Zasady wyboru społecznego inspektora pracy w szkole

Społeczna inspekcja pracy

Społeczna inspekcja pracy, której organizację określa ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163 z późn. zm.; dalej „u.s.i.p.”) jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy. Służba ta powinna reprezentować interesy i chronić wszystkich pracowników danego zakładu pracy, niezależnie od ich przynależności do organizacji związkowych działających na terenie zakładu, choć jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe.

Niezwykle istotną kwestią jest, że wybory SIP należą do autonomicznych, wyłącznych uprawnień zakładowych organizacji związkowych. Ważność wyborów społecznego inspektora pracy nie podlega żadnej zewnętrznej kontroli (np. sądowej), zaś pracownik wybrany na społecznego inspektora pracy nie ma żadnej, a w szczególności biernej legitymacji procesowej (wybór jego osoby nie może być poddawany w wątpliwość przez żaden organ ani gremium; dotyczy to również pracodawcy) w sprawie o ustalenie nieważności jego wyboru na społecznego inspektora pracy, o czym wypowiadał się już kilkukrotnie Sąd Najwyższy (m.in. wyrok SN z dnia 3 sierpnia 2006 r., II PK 339/05, OSNP 2007, nr 15-16, poz. 218, czy postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2011 r., II PK 79/11, Lex nr 1163327).

Zasady wyboru i odwoływania społecznych inspektorów pracy

Stosownie do postanowień art. 6 u.s.i.p. – społecznych inspektorów pracy wybierają i odwołują pracownicy zakładu pracy. Kadencja społecznego inspektora pracy trwa 4 lata. Osobami uprawnionymi do kandydowania w wyborach na SIP są wszyscy pracownicy danego zakładu pracy, którzy należą do związku zawodowego (ale organizacja związkowa może postanowić, że kandydat na SIP może nie być członkiem związku zawodowego) i nie zajmują stanowiska kierownika zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi zakładu. Niewątpliwie najważniejszym warunkiem kandydata na SIP będzie posiadanie przez niego znajomości zagadnień wchodzących w zakres działania społecznej inspekcji pracy.

W zależności od wielkości zakładu pracy wybory społecznych inspektorów pracy przeprowadzane są w formie bezpośredniej lub pośredniej. W zakładach pracy zatrudniających do 300 pracowników – wyboru dokonuje ogólne zebranie załogi zakładu pracy lub oddziału (wydziału). W zakładach zatrudniających więcej niż 300 pracowników:

a) zakładowego społecznego inspektora pracy – zebranie oddziałowych (wydziałowych) i grupowych społecznych inspektorów pracy,

b) oddziałowego (wydziałowego) społecznego inspektora pracy – i zebranie grupowych społecznych inspektorów pracy.

Organizację społecznej inspekcji pracy dostosowują do potrzeb wynikających ze struktury zakładu pracy zakładowe organizacje związkowe.

Z przytoczonego regulaminu wyborów Społecznego Inspektora Pracy wynika, że inspektor wybierany jest tylko tam, gdzie działa ZNP.

Zgodnie z ustawą o związkach zawodowych i regulaminem ZNP rozpoczęcie działalności związkowej w danej szkole lub placówce oświatowej warunkowane jest utworzeniem w niej ogniska ZNP. Ognisko powstaje na mocy uchwały właściwego miejscowo zarządu oddziału ZNP. Wniosek w tej sprawie do zarządu oddziału ZNP może złożyć każdy z pracowników szkoły lub placówki oświatowej nie objętej działaniem Związku. Utworzenie ogniska możliwie jest w przypadku, gdy akces do ZNP zadeklaruje co najmniej jeden pracownik zatrudniony w danej szkole lub placówce oświatowej.

Skoro więc w szkole jest ognisko ZNP, to wybory mogły być przeprowadzone. Z kolei co do zarzutów o niezapoznaniu się z regulaminem itp. – bez znajomości treści regulaminu o wyborach SIP nie potrafię powiedzieć, czy procedura została zachowana, czy też nie.