Zatrudnienie żony w ciąży w spółce

Wykonywanie praw w spółce przez współmałżonka wspólnika

Nie da się w 100% zabezpieczyć przed ZUS-em i jego kwestionowania prawa do zasiłku dla zatrudnionego przez krótki okres pracownika.

Wiele kontrowersji na gruncie kodeksu spółek handlowych budzi kwestia wykonywania praw w spółce przez współmałżonka wspólnika sp. z o.o., w sytuacji, gdy udział w spółce jest objęty wspólnością ustawową małżeńską. Zgodnie z treścią art. 184 Kodeksu spółek handlowych współuprawnieni z udziału lub udziałów w spółce wykonują swoje prawa przez wspólnego przedstawiciela. Ustawodawca nowelizacją z 12.12.2003 r., która weszła w życie 15.01.2004 r., dodał do Kodeksu art. 183¹, zgodnie z którym umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie małżonka wspólnika, w przypadku, gdy udział lub udziały są objęte wspólnością majątkową małżeńską. Współmałżonek wspólnika nie ma statusu wspólnika spółki z o.o., a jest jedynie współwspólnikiem, współuprawnionym z udziału. Regulacja zawarta w art. 183 1 est przykładem wzajemnego niedostosowania przepisów prawa rodzinnego i handlowego. Sprzeczność polega na tym, iż jak wskazano powyżej małżonek ten jest z mocy prawa (przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) współwspólnikiem. Kodeks spółek handlowych nie ogranicza sposobów powstania współwłasności udziału.

Ustawa Kodeks spółek handlowych przyznaje spółkom z o.o. osobowość prawną, przez co spółki te stanowią (odrębny od wspólników) podmiot praw i obowiązków. Wyłączny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jest traktowany na potrzeby ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, to tym samym umowa o pracę zawarta w imieniu i na rzecz reprezentowanej przez niego spółki jest, w rozumieniu organu rentowego, umową zawartą przez niego jako przez osobę fizyczną na swoją rzecz (tu: na rzecz prowadzonej przez niego działalności gospodarczej). Przepis art, 8 ust. 6 pkt 4 ustawy wskazuje, że „za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z o. o.”, co ma te konsekwencje, że osoby te są zobligowane do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne (w odróżnieniu np. od wspólników wieloosobowej spółki z o.o.).

Tak niestety podchodzą do tego i ZUS, i sądy. Nie zawsze, ale spotykałam się z takimi stanowiskami.

Związek małżeński wspólników

Przywołam tu poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 20 maja 1999 r., sygn. akt I CKN 1146/97. Opierają się one na stanowisku, że trudno zaakceptować sytuację, w której skład osobowy spółki byłby niejasny, tylko dlatego, iż jej wspólnicy pozostają w związku małżeńskim i angażują do spółki środki finansowe stanowiące w całości lub w części przedmiot majątku wspólnego. Szczególne komplikacje mogłyby powstać w takim wypadku w przypadku spółki jednoosobowej. W związku z powyższym uznaje się, iż udział nabyty przez jednego z małżonków wchodzi w skład majątku wspólnego, jednakże wspólnikiem w spółce staje się małżonek będący uczestnikiem czynności prawnej i nabywcą udziału. Zdaniem Sądu Najwyższego udział w spółce z o.o. w jego przejawie materialnym, odzwierciedlającym prawa „własnościowe” w spółce, staje się elementem majątku wspólnego, natomiast prawa (obowiązki) korporacyjne wykonuje tylko małżonek – udziałowiec, nabywca udziału.

Zagadnienie wzajemnych relacji miedzy spółką a jej jedynym wspólnikiem jest jednym z kluczowych w przypadku spółek jednoosobowych, a zasadniczym problemem prawnym niezbędnym dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Z prawnego punktu widzenia spółka kapitałowa stanowi odrębny podmiot, który we własnym imieniu nabywa prawa i zaciąga zobowiązania, jest właścicielem swojego majątku. Tym samym czynności dokonywane miedzy spółką a jej jedynym wspólnikiem są, formalnie rzecz biorąc, czynnościami dokonywanymi przez dwa odrębne podmioty prawa, ewentualne przesunięcia majątkowe powstaje w wyniku tych czynności następuj między dwiema, teoretycznie niezależnymi, masami majątkowymi. W praktyce jednak owa odrębność podmiotowa niejednokrotnie ulega zatarciu. Jedyny wspólnik koncentruje w swoim ręku zarówno wszystkie uprawnienia właścicielskie i organizacyjne. Dzieje się tak zwłaszcza wówczas, gdy wspólnik wchodzi również w skład jednoosobowego zarządu spółki, co w spółkach jednoosobowych jest zjawiskiem częstym. Brak elementów korporacyjnych w spółce jednoosobowej eliminuje możliwości kontroli wewnątrz spółki ze strony innych wspólników, tak jak ma to miejsce w spółkach wieloosobowych. Jedność wspólnika może prowadzić do faktycznego zniesienia odrębności podmiotowej i majątkowej między spółką a jej jedynym wspólnikiem. 

Pozorność umowy

Biorąc pod uwagę wszystko, chyba najlepiej, aby żona odwiesiła działalność i opłacała składki za siebie. ZUS zwykle czepia się tych maksymalnych stawek na ubezpieczenie. Oczywiście przy działalności swojej powinna mieć dowody, że działalność była wykonywana faktycznie, były jakieś ruchy, dochody.

Jeśli już chcecie Państwo pozostać przy opcji zatrudnienia w spółce z o.o., proszę zadbać o maksymalną ilość dowodów na okoliczność faktycznego wykonywania pracy przez żonę. Podpisywanie dokumentów, aby były przez nią podpisywane, e-maile, korespondencja, faktury. Im więcej imienia i nazwiska żony na dokumentach, tym trudniej podważyć zatrudnienie. Co więcej – ZUS za główny argument pozorności umowy bierze to, że po przejściu przez żonę na zasiłek w firmie nie zostaje nikt zatrudniony na jej miejsce, a więc zatrudnienie miało na celu uzyskanie zasiłków. Proszę zatrudnić na zastępstwo kogoś, gdy żona pójdzie na zasiłek, aby wykazać, że stanowisko w firmie było konieczne i nadal jest konieczne.