Zatrudnienie kierowcy

Obowiązku zatrudnienia kierowców na podstawie umowy o pracę wprawdzie Pan nie ma, jednak każdy przedsiębiorca wykonujący usługi w zakresie transportu drogowego musi posiadać licencję (poza wyjątkami wskazanymi w ustawie). Dlatego jeśli zdecyduje się Pan na współpracę z kierowcami na zasadzie samozatrudnienia, a więc prowadzenia przez nich samodzielnie własnej pozarolniczej działalności gospodarczej i realizacji zleceń transportowych w przewozie osób w ramach tej działalności, muszą oni dopełnić wszelkich formalności niezbędnych do jej prowadzenia. Wykonywanie przewozów drogowych bez wymaganej licencji podlega dotkliwej karze pieniężnej.

Szczegóły ewentualnej współpracy, a więc wysokość wynagrodzenia (wynikającego z faktury), sposób jego naliczania, a także ustalenia dotyczące kosztów paliwa, powinny wynikać z umowy o wzajemnej współpracy. Ponoszenie kosztów paliwa nie musi być „przypisane” w takim układzie jednej czy drugiej stronie umowy o współpracy, można więc tę kwestię uregulować dowolnie, podobnie jak i inne zasady współpracy (negocjacje stron).

Zarówno kierowca–przedsiębiorca, jak i kierowca–pracownik samodzielnie odpowiadają natomiast za przestrzeganie przepisów o czasie pracy kierowców, w tym m.in. za prawidłowe stosowanie i zapis urządzenia rejestrującego – tachografu (co zwłaszcza dotyczy tachografu niebędącego cyfrowym, działającego w oparciu o wykresówki). W niektórych przypadkach jednak kara pieniężna jest nakładana również na przedsiębiorcę (pracodawcę), wykonującego przewóz drogowy, który może podjąć własną obronę, argumentując, iż nie miał wpływu na powstanie naruszenia, że powstało ono wskutek okoliczności i zdarzeń, których nie mógł przewidzieć.

Bardzo ważnym aktem prawnym dotyczącym transportu drogowego, w tym zatrudniania kierowców, jest Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. Urz. UE L 102 z 11.04.2006, str. 1). Zgodnie z treścią jego art. 3 lit. a) nie ma ono jednak zastosowania do przewozu drogowego pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych, których trasa nie przekracza 50 km. Wówczas brak jest m.in. obowiązku wyposażenia pojazdu w urządzenie rejestrujące.

Uzyskanie licencji wymaga aktualnie, zgodnie z treścią przepisu art. 5 ust. 3 pkt 3) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.), udokumentowania przez przyszłego przedsiębiorcę sytuacji finansowej, zapewniającej podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego. Sytuacja ta ma być określona dostępnymi środkami finansowymi lub majątkiem w wysokości:

1. „9000 euro – na pierwszy pojazd samochodowy przeznaczony do transportu drogowego,
2. 5 000 euro – na każdy następny pojazd samochodowy,
3. 50 000 euro – przy wykonywaniu transportu drogowego w zakresie, o którym mowa w art. 4 pkt 3) lit. b” (działalność gospodarcza w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy – przyp. aut.).

Sytuację majątkową można udokumentować w różny sposób, w tym dokumentami potwierdzającymi: dysponowanie środkami pieniężnymi w gotówce lub na rachunkach bankowych lub dostępnymi aktywami, posiadanie akcji lub udziałów lub innych zbywalnych papierów wartościowych, udzielenie gwarancji lub poręczeń bankowych czy wreszcie własność nieruchomości (art. 5 ust. 5 pkt 2) ustawy o transporcie drogowym).

Pośród warunków udzielenia licencji jest również warunek posiadania tytułu prawnego do dysponowania pojazdem lub pojazdami samochodowymi spełniającymi wymagania techniczne, określone przepisami Prawa o ruchu drogowym, którymi transport ma być wykonywany (art. 5 ust. 3 pkt 5 ustawy o transporcie drogowym). Jeśli transport będzie wykonywany, jak Pan pisze, autobusami stanowiącymi własność Pana przedsiębiorstwa, to również powstaje problem ze spełnieniem tego warunku przez kierowców, chcących zarejestrować własną działalność, gdyż pojazdy te są już objęte Pani licencją. We wniosku o licencję należy podać m.in. rodzaj i liczbę pojazdów samochodowych, którymi dysponuje przedsiębiorca (mogą to być np. pojazdy własne, w leasingu, jeśli pojazd nie jest własnością przedsiębiorcy, musi on przedstawić dokumenty potwierdzające prawo do dysponowania nim). Nie można również pominąć zasadniczej kwestii wysokiego kosztu uzyskania licencji, co może wpłynąć na niechęć potencjalnych kierowców do współpracy na zasadzie samozatrudnienia i ogólnie małą atrakcyjność takiej zaproponowanej formy współpracy.

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 października 2009 r. (sygn. akt VIII SA/Wa 299/09), „przedsiębiorca posiadający licencję może w oparciu o nią wykonywać przewozy tylko pojazdami, na które ma do tego uprawnienie, a więc zgłoszonymi do licencji. Tym samym przedsiębiorca nie może wykonywać działalności w oparciu o uprawnienia wynikające z licencji pojazdem, na który nie uzyskał stosownego wypisu”.

„Wykonywanie uprawnień wynikających z licencji wiąże się z korzystaniem z konkretnego pojazdu samochodowego, wymienionego we wniosku o udzielenie licencji. W wypadku wykonywania uprawnień przy użyciu pojazdu, który nie został zgłoszony we wniosku o udzielenie licencji dochodzi do naruszenia obowiązków wynikających z ustawy z dnia 6 września 2001 r. – o transporcie drogowym (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.) i podlega karze pieniężnej” (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 17 kwietnia 2009 r., sygn. akt II GSK 859/08).

Nie może Pan również odstąpić swojej licencji innemu przedsiębiorcy (kierowcy) – art. 13 ust. 1 w związku z art. 15 ust. 1 pkt 2 lit. c) ustawy o transporcie drogowym, gdyż zagrożone jest to surowymi sankcjami, z cofnięciem licencji włącznie. Ponadto każdy pojazd, który objęty jest Pana licencją, powinien być wyposażony w wydany przez organ udzielający licencji, wypis tej decyzji, tak aby kierowca–pracownik mógł go okazać w toku ewentualnej kontroli, wraz z obowiązującym rozkładem jazdy. W przypadku zwiększenia taboru, można wystąpić o wydanie kolejnego wypisu.

Z całą pewnością wygodniejszą formą współpracy (zatrudnienia kierowców) z Państwa punktu widzenia byłoby samozatrudnienie kierowców i prowadzenie przez nich własnej działalności gospodarczej, jednak może się ono okazać problematyczne, ze względów podanych wyżej. Jednak oczywiście nie wyklucza to zainteresowania tą formą współpracy ze strony potencjalnych usługobiorców. Zatrudnienie kierowcy na podstawie umowy o pracę nie musi z kolei od razu oznaczać dla Państwa wyższych kosztów, które zależą przecież od wysokości zaproponowanej pensji brutto.