Zasady opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą

Sposoby opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą

Zasady opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą będą różnić się w zależności od tego, czy przedsiębiorca ten jest opodatkowany na zasadach ogólnych według skali podatkowej, podatkiem linowym, czy jedną z dwóch form zryczałtowanych: ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych albo kartą podatkową.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych – według stawki 18% lub 32%

 Ogólne zasady opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą określa ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych¹. Zgodnie z art. 26 ust. 1 tej ustawy podatek oblicza się od dochodu (czyli różnicy pomiędzy przychodem i kosztami jego uzyskania), po odliczeniu kwot:

1. składek na ubezpieczenia społeczne:
• zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących,
• potrąconych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika,
  – odliczenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego zaniechano poboru podatku;
2. składek zapłaconych w roku podatkowym ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia społecznego obowiązującymi w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Konfederacji Szwajcarskiej;
3. wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego dokonanych przez podatnika w roku podatkowym (do wysokości określonej w przepisach o indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego);
4. dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika;
5. wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne;
6. wydatków ponoszonych przez podatnika z tytułu użytkowania sieci Internet, w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł (o ile te wydatki nie były już odliczone dwukrotnie, w poprzednich latach podatkowych);
7. darowizn przekazanych na cele:
• działalności pożytku publicznego, przekazanych organizacjom prowadzącym taką działalność na podstawie polskich przepisów, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• kultu religijnego,
• krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi, w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew
  
  – w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6% dochodu.

To, według jakiej stawki będzie opodatkowana osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, zależy od dochodu jaki osiągnęła w danym roku podatkowym. Do 85 528 zł będzie to stawka 18%, powyżej tej kwoty – 32%. Należy zaznaczyć, że przedsiębiorca ma obowiązek samodzielnego obliczania miesięcznej zaliczki na podatek i odprowadzania jej do urzędu skarbowego. Zaliczki należy wpłacać do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni (tzw. „mali podatnicy” mogą wpłacać zaliczki w okresach kwartalnych).

Przedsiębiorca, który roczne zeznanie podatkowe składa na zasadach ogólnych według skali podatkowej, powinien skorzystać z formularza PIT-36. Może rozliczyć się wspólnie z małżonkiem, na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci, a także skorzystać z ulg podatkowych, w szczególności tzw. „ulgi prorodzinnej”. Może także uwzględnić w PIT-36 inne dochody, np. z umowy o pracę. PIT-36 należy złożyć do 30 kwietnia.

Opodatkowanie podatkiem liniowym

 Zasady opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą podatkiem liniowym, podobnie jak ogólne zasady opodatkowania, określone są w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przedsiębiorca, który wybrał opodatkowanie podatkiem linowym, powinien złożyć zeznanie do 30 kwietnia na formularzu PIT-36L. Stawka podatkowa w tej formie opodatkowania, niezależnie od osiągniętego dochodu, wynosi 19%. Należy pamiętać o odprowadzaniu zaliczek na podatek, na takich samych zasadach jak przy rozliczaniu się na zasadach ogólnych ze skalą podatkową.

Składając PIT-36L przedsiębiorca nie może skorzystać z prawa rozliczenia wspólnie z małżonkiem oraz w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Jeżeli osiągnął oprócz dochodów z działalności gospodarczej także inne dochody, musi ponadto złożyć odpowiedni, dodatkowy formularz, np. w przypadku umowy o pracę będzie to PIT-37. W PIT-36L nie można uwzględniać ulg podatkowych. Jeżeli jednak oprócz PIT-36L przedsiębiorca składa także PIT-37, może odliczyć ulgi w tym właśnie formularzu.

Opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest uproszczoną formą opodatkowania. Zasady opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą ryczałtem określone są w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne² (zwanej dalej „ustawą”). Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z tej formy opodatkowania mogą skorzystać również osoby fizyczne prowadzące działalność w ramach spółki cywilnej. Podatek liczony jest od przychodu osiągniętego przez przedsiębiorcę, niezależnie od kosztów poniesionych na jego uzyskanie. Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy skorzystać z tego sposobu rozliczania mogą przedsiębiorcy, którzy dopiero zaczynają działalność, lub przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku podatkowym osiągnęli przychód nieprzekraczający równowartości 150 000 euro. Zaznaczyć jednak należy, że w przypadku niektórych rodzajów działalności w ogóle nie można się rozliczać ryczałtem (np. przy prowadzeniu apteki czy kantoru).

Zgodnie z zasadami opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą określonymi w ustawie ryczałt za każdy miesiąc przedsiębiorca musi obliczyć samodzielnie i wpłacić do urzędu skarbowego w terminie do dnia 20 następnego miesiąca (przedsiębiorcy, którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy osiągnęli przychód nieprzekraczający kwoty stanowiącej równowartość 25 000 euro, mogą wpłacać ryczałt co kwartał. Do tej kwoty wliczają się również przychody wspólników spółki cywilnej).

Wysokość stawek ryczałtu

Wysokość stawek ryczałtu zależna jest od rodzaju prowadzonej działalności. Stosuje się m.in. następujące stawki:

1. 20% od przychodów osiąganych z działalności w zakresie określonych wolnych zawodów (np. zawodu lekarza, stomatologa, tłumacza);
2. 17% od przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych, m.in. wynajmu samochodów osobowych, hoteli, pośrednictwa w handlu hurtowym,
3. 8,5% od przychodów m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
4. 5,5% od przychodów m.in. z działalności wytwórczej i budowlanej,
5. 3% od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu.

Zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu i należnego ryczałtu należy złożyć na formularzu PIT-28 do 20 stycznia roku następującego po roku podatkowym. PIT-28 nie można rozliczać w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dziecko, ani wspólnie z małżonkiem. Można natomiast skorzystać z wszystkich ulg oprócz ulgi na dzieci. W przypadku osiągania, poza przychodem z działalności gospodarczej, dochodów z innych źródeł, należy złożyć dodatkowy PIT (np. PIT-37).

Zasady opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w formie karty podatkowej

 Zasady opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w formie karty podatkowej określają przepisy art. 23-41 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Kartą podatkową mogą rozliczać się tylko niektórzy przedsiębiorcy wykonujący działalność usługową, wytwórczo-usługową i handlową, np. usługi zegarmistrzowskie, usługi krawieckie, handel detaliczny, usługi transportowe.

Podstawowymi warunkami do uzyskania karty podatkowej jest niekorzystanie z usług innych firm, niezatrudnianie pracowników na umowę-zlecenie lub umowę o dzieło (można zatrudniać na umowę o pracę) oraz nieprowadzenie działalności gospodarczej przez małżonka podatnika w tym samym zakresie.

W celu uzyskania karty podatkowej należy do 20 stycznia roku podatkowego złożyć wniosek do właściwego urzędu skarbowego na formularzu PIT-16. W przypadku podatników dopiero otwierających własną firmę, wniosek należy złożyć przed rozpoczęciem wykonywania działalności (można go dołączyć do wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej).

Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania karty podatkowej podejmuje naczelnik urzędu skarbowego. W decyzji określone są stawki i pozostałe warunki zapłaty podatku.

Różnice między opodatkowaniem na zasadach ogólnych a ryczałtem

Główną różnicą pomiędzy formami opodatkowania określonymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne jest rodzaj podstawy opodatkowania. W przypadku wyboru opodatkowania na zasadach ogólnych lub podatku liniowego podatek płacony jest od faktycznie uzyskanego dochodu, czyli różnicy między przychodem a kosztami poniesionymi na jego uzyskanie. W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, koszty uzyskania przychodu nie będą miały wpływu na wysokość podatku, ponieważ podatek liczony będzie wprost od przychodu. Natomiast jeżeli zdecydujemy się na kartę podatkową, urząd skarbowy indywidualnie określi nam wysokość podatku (przy czym i tutaj koszty prowadzenia działalności nie będą miały znaczenia).

Wybór formy opodatkowania

 Osoby prowadzące już działalność gospodarczą na wybór formy opodatkowania mają czas do 20 stycznia roku podatkowego. Natomiast podatnicy, którzy dopiero rozpoczynają działalność, mogą wybrać sposób rozliczania się z fiskusem podczas składania wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), lub też:

• do dnia uzyskania pierwszego przychodu – w przypadku wyboru rozliczania na zasadach ogólnych lub ryczałtem;
• do dnia rozpoczęcia działalności – w przypadku karty podatkowej.

Należy zaznaczyć, że formy opodatkowania nie można zmienić w trakcie roku podatkowego.

Jeżeli przedsiębiorca wybierze opodatkowanie na zasadach ogólnych według skali podatkowej, nie musi tego nigdzie zgłaszać (nie dotyczy to przypadku gdy w ubiegłym roku podatkowym przedsiębiorca rozliczał się podatkiem liniowym lub jedną z form zryczałtowanych, a chce przejść na zasady ogólne według skali – wtedy zgłoszenie jest wymagane). Natomiast aby skutecznie wybrać jedną z pozostałych form opodatkowania, należy poinformować o tym naczelnika urzędu skarbowego w naszym miejscu zamieszkania (podatek liniowy, ryczałt ewidencjonowany) lub w miejscu prowadzenia działalności (karta podatkowa).

___________________________

¹ Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.)

² Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 1998 r. Nr 144, poz. 930, z późn. zm.)

Poprzedni materiał

Następny materiał