Zasiłek przedemerytalny w razie utraty pracy

Odpowiedź na Pani pytania zacznę od wyjaśnienia kwestii uzyskania wieku ochronnego.

Zgodnie z art. 39 Kodeksu „pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku”. Ochrona wynikająca z art. 39 w pewnym zakresie obejmuje także wypowiedzenie zmieniające (por. art. 42). Wyłączona jest natomiast w sytuacji ogłoszenia upadłości i likwidacji, a także wobec pracowników, którzy uzyskali prawo do renty. Należy zatem ustalić właściwy dla Pani wiek emerytalny. Chodzi tu o standardowy wiek emerytalny, a nie wiek uprawniający do wcześniejszej emerytury.

Nabycie uprawnień do emerytury reguluje ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Zgodnie z tą ustawą, według art. 24 ust. 1A pkt 19 „wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 kwietnia 1957 r. do dnia 30 czerwca 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 6 miesięcy”. Zatem okres ochronny dla Pani rozpocznie się po ukończeniu przez Panią 57 lat i 6 miesięcy. Trzeba jednocześnie pamiętać, że emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. przewidziana w art. 24 ustawy emerytalnej i przysługuje niezależnie od długości przebytego okresu składkowego i nieskładkowego.

Jeśli chodzi o kolejne Pani pytanie, kiedy nabędzie Pani prawa do emerytury, to sądzę, że znajduje się ona w powyższych informacjach. Na chwilę obecną prawo do emerytury na zasadach ogólnych jest niezależne od okresów zatrudnienia, a jedynie od wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1A ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a zatem w Pani przypadku będzie to 61 lat i 6 miesięcy. Podkreślam, że chodzi tu o emeryturę przysługującą na zasadach ogólnych. Jeśli interesuje Panią prawo do emerytury wcześniejszej, proszę o informację, a uzupełnię moją odpowiedź.

Jeśli chodzi o kwestię zasiłku przedemerytalnego, to zasiłek ten był regulowany w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, która to została uchylona ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w związku z powyższym obecnie zasiłki przedemerytalne nie są już przyznawane.

W chwili obecnej zastępuje go świadczenie przedemerytalne regulowane ustawą z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 170). Zgodnie z tą ustawą „prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:

1) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta oraz 61 lat – mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

2) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub

3) do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.), zwanej dalej »ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych«, i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta i 61 lat – mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

4) zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

5) do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub

6) do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn”.

Jak Pani widzi, świadczenie to przede wszystkim uzależnione jest od powodu ustania stosunku pracy, który jest niezależny od pracownika i najczęściej związany jest z likwidacją bądź upadłością pracodawcy. Trudno zatem w tej chwili potwierdzić Pani prawo do takiego zasiłku, skoro nie jesteśmy w stanie ustalić przyczyny rozwiązania stosunku pracy.

Kolejnym istotnym elementem dla przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego jest wiek. Pani ma w chwili obecnej ukończone 56 lat i 6 miesięcy, zatem w Pani przypadku w grę wchodziłyby przypadki opisane we wszystkich punktach cytowanego przepisu.

Ważny jest też, dla określenia prawa do świadczenia przedemerytalnego, staż pracy. Dokładnie ustawa mówi o okresie uprawniającym do emerytury. Ustawa w art. 2 ust. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych wyjaśnia, że za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5–9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wspomniane przepisy wyjaśniają, że na okres uprawniający do emerytury składając się okresy składkowe i nieskładkowe podlegania ubezpieczeniu. Dalej wyjaśniają, które to okresy są składkowe a które nieskładkowe. Mając tylko informację o Pani stażu pracy – 37 lat, nie jestem w stanie z całą pewnością potwierdzić posiadania właściwych okresów, bowiem nie znam Pani historii zatrudnienia. Mogę tylko domyślać się, że na 37 lat stażu pracy nazbiera się co najmniej 20 lat okresu uprawniającego do emerytury. Jest tego zapewne więcej, nie mogę jednak brać odpowiedzialności za odpowiedź udzieloną bez szczegółowych informacji. Musi Pani pamiętać, że na przykład okresami nieskładkowymi są następujące okresy:

„1) pobierania:

1. wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy,
2. zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego,
3. świadczenia rehabilitacyjnego,
4. świadczeń wymienionych w lit. b i c po ustaniu obowiązku ubezpieczenia;

2) pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub po ustaniu obowiązku ubezpieczenia społecznego z innego tytułu”.

Z dużym jednak prawdopodobieństwem mogę stwierdzić, że posiada Pani zarówno wiek, jak i okres uprawniający do emerytury uzasadniający przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego. Jedyną niewiadomą pozostaje forma i powód rozwiązania stosunku pracy, który miałby stanowić podstawę do ubiegania się przez Panią o to świadczenie.

Musi pani jeszcze pamiętać, że dla przyznania konkretnego świadczenia przedemerytalnego muszą być spełnione konkretne warunki niezależnie od ustalenia samego prawa do świadczenia. Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych „świadczenie to przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych”.

Kwota świadczenia przedemerytalnego, zgodnie z art. 3 omawianej ustawy, wynosi 938,25 zł miesięcznie. Po waloryzacji w dniu 1 marca 2013 roku ZUS wypłaca świadczenie w wysokości 975,78 zł.