Zatrudnienie bliskiej rodziny w urzędzie przez starostę - czy jest to zgodne z prawem?

Wyłączenie pracownika starostwa od udziału w postępowaniu

Zasady wyłączania pracowników administracji reguluje art. 24 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (K.p.a.). Wskazuje on, że:

„§ 1. Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;

2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;

3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3;

5) w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji;

6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne;

7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

§ 2. Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa (§ 1 pkt 2), przysposobienia, opieki lub kurateli (§ 1 pkt 3).

§ 3. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych w § 1, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika.

§ 4. Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.”

Jak zatem widać, chodzi o zakaz bycia przez pracownika stroną, świadkiem czy podmiotem wydającym decyzję wobec postępowania dotyczącego jego członka rodziny czy przełożonego.

Córka starosty nie wydaje decyzji, nie jest stroną postępowania, w której starosta jest drugą stroną. Przygotowywanie dokumentów przetargowych nie jest bowiem sprawą administracyjną, a wyłącznie wykonywaniem czynności służbowych, tj. przygotowywaniem dokumentów, które podpisze starosta. Nie ma tu konfliktu, bowiem córka starosty nie jest stroną ewentualnego postępowania, którego dotyczą dokumenty przetargowe, a działa w imieniu starostwa (gminy). Działają po tej samej stronie.

Ograniczenia w zatrudnianiu w tej samej jednostce samorządowej osób bliskich

Problem leży gdzie indziej. Otóż w administracji publicznej może pracować rodzina, w tym dzieci. Natomiast przeszkodą przy zatrudnieniu dzieci (ale i małżonków, rodzeństwa itp.) jest zakaz podległości. Starosta nie może być zatem ojcem zatrudnionego w starostwie pracownika. W gminach, miastach, powiatach, urzędach marszałkowskich zatrudnienie urzędników odbywa się na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych. Zgodnie z jej art. 26 „małżonkowie oraz osoby pozostające z sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli nie mogą być zatrudnieni w samorządach”. Starosta nie może zatem zatrudnić m.in. dzieci. Ale podkreślam, że taki zakaz ma miejsce, tylko jeśli powstałby między starostą a jego córką stosunek bezpośredniej podległości służbowej. A zatem jeśli starosta jest bezpośrednim przełożonym córki, jak i również gdy nie jest bezpośrednim przełożonym, ale ustala zakres obowiązków dla pracowników, a wśród nich jest jego córka.

Dodam także, że ów zakaz z art. 26 dotyczy istnienia nie tylko stałej podległości służbowej, ale i przejściowej. Zgodnie z wyrokiem NSA z 8 maja 1992 r., sygn. akt II SA 403/92: „przepis ten nie pozwala również na powstanie możliwości, nawet okresowej, bezpośredniej podległości służbowej pomiędzy małżonkami i innymi osobami wymienionymi w tym przepisie”.

Co więcej, ów zakaz z art. 26 ma charakter bezwzględnie obowiązujący, nie można go wyłączyć ani ograniczyć. Ustawa nie wskazuje jednak, jaka jest sankcja za jego naruszenie. Zasadnym jest jednak rozwiązanie umowy o pracę z takim pracownikiem, najlepiej za porozumieniem stron, lub przeniesie go na stanowisko, na którym bezpośredniość w podległości służbowej nie występuje.