Zmiana miejsca zamieszkania dziecka a zgoda ojca

Czy ojciec może sprzeciwić się przeprowadzce dziecka z byłą żoną do innego miasta? 

Jeśli oboje rodzice, którym przysługuje pełnia władzy rodzicielskiej, nie mogą dojść do porozumienia w zakresie rozwiązania istotnej sprawy dotyczącej osoby lub majątku dziecka, kwestię tę musi rozstrzygnąć sąd opiekuńczy. Zmiana miejsca zamieszkania jest „istotną sprawą dziecka” i wymaga ingerencji sądu, jeśli dotychczas nie zostało ustalone na drodze sądowej, że to Pani wykonuje władzę rodzicielską nad małoletnim synem, a w związku z tym każdorazowe miejsce Pani zamieszkania, jako opiekuna, jest jednocześnie miejscem zamieszkania dziecka (por. art. 26 § 1 Kodeksu cywilnego). Jeśli takie rozstrzygnięcie dotychczas nie zostało wydane, ojciec dziecka może sprzeciwić się Pani planom.

Groźby byłego męża o ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej nad wspólnym dzieckiem

Jednak stanowisko ojca w sprawie zmiany miejsca zamieszkania syna nie ma żadnego związku z chęcią pozbawienia Pani prawa do opieki nad synem. Aby taki zamiar wdrożyć, były partner musiałby najpierw wystąpić o ograniczenie lub pozbawienie Pani władzy rodzicielskiej, co musi mieć określone podstawy. Kolejnym odrębnym problemem jest uregulowanie kontaktów z synem, do których jego ojciec ma prawo i korzystając z procedury przed sądem rodzinnym, może o uregulowanie tych kontaktów wystąpić.

Wskazówkę w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej, niezależnie od tego, czy rodzice pozostają w związku małżeńskim, czy nie, daje przepis art. 95 § 3 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.; w skrócie K.r.o.), zgodnie z którym władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Jak stanowi art. 97 § 2 K.r.o., o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, w braku porozumienia pomiędzy nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Proceduralną reakcją na brak możliwości porozumienia się rodziców w tak ważnej sprawie, jak zmiana miejsca zamieszkania dziecka, wyjazd dziecka za granicę itd., powinno być złożenie przez jedno z rodziców do sądu opiekuńczego wniosku o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka. Jak wynika z treści przepisu art. 582 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.), rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, co do których brak porozumienia między rodzicami, może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.

Rozwód i zmiana zamieszkania dziecka z matką

W takim postępowaniu nieprocesowym sąd będzie przede wszystkim badać, czy dla dziecka dobra jest zmiana miejsca zamieszkania, czy w nowym miejscu będzie mieć godne warunki życiowe, czy Pani będzie mieć tam źródło dochodu itd. Te wszystkie okoliczności sąd rozważy, jednak nie ma nigdy gwarancji, że orzeczenie będzie zgodne z Pani wnioskiem. Wiele zależy również od tego, jak zamierza Pani zorganizować opiekę nad dzieckiem w czasie pracy. Wskazane warunki należy następnie porównać z tymi, w jakich wychowuje się dziecko obecnie, aby odpowiedzieć na pytanie, czy przeprowadzka jest dla syna lepszym rozwiązaniem, czy jednak bardziej odpowiadające dobru dziecka jest jego pozostanie w dotychczasowym miejscu zamieszkania, z babcią, z możliwością bliższego kontaktu z ojcem.

W doktrynie (nauce prawa) podkreśla się, że rola sądu opiekuńczego, działającego na podstawie art. 97 § 2 K.r.o., jest przede wszystkim mediacyjna – w tym sensie, że sąd ten powinien nakłaniać rodziców do uzgodnienia stanowisk. Zwraca się też uwagę na szczególny charakter orzeczenia zapadłego w tym trybie – skoro zastępuje ono tylko wolę rodziców z powodu jej rozbieżności, to rodzice mogą po jego zapadnięciu powziąć wspólnie odmienną decyzję. Najczęściej sądy rozwiązują takie istotne sprawy dziecka jak imię, jakie będzie nosić (lub nazwisko), wybór szkoły, sposobu leczenia, wydanie dokumentu paszportowego, dłuższy wyjazd za granicę.

Postępowanie sądowe dotyczące zmiany miejsca zamieszkania dziecka 

Sąd opiekuńczy to sąd rodzinny (art. 568 § 1 K.p.c.), a dokładnie wydział rodzinny i nieletnich sądu rejonowego. Wyłącznie właściwy jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć (tj. dziecka), a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu. Wniosek w takiej sprawie jest wolny od opłat sądowych, bowiem sąd może wszcząć postępowanie także z urzędu (art. 95 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Postanowienie sądu jest skuteczne i wykonalne z chwilą jego ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było – z chwilą wydania (art. 578 K.p.c.). W razie braku akceptacji orzeczenia sądu wnioskodawcy lub uczestnikowi postępowania służy prawo wniesienia apelacji do sądu drugiej instancji (art. 518 K.p.c.).