Źle wyliczone zaliczki na podatek dochodowy

Obowiązki podatkowe – zaliczki na podatek dochodowy

Zgodnie z art. 44 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą są zobowiązani do opłacania zaliczek na podatek (miesięcznych lub kwartalnych).

Zastanówmy się teraz, jakie są konsekwencje podatkowe niezapłacenia zaliczek we właściwej wysokości.

Zaległości w zaliczkach na podatek

Zgodnie z art. 51 § 1 Ordynacji podatkowej zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności. Jak podaje art. 53 § 3 Ordynacji podatkowej, przepisy dotyczące zaległości stosuje się także do niezapłaconych w terminie zaliczek na podatek. Od niezapłaconej w terminie zaliczki na podatek również naliczane są odsetki za zwłokę.

Co jednak istotne, zaliczki na podatek są zobowiązaniem cząstkowym płatnym w trakcie roku. Po zakończeniu roku podatkowego same zaliczki wygasają, ponieważ mamy już do czynienia z rocznym zobowiązaniem podatkowym.

Odsetki od niedopłaty zaliczek

Chociaż same zaliczki przekształcają się w zobowiązanie roczne, które faktycznie można rozliczyć w zeznaniu PIT składanym do 30 kwietnia (w tym roku wyjątkowo do końca maja), to jednak organ podatkowy zachowuje prawo do naliczenia odsetek od niezapłaconych zaliczek. Jak bowiem podaje art. 53a § 1 Ordynacji podatkowej, jeżeli w postępowaniu podatkowym po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego organ podatkowy stwierdzi, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył deklaracji, wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części, organ ten wydaje decyzję, w której określa wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie – odsetki na ostatni dzień terminu złożenia zeznania, przyjmując prawidłową wysokość zaliczek na podatek.

Powyższa decyzja odsetkowa jest wydawana już po zakończeniu roku. W samej treści decyzji odsetkowej należy dokonać matematycznego wyliczenia wysokości konkretnej zaliczki, przy czym są one określane wyłącznie aby ustalić kwotę odsetek, a nie po to aby je egzekwować. Organ podatkowy ma 5 lat na wydanie decyzji odsetkowej.

Przepis wskazuje, że odsetki od zaliczek ustalane są na dzień złożenia zeznania podatkowego (czyli zasadniczo do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, a w tym roku do końca maja).

W przypadku, gdy w ciągu roku nie zostały uiszczone zaliczki we właściwej wysokości, powstanie konieczność dopłaty podatku na skutek rozliczenia rocznego w zeznaniu PIT-36. Podkreślmy, że w zeznaniu podatkowym nie wykazuje się kwoty odsetek od niezapłaconych zaliczek. Odsetki te są ustalane w decyzji odsetkowej wydawanej przez US. Dopiero decyzja odsetkowa jest podstawą do egzekwowania samych odsetek od zaliczek. Natomiast zapłata (dopłata) zaliczek odbywa się w zeznaniu PIT-36. Dodatkowo w części L zeznania PIT-36 należy wykazać odpowiednio w danym kwartale zarówno zaliczki należne (czyli takie, jakie powinny być zapłacone) oraz zaliczki zapłacone (opłacone w rzeczywistej wysokości, a gdy nie opłacono w ogóle należy wpisać zero).

Odpowiedzialność karnoskarbowa

Nieterminowa wpłata zaliczek lub wpłata w niewłaściwej wysokości jest także czynnością, która podlega pod Kodeks karny skarbowy. Jest to czyn zabroniony określony w art. 54 Kodeksu karnego skarbowego.

Podatnik może jednak uniknąć odpowiedzialności karnoskarbowej poprzez skorzystanie z instytucji czynnego żalu, który uregulowany jest w art. 16. Otóż zgodnie z tym przepisem nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

„Zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;

2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony”.

Ideą powyższego przepisu jest, aby podatnik dobrowolnie zgłosił czynny żal, tj. aby wykazał własną inicjatywę w przyznaniu się do popełnienia czynu zabronionego i dobrowolnie naprawił wyrządzone szkody.

Proszę pamiętać, że czynny żal chroni jedynie przed odpowiedzialnością karną z Kodeksu karnego skarbowego. Na marginesie dodam, że dla skuteczności czynnego żalu bez znaczenia są okoliczności, które spowodowały, że podatek nie został zapłacony. Już sam fakt zgłoszenia czynnego żalu jest wystarczający.

W konsekwencji w deklaracji PIT-36 należy wypełnić część L, wskazując zaliczki należne oraz faktycznie zapłacone w danym kwartale. Dopłata podatku wynikająca z różnicy pomiędzy zobowiązaniem rocznym a sumą wpłaconych w niepełnej wysokości zaliczek stanowi kwotę do zapłaty, która musi być uregulowana do końca maja tego roku.