Zmiana nazwiska obojga małżonków

Przepisy dotyczące zmiany nazwiska

Istnieje taka możliwość i nawet widzę duże szanse. Piszę o szansach, ponieważ niestety ustawodawca nie dał tu konkretnych wytycznych i często decyzja opiera się na ocenie kierownika urzędu stanu cywilnego.

W Polsce obowiązuje ustawa z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. z 2021 r., poz. 1988). Zgodnie z tą ustawą „zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

1) imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;

2) na imię lub nazwisko używane;

3) na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;

4) na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada”.

Powody zmiany nazwiska

Katalog ten jest tylko przykładowy i stanowi pewien szablon oceny istotności powodów zmiany. Główną jednak przesłanką uzasadniającą zmianę jest istnienie i udowodnienie przez wnoszącego o zmianę ważnych powodów dla zmiany. Żeby to dobrze wyjaśnić, posłużę się analizą dokonaną przez autora komentarza do tej ustawy:

„Jak to ujął w jednym z orzeczeń NSA, pojęcie „ważnych względów” (obecnie »ważnych powodów«) powinno być rozpatrywane również od strony subiektywnej oceny osoby wnioskującej o zmianę nazwiska, czyli organ dokonujący oceny w konkretnym przypadku powinien ustalić, czy »ważne powody« są ważne dla samej strony, a nie tylko dla organu. Jednak »ważne powody« nie mogą wynikać wyłącznie z subiektywnego przekonania wnioskodawcy, lecz także powinny jednocześnie odpowiadać „zobiektywizowanym i zracjonalizowanym kryteriom oceny” (zob. wyr. NSA z 9.7.1993 r., sygn. akt SA/Wr 605/93, poz.110).

Postępowanie urzędowe

W każdym takim postępowaniu w sprawie zmiany imienia lub nazwiska, które jest postępowaniem administracyjnym, organ powinien przeprowadzić rzetelne postępowanie wyjaśniające, w tym postępowanie dowodowe, pozwalające na ustalenie wszystkich okoliczności faktycznych danej sprawy i na wykazanie spełnienia zarówno przesłanek subiektywnych, jak i obiektywnych wskazujących na zasadność wniosku (zob. J. Blicharz, Komentarz do ustaw: o zmianie imion i nazwisk, Prawo o stowarzyszeniach, Wrocław 1997; wyr. WSA w Łodzi z 29.9.2010 r., sygn. akt III SA/Łd 435/10).

W orzecznictwie przyjmuje się, że w każdej jednostkowej sprawie pożądane byłoby, w ramach dokonywanej przez organ oceny, zrównoważenie pierwiastków: subiektywnego i obiektywnego, co oznacza, że wnioskodawca powinien przekonać organ administracyjny, że wskazany subiektywnie przez niego powód zmiany jest na tyle istotny, by władza dokonała tej zmiany, uznając go za istotny obiektywnie. „Granicą rozważań organów administracji państwowej powinno być więc przede wszystkim ustalenie czy motywy żądania nie zawierają elementów oczywistej bezzasadności, np. kaprysu lub przekory” (por. wyr. WSA w Gorzowie Wlkp. z 30.9.2020 r., sygn. akt II SA/Go 97/20).

Wyjaśnienia do wniosku o zmianę nazwiska

Ważne zatem, by mąż mógł dokładnie wyjaśnić we wniosku, jakie istotne jest dla niego nazwisko ojczyma, ale też kwestie związane z brakiem przekazania tego nazwiska za życia ojczyma (czyli np. ślub mamy i ojczyma już po dojściu do pełnoletności męża, co wyklucza przysposobienie, oraz pewien harmonogram założony przez rodzinę). Myślę, że do wniosku warto dołączyć oświadczenie mamy męża, która także potwierdzi zarówno relację męża z ojczymem, jak i plany rodziny co do nazwiska.

Mąż powinien złożyć wniosek do kierownika urzędu stanu cywilnego właściwego dla miejsca zamieszkania. Ustawa stanowi, że „wniosek o zmianę imienia lub nazwiska zawiera:

1) dane osoby, której zmiana dotyczy:

a) imię (imiona) i nazwisko oraz nazwisko rodowe,

b) wskazanie kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt urodzenia oraz akt małżeństwa, jeżeli zmiana imienia lub nazwiska będzie dotyczyła tego aktu,

c) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, zwany dalej „numerem PESEL”, jeżeli został nadany;

2) imię lub nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana;

3) wskazanie miejsca sporządzenia aktu urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana imienia lub nazwiska będzie dotyczyła tych aktów;

4) adres do korespondencji wnioskodawcy;

5) uzasadnienie;

6) oświadczenie wnioskodawcy, że w tej samej sprawie nie złożył wcześniej wniosku do innego kierownika urzędu stanu cywilnego lub nie została wydana już decyzja odmowna”.

Decyzję o zmianie imienia lub nazwiska bądź decyzję o odmowie zmiany imienia lub nazwiska wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego, do którego został złożony wniosek, albo jego zastępca. Opłata skarbowa za złożenie wniosku o zmianę imienia i nazwiska wynosi 37 zł. Dowód uiszczenia takiej opłaty należy dołączyć do wniosku.