłano je tam, mimo że dłużniczka podała adres w Lublinie – stanowi to podstawę do zażalenia.