Zasady naliczania kosztów opieki w DPS-ie

Osoby zobowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej zawiera w swojej treści rozdział poświęcony domom pomocy społecznej dla osób wymagających całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.

Jak powszechnie wiadomo, a co wynika z art. 60 ustawy, pobyt w takim domu jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, który jest ustalany odgórnie przez odpowiedni organ (wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starostę, marszałka województwa) w zależności od tego, czy dom pomocy społecznej swoim zasięgiem działania rozciąga się tylko na gminę, a może na powiat, czy województwo.

Ogłoszenie średniego kosztu utrzymania stanowi podstawę do ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej od następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zostało opublikowane.

Katalog osób zobowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej zawarty jest w art. 61 ustawy. Są to w kolejności:

„1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni (dzieci, wnuki) przed wstępnymi (rodzice, dziadkowie),

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

– przy czym małżonek, zstępni , wstępni i gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność”.

Odpłatność ta wygląda następująco:

1. Mieszkaniec domu wnosi opłatę w wysokości nie większej niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu.
2. Odpłatność małżonka, zstępnych przed wstępnymi jest ustalana zgodnie z umową zawartą przez kierownika ośrodka pomocy społecznej odpowiednio z małżonkiem, zstępnymi przed wstępnymi mieszkańca domu, biorąc pod uwagę wysokość dochodów i możliwości, przy czym opłata ta nie powinna być zwiększana w przypadku gdy jedna z osób jest zwalniana z odpłatności z mocy prawa lub z powodów, o których mowa w art. 64.

Jak obliczana jest opłata za pobyt w DPS?

Wysokość odpłatności jest obliczana w następujący sposób:

• w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium – czyli: jeżeli osoba zobowiązana jest osobą samotnie gospodarującą, to jej obowiązek powstaje wówczas, gdy jej dochód przekracza 300% kryterium dochodowego (634 zł), czyli jest wyższy niż 1902 zł, z tym, że opłata nie może przekroczyć nadwyżki wskazanej kwoty, czyli po wniesieniu opłaty dochód na osobę samotną nie może być niższy od 1902 zł,
• w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie – czyli: gdy nie jest osobą samotnie gospodarującą, to będzie ponosiła koszty pobytu w placówce, gdy dochód na osobę w jej rodzinie będzie większy niż 1542 zł (tj. 300% z 514 zł), z tym, że opłata nie może przekroczyć nadwyżki wskazanej kwoty, czyli po wniesieniu opłaty dochód na członka rodziny nie może być niższy od 1542 zł.

Zgodnie z art. 8 ust. 3 i 4 ustawy „za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;

3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób”.

„Do tak ustalonego dochodu nie wlicza się:

1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;

2) zasiłku celowego;

3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty;

4) wartości świadczenia w naturze;

5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych;

5a) świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Dz. U. poz. 693 i 1220);

6) dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego;

7) świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195, z późn. zm.), oraz dodatku wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 697 i 1292);

8) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. z 2017 r. poz. 1459)”.

Zgodnie z ust. 13 art. 8: „w przypadku uzyskiwania dochodu w walucie obcej, wysokość tego dochodu ustala się według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia wydania decyzji administracyjnej w sprawie świadczenia z pomocy społecznej”.

Wniosek o zwolnienie z opłaty za pobyt osoby w DPS

Zgodnie z art. 64 „osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko”.

Pozytywna decyzja w zakresie zwolnienia zależy głównie od sytuacji materialnej i rodzinnej osób zobowiązanych do opłat. Co ważne, katalog przyczyn uprawniających do zwolnienia z opłaty jest otwarty. Świadczy o tym użycie słów „w szczególności”. O zastosowaniu zwolnienia decyduje organ ustalający opłatę za pobyt w placówce. Osoba ubiegająca się o zwolnienie musi spełniać kryteria dochodowe wskazane w art. 61 ust. 2 pkt 2 ustawy, opisane powyżej.  

Ostatnią jednostką zobowiązaną na mocy ustawy do partycypacji w kosztach utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej jest gmina, z której osoba została skierowana do takiego domu. Wnosi ona opłatę w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa powyżej. Katalog tychże osób nie stoi na przeszkodzie temu, aby opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogły wnosić osoby niewymienione w tym katalogu – ale to już na podstawie własnej woli. W przypadku niewywiązywania się osób zobowiązanych z wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.