Zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego

Zagadnienie to jest regulowane w ustawie z 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441). Ponieważ Pana przyrząd służy do pomiarów, to podlega on tzw. prawnej kontroli metrologicznej. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy przyrządy pomiarowe, które mogą być stosowane w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego podlegają takiej kontroli, jeśli są określone w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 8 ust. 6 ustawy.

Od razu trzeba stwierdzić, iż decyzja została wydana w czerwcu 2006 r. na podstawie wniosku z grudnia 2005 r., więc w pierwszej kolejności trzeba spojrzeć, jakie przepisy (w jakim brzmieniu) obowiązywały w tym czasie. Zgodnie z art. 8 ust. 1 przyrządy pomiarowe, które mogą być stosowane w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego i są określone w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 8 ust. 6 ustawy, podlegają prawnej kontroli metrologicznej. Zgodnie z art. 8 ust. 6 Minister właściwy ds. gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakres tej kontroli w stosunku do danego rodzaju przyrządów, mając na względzie niezbędność, z punktu widzenia obszarów zastosowań, objęcia określonych przyrządów pomiarowych prawną kontrolę metrologiczną, zakres ilościowy tych zastosowań, dziedziny pomiarowe, w których są one stosowne, oraz zobowiązania wynikające z wiążących RP umów międzynarodowych.

Obowiązywało wtedy rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 30.03.2005 r. w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli (Dz. U. z 2005 r. Nr 74, poz. 653). W § 1 pkt 24 wskazano, iż prawnej kontroli metrologicznej obejmującej zatwierdzenie typu i legalizację pierwotną oraz legalizację ponowną podlegają następujące rodzaje przyrządów pomiarowych: przyrządy do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym. Jak rozumiem, urządzenie zostało zakwalifikowane do tej kategorii. Typ urządzenia spełniał wymagania określone w nieobowiązującym już rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 20.01.2004 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać przyrządy do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym (Dz. U. z 2004 r. Nr 15, poz. 129). Decyzja została wydana na 10 lat (do 22.06.2016 r.).

Zgodnie z art. 8 ust. 2 prawna kontrola metrologiczna przyrządów pomiarowych jest wykonywana przez:

1. zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego na podstawie badania typu – przed wprowadzeniem do obrotu typu przyrządu pomiarowego lub;
2. legalizację pierwotną albo legalizację jednostkową – przed wprowadzeniem danego egzemplarza przyrządu pomiarowego do obrotu lub użytkowania, a także
3. legalizację ponowną – w stosunku do przyrządów pomiarowych wprowadzonych do obrotu lub użytkowania.

Zgodnie z art. 8 ust. 5 zakres prawny kontroli metrologicznej w zależności od rodzaju przyrządu pomiarowego może obejmować:

1. zatwierdzenie typu i legalizację pierwotną albo legalizację jednostkową oraz legalizację ponowną;
2. zatwierdzenie typu i legalizację pierwotną albo legalizację jednostkową;
3. wyłącznie zatwierdzenie typu;
4. legalizację pierwotną albo legalizację jednostkową i legalizację ponowną.

Jak wyżej wskazano, przyrządy do pomiaru prędkości podlegały w czasie składania wniosku kontroli obejmującej zatwierdzenie typu, legalizację pierwotną oraz legalizację ponowną. Identyczny zakres kontroli obowiązuje dzisiaj – obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27.12.2007 r. w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli, w którego § 1 pkt 2 wskazano, iż prawnej kontroli metrologicznej obejmującej zatwierdzenie typu i legalizację pierwotną oraz legalizację ponowną podlegają przyrządy do pomiaru prędkości w ruchu drogowym, a) radarowe, b) laserowe oraz prędkościomierze kontrolne. Tak więc tutaj mamy aż trzy rodzaje kontroli metrologicznej (art. 8 ust. 2):

1. zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego – dotyczy całego typu przyrządu, dokonywane jest przed wprowadzeniem typu przyrządu do obrotu;
2. legalizację pierwotną – dotyczy danego egzemplarza przyrządu pomiarowego;
3. legalizację ponowną – dotyczy przyrządów pomiarowych już wprowadzonych do obrotu lub użytkowania.

Zgodnie z art. 4 pkt 15 przez wprowadzenie do obrotu rozumie się przekazanie przyrządu pomiarowego po raz pierwszy sprzedawcy bądź użytkownikowi przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera, a przez wprowadzenie do użytkowania (pkt 16) – zastosowanie przyrządu pomiarowego po raz pierwszy do celu, dla którego jest on przeznaczony.

Zgodnie z art. 8d ust. 1 z wnioskiem o zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego może wystąpić producent lub jego upoważniony przedstawiciel. Do wniosku o zatwierdzenie typu dołącza się dokumentację niezbędną do przeprowadzenia badania typu, a w szczególności dokumentację techniczno-konstrukcyjną typu przyrządu pomiarowego oraz przynamniej jeden egzemplarz przyrządu pomiarowego reprezentujący typ, który ma zostać zatwierdzony, albo wskazuje się we wniosku miejsce zainstalowania tego egzemplarza, jeżeli wynika to z wymagań (ust. 2). Jeśli dane zawarte we wniosku o zatwierdzenie typu nie są kompletne lub nie zostały do niego dołączone wymagane dokumenty, Prezes wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania (art. 8e ust. 1). Jeśli wnioskodawca nie uzupełni wniosku w terminie, wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia (art. 8e ust. 2).

Jeżeli wniosek o zatwierdzenie typu jest kompletny, przeprowadza się badanie typu przyrządu pomiarowego (art. 8f ust. 1), które:

1. obejmuje analizę dokumentów i badanie charakterystyk technicznych oraz metrologicznych określonej liczby egzemplarzy reprezentujących typ przyrządu pomiarowego albo;
2. może być ograniczone do analizy przedłożonych dokumentów, jeżeli wnioskodawca przedstawi protokoły z wynikami badań przeprowadzonych przez kompetentne instytucje metrologiczne lub laboratoria, wskazującymi, że typ przyrządu pomiarowego spełnia wymagania.

W wyniku badania Prezes GUM może wydać decyzję:

1. odmawiającą zatwierdzenia typu, gdy przyrząd pomiarowy nie spełnia wymagać;
2. zatwierdzającą typ;
3. zatwierdzającą typ z ograniczeniami w szczególności co do:
   1. liczby przyrządów pomiarowych, które mają być wprowadzone do obrotu;
   2. zobowiązania wnioskodawcy do informowania organów administracji miar o miejscu zainstalowania przyrządów lub ograniczenia zakresu ich zastosowania, gdy w danym typie przyrządów pomiarowych zostały wprowadzone nowe rozwiązania techniczne, które nie zostały przewidziane w wymaganiach.

Pierwszy problem, który należałoby rozstrzygnąć, to następująca kwestia: otóż czy od czerwca 2006 r. zmieniły się wymagania dla przyrządów do pomiaru prędkości. Obecnie reguluje je rozporządzenie Ministra Gospodarki z 09.11.2007 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać przyrządy do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym, oraz szczegółowego zakresu badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1663). Rozporządzenie to uchyliło (§ 44) poprzednie rozporządzenie z 2004 r. dotyczące wymagań dla przyrządów do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu drogowym. Zgodnie z § 43 określonych przepisów rozporządzenia (przewidujących dane wymagania dla przyrządów) nie stosuje się do przyrządów wprowadzonych do obrotu lub użytkowania oraz wprowadzonych do użytkowania na podstawie decyzji zatwierdzenia typu wydanych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. Jednakże nie powoduje to w żaden sposób utraty mocy przez decyzje wydane na podstawie wymagań uprzednio obowiązujących – decyzje zachowują moc prawną przez cały okres, na jaki pierwotnie zostały wydane. A zgodnie z art. 8h ust. 1 okres ważności zatwierdzenia typu wynosi 10 lat, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej. Okres ważności na wniosek producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela może być przedłużany o kolejne okresy 10-letnie. Okres ważności nie może być przedłużony, jeżeli nastąpiła zmiana wymagań, a decyzja zatwierdzenia typu nie mogłaby być wydana na podstawie zmienionych przepisów (a więc dopiero po upływie 10 lat od wydania decyzji, a nie z momentem wejścia w życie nowych przepisów przewidujących surowsze wymagania dla przyrządów pomiarowych). W przypadku gdy okres ważności nie zostanie przedłużony, zatwierdzenie typu przyrządów pomiarowych uznaje się za ważne w odniesieniu do przyrządów wprowadzonych już do użytkowania.

Drugi problem – czy jeśli wprowadzenia do obrotu przyrządów, które uzyskały zatwierdzenie typu, a produkowane są za granicą, dokonał jeden podmiot (który uzyskał decyzję o zatwierdzeniu typu), a drugi podmiot sprowadza je bezpośrednio od producenta zagranicznego, to czy ten drugi podmiot musi także uzyskać zatwierdzenie typu?

Warto wskazać, jakie mamy tutaj stosunki pomiędzy poszczególnymi podmiotami. Otóż producentem urządzenia jest firma rosyjska. Upoważnionym przedstawicielem jest firma X. Ten upoważniony przedstawiciel uzyskał zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego i, jak rozumiem, wprowadził to urządzenie do obrotu na terytorium Polski, w ten sposób iż sprzedał urządzenia firmie A (powiązanej z B – który jest Pana konkurentem). Tymczasem Pan sprowadza urządzenia bez pośrednictwa upoważnionego przedstawiciela oraz firm A i B, tylko kupuje urządzenia od C, a C sprowadza urządzenia przez osoby powiązane z rządem Ukrainy. Oznacza to, iż de partia urządzeń, które chce Pan nabyć, nie została w ogóle wcześniej wprowadzona do obrotu na terytorium Polski, nie jest także nabywana od upoważnionego przedstawiciela.

Moim zdaniem, w takiej sytuacji nie musi Pan uzyskiwać decyzji o zatwierdzeniu typu. Art. 8 ust. 2: prawna kontrola metrologiczna przyrządów pomiarowych jest wykonywana przez: 1) zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego na podstawie badania typu – przed wprowadzeniem typu przyrządu pomiarowego do obrotu. Ale przecież mamy jeszcze legalizację pierwotną, która dokonywana jest przed wprowadzeniem danego egzemplarza przyrządu pomiarowego do obrotu lub użytkowania. Nic więc nie stoi na przeszkodzie (jeśli GUM ma np. wątpliwości co do tego, czy urządzenia sprowadzane bezpośrednio z Rosji czy Ukrainy spełniają wszelkie normy), dokonać kontroli na etapie legalizacji pierwotnej.

Nadto zgodnie z art. 8d ust. 1 z wnioskiem o zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego może wystąpić producent lub jego upoważniony przedstawiciel. Co oznacza, iż Pan nawet nie bardzo ma jak wystąpić o wydanie takiej decyzji, jeśli nie zostanie upoważniony do tego przez firmę rosyjską lub jej przedstawiciela. W praktyce – przy takim podejściu GUM – doprowadziłoby to do sytuacji następującej. Producent A sprzedaje przyrząd przez sieć dystrybutorów: B, C i D. B jako upoważniony przedstawiciel uzyskał decyzję o zatwierdzeniu typu. Polscy kontrahenci (E, F, G) chcą kupić przyrząd od C i D, a nie od B. Nie mogą tego zrobić, bo C i D nie uzyskali decyzji o zatwierdzeniu typu. W praktyce oznaczałoby to, iż B uzyskałby faktyczny monopol na rynku polskim, a C i D zostaliby wyrzuceni z rynku do momentu uzyskania decyzji o zatwierdzeniu typu na sprowadzane przez siebie urządzenia. Mało tego – równolegle istniałyby w obrocie trzy decyzje o zatwierdzeniu typu wydane na dokładnie to samo urządzenie, w dokładnie tym samym przedmiocie, co jest sytuacją niedopuszczalną.

Wreszcie, zgodnie z art. 8f ust. 3 pkt 2 Prezes GUM może wydać decyzję o zatwierdzeniu typu z ograniczeniami. Przepis wylicza przykładowo możliwe ograniczenia:

• co do liczby przyrządów pomiarowych, które mogą być wprowadzone do obrotu;
• zobowiązanie wnioskodawcy do informowania organów administracji miar o miejscu zainstalowania przyrządów lub ograniczenia zakresu ich zastosowania, w przypadku gdy w danym typie przyrządów pomiarowych zostały wprowadzone nowe rozwiązania techniczne, które nie zostały przewidziane w wymaganiach.

Możliwe są więc także inne formy ograniczeń, np. zastrzeżenie, iż dopuszczone do obrotu będą tylko przyrządy sprowadzane od producenta za pośrednictwem upoważnionego przedstawiciela i że decyzja o zatwierdzeniu typu nie ma zastosowania do przyrządów tego samego typu sprowadzanych np. bezpośrednio od producenta czy przez osoby trzecie z zagranicy. Jednakże takie ograniczenie nie zostało w decyzji zawarte.

Warto też wskazać, że być może wyjściem z sytuacji byłby art. 8a ust. 2: za równoważne zatwierdzeniu typu przyrządu pomiarowego i legalizacji pierwotnej Prezes GUM, zwany dalej „Prezesem”, może uznać, w drodze decyzji, odpowiednie dokumenty potwierdzające dokonanie prawnej kontroli metrologicznej przyrządu pomiarowego przez właściwe zagraniczne instytucje metrologiczne. Jeśli więc przyrząd jest sprowadzany z zagranicy, to wówczas nie przeprowadza się pełnego badania, tylko Prezes GUM może wydać decyzję na podstawie wyników kontroli przeprowadzonych przez urząd miar w innym państwie. Jednakże jest to decyzja uznaniowa Prezesa GUM („może”) i nie jest on zobligowany do jej pozytywnego rozstrzygnięcia.

Niemniej, dość trudno jest sformułować jednoznaczną opinię, ponieważ urzędnicy nie podają nawet podstawy prawnej poglądu, iż wymagane jest uzyskanie odrębnej decyzji o zatwierdzeniu typu. Niełatwo zatem ustosunkować się do takiego stanowiska.