Zmiana nazwiska w trakcie małżeństwa

Zmiana nazwiska w świetle ustawy o zmianie imion i nazwisk

Nazwisko jest szczególnym dobrem, chronionym przez prawo. Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Zmiana nazwiska uregulowana jest w prawie administracyjnym oraz rodzinnym. Kluczowe znaczenie dla kwestii zmiany nazwiska mają 2 akty prawne:

1. ustawa z dnia 15 listopada 1956 roku ozmianie imion i nazwisk
2. oraz ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Zgodnie z pierwszą z ww. ustaw zmiana nazwiska obywatela polskiego na inne wskazane przez niego może nastąpić tylko na jego wniosek. 

Wniosek o zmianę nazwiska podlega uwzględnieniu, gdy zachodzą ważne względy, a w szczególności jeśli wnioskodawca:

1. nosi nazwisko
   1. ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka,
   2. o brzemieniu niepolskim,
   3. posiadające formę imienia,
2. pragnie zmienić swoje nazwisko na nazwisko, którego używa, lub powraca do nazwiska, które zostaje zmienione.

Zmiana nazwiska w ww. przypadkach jest dopuszczalna z zastrzeżeniem, że zmiana nazwiska nie będzie wiązała się ze zmianą na nazwisko historyczne, wsławione na polu kultury i nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba że wnioskodawca posiada członków rodziny o tym nazwisku lub jest powszechnie znany pod tym nazwiskiem. Należy podkreślić, że przez powszechną znajomość powinno rozumieć się znajomość pod tym nazwiskiem w bardzo szerokiej grupie ludności, w całym wręcz społeczeństwie.

Zmiana nazwiska w świetle Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

Zmiana nazwiska w szczególnym trybie przewidziana jest w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym w sytuacji, gdy został orzeczony rozwód.

Według art. 59 powyższego kodeksu w ciągu 3 miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że zmiana nazwiska może nastąpić w nielicznych przypadkach, i to tylko na wniosek osoby, której dotyczy. Zmiana nazwiska nie może być w żaden sposób zabroniona ani nie można do niej nie dopuścić.

W analizowanym problemie można jednak z całą pewnością stwierdzić, że zmiana nazwiska przez małżonkę nie jest uzasadniona, nawet jeżeli rozwód jeszcze nie został orzeczony przez sąd.

Reasumując, nazwisko jest dobrem osobistym chronionym przez prawo i zmiana nazwiska przez małżonkę nie może być zablokowana, ale zarazem, gdy nie ma szczególnie ważnych względów, organ wydający decyzję wniosku małżonki nie uwzględni.