Zawiadomienie z sądu o sprawie spadkowej po dalekim krewnym

Toczące się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku

Otrzymał Pan zawiadomienie z sądu zgodnie z art. 643 Kodeksu postępowania cywilnego:

„Art. 643 [Zawiadomienie zainteresowanych] O przyjęciu lub odrzuceniu spadku zawiadamia się wszystkie osoby, które według oświadczenia i przedstawionych dokumentów są powołane do dziedziczenia, choćby w dalszej kolejności”.

Oznacza to, iż przed sądem toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, w toku którego spadkobiercy są ustalani i składają oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Ktoś z Pana rodziny – prawdopodobnie, ale mógł to być to także inny podmiot lub osoba zainteresowana ustaleniem kręgu spadkobierców – wytoczył to postępowanie i jest jego wnioskodawcą. Wy wszyscy jesteście uczestnikami.

Przyjęcie lub odrzucenie spadku

Takie oświadczenie składa się według dyspozycji art. 1015 Kodeksu cywilnego:

„Art. 1015 [Termin oświadczenia; skutki milczenia]

§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

§ 2. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w § 1 jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza”.

W Pana sytuacji w toku postępowania ustalono, iż należy Pan do kręgu spadkobierców, a skoro bliżsi krewni spadkodawcy spadek po kolei odrzucili, to „kolejka” zbliża się do Pana. Skutki bowiem odrzucania spadku są takie, iż osoba uważana jest za taką, która spadku nie dożyła i po niej wchodzi kolejny krewny – zgodnie z art. 1020 Kodeksu cywilnego:

„Art. 1020 [Skutki odrzucenia spadku] Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku”.

Zawiadomienie z sądu

Z ww. artykułu 643 Kodeksu postępowania cywilnego wynika, iż sąd zawiadamia wszystkich znanych mu spadkobierców, ale niekoniecznie w kolejności dziedziczenia. Każda z tych osób teraz ma prawo do przyjęcia lub odrzucenia spadku i ma na to, według ww. art. 1015 Kodeksu cywilnego, 6 miesięcy, ale od momentu, kiedy „kolejka” do niej dojdzie. Musicie więc Państwo (Pan i inni) ustalić między sobą, kto jest teraz pierwszy i kolejny, a następnie w takiej kolejności składać swoje oświadczenia – zwłaszcza skoro Pan także nie chce spadku.

Kolejność odrzucania spadku

Jest to istotne, gdyż tylko spadkobierca może spadek odrzucić, staje się nim z mocy prawa, gdy do niego dojdzie „kolejka”. Zgodnie z tezą do wyroku Sądu Najwyższego z dn. 13.11.1990r . (sygn. akt III CRN 365/90) „z istoty odrzucenia spadku (por. art. 1012 KC) wynika, że może ono odnieść skutek prawny określony w art. 1020 KC tylko wówczas, gdy składający takie oświadczenie dziedziczy spadek”.

Spadek można odrzucić, zgodnie z dyspozycją art. 1018 Kodeksu cywilnego i art. 640 Kodeksu postępowania cywilnego:

„Art. 1018 [Cechy oświadczenia; forma]

§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.

§ 2. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.

§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym”.

Czyli można odrzucić ustnie przed sądem (niekoniecznie przed tym samym, co sąd spadku, może być Pana sąd miejsca zamieszkania) w toku postępowania o przyjęcie ustnego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub pisemnie, ale z podpisem urzędowo poświadczonym (czyli poświadczonym przez notariusza).

Ale można także od razu całościowo przed notariuszem, co jest najczęstsze, jeżeli nie uczestniczy się w postępowaniu spadkowym. Może to być także każdy notariusz i on wskaże szczegóły. Ale zawsze w kolejności dziedziczenia. W każdym przypadku, zawsze musi być odpis aktu zgonu.

„Art. 640 [Właściwość]

§ 1. Oświadczenie o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie oświadczenie, wraz z załącznikami, do sądu spadku.

§ 2. Oświadczenia, o których mowa w paragrafie pierwszym, mogą być również składane w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku”.

Oświadczenia te, w zależności od trybu, tak czy inaczej, muszą znaleźć się w sądzie spadku, gdzie toczy się postępowanie spadkowe. Przesyłają je tam, sąd lub notariusz.

Odrzucanie spadku w imieniu dzieci

Ważną i oczywistą konsekwencją odrzucenia spadku i przejścia go na kolejnego krewnego jest fakt, iż po Panu kolejną osobą mogą być Pana dzieci. Jeżeli są pełnoletnie, same muszą to zrobić (wtedy znowu kolejka idzie dalej, nawet do ich dzieci małoletnich).

Jeżeli Pan sam ma dzieci małoletnie, to będzie Pan odrzucał spadek w ich imieniu, ale za zgodą sądu rodzinnego i opiekuńczego (zgodnie z art. 101 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Taka bowiem czynność, według wykładni prawa, uważana jest za przekraczająca zwykły zarząd majątkiem dziecka małoletniego i sąd musi wyrazić zgodę.

„Art. 101 [Zarząd majątkiem dziecka]

§ 1. Rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską.

§ 2. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku.

§ 3. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko”.

Najpierw więc należy wytoczyć postępowanie o wydanie takiej zgody, a później po orzeczeniu i z nim, złożyć oświadczenie. Wytoczenie takiego postępowania przerywa bieg terminu 6 miesięcy na złożenie ww. oświadczenia.