Zatrudnienie lekarza na umowę zlecenie

Wskazany przez Pana problem nie może być rozstrzygnięty w sposób jednoznaczny m.in. z powodu braku jednolitych regulacji w tym zakresie, a także zmiany stanu prawnego.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 112, poz. 654):

„Art. 3. 1. Działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

2. Działalność lecznicza może również polegać na:

1) promocji zdrowia lub

2) realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia”.

Formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności leczniczej określają art. 4 i 5 ustawy o działalności leczniczej. W art. 4 wskazano podmioty lecznicze (m.in. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej).

Natomiast w art. 5 ust. 1 i 2 czytamy:

„Art. 5. 1. Lekarze i pielęgniarki mogą wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej na zasadach określonych w ustawie oraz w przepisach odrębnych, po wpisaniu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w art. 100.

2. Działalność lecznicza:

1) lekarzy może być wykonywana w formie:

a) jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka lekarska, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem lub indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem,

b) spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka lekarska”.

W opinii sporządzonej do projektu omawianej ustawy (M. Szydło, Opinia prawna na temat dopuszczalnych form prawnych wykonywania działalności leczniczej przez osoby fizyczne w świetle projektu ustawy o działalności leczniczej (druk sejmowy nr 3489) oraz na temat zgodności przewidzianych w tym zakresie rozwiązań prawnych z Konstytucją RP) akcentuje się, że nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi, czy można udzielać świadczeń zdrowotnych tylko w ramach ww. działalności leczniczej, co oznaczałoby niemożność ich udzielania przez podmioty inne niż wymienione w art. 4 i 5 ustawy.

W praktyce zaś oznaczałoby to niemożność zatrudniania lekarza na podstawie umowy cywilnoprawnej o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące umowy-zlecenia.

W związku z tym na gruncie ustawy o działalności leczniczej można przyjąć dwie interpretacje.

Zgodnie z pierwszą z nich nie każde udzielanie świadczeń zdrowotnych musi następować w ramach działalności leczniczej w rozumieniu ustawy (M. Szydło, Opinia…, s. 19 i nast.).

Za taką interpretacją przemawiałaby:

1. Treść art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.), zgodnie z którym wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich.
2. Brak w ustawie o działalności leczniczej wyraźnego nakazu udzielania świadczeń zdrowotnych tylko i wyłącznie w ramach działalności leczniczej. Oznaczałoby to, że lekarze zachowują prawną możliwość wykonywania swojego zawodu również poza działalnością leczniczą, czyli w innych formach prawnych niż te określone w projekcie.

Wykonywanie zawodu lekarza na podstawie umowy cywilnoprawnej (bez prowadzenia działalności gospodarczej przez lekarza) nie byłoby też działalnością leczniczą oraz działalnością gospodarczą regulowaną w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej.

Przeciwko wyżej wymienionej interpretacji przemawiają m.in.:

1. Brak w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty wyraźnego katalogu dopuszczalnych form prawnych, w których lekarze i pielęgniarki mogą wykonywać swój zawód.
2. W obydwu ustawach nie ma wprost przepisu dopuszczającego możliwości wykonywania wzmiankowanych zawodów na podstawie umów cywilnoprawnych.
3. Skreślono art. 50 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

W wyżej wymienionym art. 50 pkt 12 określano, że „za równoznaczne z indywidualną praktyką lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktyką lekarską w rozumieniu ustawy uważa się wykonywanie zawodu lekarza poza zakładem opieki zdrowotnej na podstawie umowy cywilnoprawnej”.

Może to oznaczać, że „wykonywanie zawodu lekarza na podstawie umowy cywilnoprawnej również poza zakładem opieki zdrowotnej niekoniecznie będzie równoznaczne z indywidualną praktyką lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktyką lekarską, a więc niekoniecznie będzie równoznaczne z prowadzeniem działalności gospodarczej regulowanej. To zaś otwierałoby przed lekarzami nawet szersze niż obecnie możliwości wykonywania swojego zawodu nie w ramach (a poza ramami) działalności gospodarczej (regulowanej)” (M. Szydło, Opinia…, s. 21 i nast.).

Zgodnie z drugą interpretacją udzielanie świadczeń zdrowotnych może następować jedynie w ramach działalności leczniczej jako działalności gospodarczej regulowanej. Wtedy działalność lecznicza mogłaby być wykonywana jedynie przez podmioty lecznicze określone w art. 4 ustawy o działalności leczniczej oraz przez osoby wykonujące praktyki zawodowe określone w art. 5 tej ustawy.

„Za takim stanowiskiem interpretacyjnym mogłoby w szczególności przemawiać zamierzone całkowite skreślenie przez projekt stosownych przepisów ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej mówiących o wykonywaniu indywidualnych lub indywidualnych specjalistycznych praktyk jako działalności gospodarczej regulowanej. W szczególności za te, obecnie skreślane, przepisy mówiły o pewnych przypadkach, w których de lege lata dopuszczalne było wykonywanie tych zawodów poza działalnością gospodarczą regulowaną, i to bynajmniej nie w ramach stosunku pracy. Obecnie te przepisy mają być, jak wspomniano, skreślone” (M. Szydło, Opinia…, s. 23).

Ostatecznie ekspert opowiedział się za pierwszą z wyżej wymienionych możliwości interpretacyjnych, która dopuszczałaby również zatrudnianie lekarzy na podstawie umów cywilnoprawnych.

Zgodnie z tym stanowiskiem przepisy ustawy o działalności leczniczej „dają podmiotom prawa prawną możliwość udzielania świadczeń zdrowotnych w ramach działalności leczniczej, będącej działalnością gospodarczą regulowaną, ale równocześnie nie wykluczają bynajmniej realizowania świadczeń zdrowotnych poza ramami działalności leczniczej jako działalności gospodarczej regulowanej (którą to możliwość mają zwłaszcza osoby wykonujące zawód medyczny)”. W tym wypadku lekarze mogliby wykonywać swój zawód nie tylko na podstawie umowy o pracę oraz wykonywania indywidualnej lub indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej (jako działalności gospodarczej regulowanej), ale także na podstawie umów cywilnoprawnych (M. Szydło, Opinia…, s. 26 i nast.)

Niestety aktualnie ustawodawca nie ustalił katalogu prawnych form wykonywania zawodu lekarza. Dlatego – jak wcześniej wspomniano – trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy zakazane jest wykonywanie zawodu lekarza na podstawie umów cywilnoprawnych – w tym przypadku umowy-zlecenia. W związku ze zmianą stanu prawnego w praktyce pojawiają się w tym zakresie rozbieżności wywołane brakiem jednolitych regulacji. Brak jest również orzecznictwa i poglądów doktryny odnoszących się do nowego stanu prawnego.

Wydaje się jednak, że można przyjąć pogląd eksperta, zgodnie z którym brak jest przeciwwskazań do dalszego zatrudniania Pana na podstawie umowy-zlecenia. Jest to jedna z interpretacji aktualnych regulacji prawnych, którą może Pan wykorzystać w swojej sytuacji.