Zgłoszenie darowizny pieniędzy od matki z USA

Podatki od darowizn

Kwestie opodatkowania darowizn reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 2 tejże ustawy nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W rezultacie darowizny otrzymywane przez obywatela polskiego od osoby mieszkającej zagranicą podlegają opodatkowaniu polskim podatkiem.

Pieniądze od rodziców na utrzymanie dzieci

Trzeba jednak zauważyć, że na rodzicach ciąży obowiązek świadczenia alimentacyjnego na rzecz swoich dzieci. W myśl art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Jeżeli zatem środki pieniężne są przekazywane w ramach obowiązku alimentacyjnego to nie jest to darowizna i takie przekazanie nie podlega opodatkowaniu.

Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w piśmie z dnia 22.09.2016 r., nr 2461-IBPB-2-1.4515.243.2016.2.HK:

„Skoro zatem środki pieniężne opisane we wniosku przekazywane są Wnioskodawcy tytułem realizacji obowiązku alimentacyjnego, wynikającego z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i – jak wskazał Wnioskodawca – nie jest to darowizna ani żaden inny tytuł wymieniony w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, to należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że w takiej sytuacji nie występuje obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Otrzymywane zatem przez Wnioskodawcę środki pieniężne nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn”.

Trzeba jednak mieć na uwadze, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od aktualnych potrzeb i sytuacji finansowej dzieci.

Zakres świadczeń alimentacyjnych należnych dziecku od rodziców z tytułu obowiązku alimentacyjnego obejmuje także wydatki o charakterze naukowym i oświatowo-wychowawczym, a więc między innymi środki na uzyskanie wykształcenia średniego i studiów wyższych (zob.: wyrok NSA we Wrocławiu z 21 maja 1997 r., sygn. akt ISA/Wr 646/96).

W sytuacji, gdy dziecko nie jest samodzielne ekonomicznie, kwoty pieniężne przekazane przez rodzica na dziecko pozostające na utrzymaniu rodzica w związku z nauką dziecka, nie stanowią darowizny, lecz są jedynie wykonaniem obowiązku alimentacyjnego.

Wywiązując się z obowiązku alimentacji, rodzice dokonują więc wielu świadczeń majątkowych (np. na odzież, edukację, książki, żywność) na rzecz dzieci, często też pełnoletnich, małżeńskich i pozamałżeńskich. Takie świadczenia nie są darowizną i co istotne świadczenia alimentacyjne pozostają poza zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Cele darowizn pieniężnych w rodzinie 

W rezultacie w przedstawionej przez Pana sprawie istotne jest określenie, na jakie cele zostały przeznaczone pieniądze od mamy (czy było to na bieżące utrzymanie czy był to cel oszczędnościowy).  Jak bowiem stwierdził WSA w Opolu w wyroku z 15.03.2017 r. I SA/Op 495/16:

„W przywołanym art. 128 k.r.o. ustawodawca wskazał na przedmiot świadczenia alimentacyjnego, który stanowią środki utrzymania, a w miarę potrzeby także środki wychowania osoby uprawnionej. Celem świadczeń alimentacyjnych jest zapewnienie utrzymania osoby uprawnionej. Zakres obowiązku alimentacyjnego zawarty w art. 135 § 1 k.r.o. obejmuje usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Trafnie zauważono w zaskarżonym rozstrzygnięciu, że są to pojęcia nieostre, gdyż nie ma jednego i stałego kryterium odniesienia przy ich określaniu. Niemniej jednak obowiązek ten obejmuje zapewnienie podstawowych warunków egzystencji, a więc wyżywienia, ubrania, higieny osobistej, leczenia, czyli zaspokojenia potrzeb fizycznych, jak również dostarczenia rozrywek, wypoczynku, wykształcenia tak ogólnego, jak i zawodowego, a więc służących zaspokajaniu bieżących usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Świadczenia alimentacyjne nie mogą zatem stanowić źródła czynionych lokat bankowych i innych oszczędności”.

Jeżeli zatem środki otrzymane od matki były przeznaczone na bieżące utrzymanie i obejmowały bieżące potrzeby dzieci związane z ogólnie pojętą egzystencją i nie miały one charakteru oszczędnościowego czy też dofinansowania zakupu inwestycji, to można stwierdzić, że takie środki pieniężne zostały przekazane w ramach świadczenia alimentacyjnego, co nie stanowi darowizny i nie podlega opodatkowaniu podatkiem.

Świadczenie alimentacyjne a darowizna

Z opisu sprawy wynika, że siostry korzystają z pieniędzy na swoje bieżące potrzeby. Pozostaje jednak do wyjaśnienia, w jaki sposób Pan rozdysponuje tymi pieniędzmi oraz jaka jest Pana sytuacja finansowa (ponieważ obowiązek alimentacyjny dotyczy wyłącznie dzieci, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymywać). Jeżeli zatem z własnych środków jest Pan w stanie zapewnić sobie egzystencję, to ciężko będzie wyjaśnić przed US, że pieniądze otrzymane od mamy to świadczenie alimentacyjne, a nie darowizna.

W kwestii natomiast rachunku bankowego, na który są zgromadzone środki od matki, pragnę zauważyć, że okoliczność, iż siostry są właścicielami rachunku bankowego, nie oznacza, że stają się one właścicielem pieniędzy, które zostaną tam przelane w drodze darowizny. Pieniądze są tam jedynie przechowywane i jest to zwykła czynność techniczna, która pozostaje bez wpływu na to, kto pozostaje właścicielem pieniędzy. Właścicielem pieniędzy pozostaje nadal matka.

Na potwierdzenie mogę przywołać interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 09.09.2013 r., nr IBPBII/1/436-152/13/MCZ:

„Należy bowiem nadmienić, że posiadanie wspólnego rachunku bankowego nie przesądza o własności środków znajdujących się na tym rachunku. Tym samym jedynie zawarcie umowy darowizny i/lub faktyczne przekazanie środków finansowych przez żonę na rzecz Wnioskodawcy wiązałoby się z koniecznością dokonania - dla celów zachowania zwolnienia z opodatkowania - zgłoszenia otrzymania darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku, we właściwym urzędzie skarbowym. Tak długo jak taka umowa nie zostanie zawarta lub nie dojdzie do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego (przedmiot darowizny nie zostanie faktycznie wydany – co oznacza, że środki finansowe znajdujące się na wspólnym rachunku bankowym małżonków nie staną się własnością Wnioskodawcy), to brak jest podstaw do zastosowania przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn”. 

W rezultacie jeżeli zostanie ustalone, że pieniądze, które otrzymał Pan od matki, to darowizna, to ma Pan obowiązek zgłosić ten fakt jako otrzymanie darowizny od matki (ponieważ to ona jest właścicielem pieniędzy a nie siostry). W zakresie samego opodatkowania darowizn wszystko zależy od tego, kiedy pieniądze otrzymał Pan na swoje konto osobiste. Zgodnie bowiem z art. 4a ustawy jeżeli obdarowany otrzymał od członka najbliższej rodziny darowiznę pieniężną i środki zostały przekazane za pomocą rachunku bankowego, to jeżeli w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny zgłosi to do urzędu skarbowego na druku SD-Z2, darowizna jest całkowicie zwolniona od podatku niezależnie od jej wysokości.