Zarzut nienależnie pobranego zasiłku dla bezrobotnych przez małżonkę rolnika

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych

Jeśli Pana żona nie pracuje i w dniach pobierania zasiłku nie pracowała w Pana gospodarstwie, to powinna mieć prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy może zostać uznana za bezrobotnego osoba, która między innymi nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe.

Również sądy są w tym zakresie są zgodne. Na przykład w wyroku z 26 stycznia 2018 r. o sygnaturze II SA/ Wa 1236/17 sąd stwierdził, że „małżonek rolnika niepracujący na stałe w gospodarstwie rolnym mieści się w definicji bezrobotnego. Jednocześnie, o ile małżonek pracuje w gospodarstwie domowym rolnika, podlega ubezpieczeniu z mocy ustawy o KRUS”.

Obowiązek ubezpieczenia w KRUS

Zgodnie zaś z art. 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników – ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1
– jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Co jednak istotne, zgodnie z art. 6 ww. ustawy – za domownika uważa się osobę bliską rolnikowi, która:

a) ukończyła 16 lat,

b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Znamienne jest to, że przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu istnieje domniemanie, że osoba bliska rolnikowi, spełniająca warunki określone w art. 6 pkt 2 lit. a i b zacytowane wyżej, stale pracuje w gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy. Nie mniej jednak owo domniemanie można obalić, wskazując, że było inaczej i powołując na to dowód, np. zeznania świadka.

A zatem statusu bezrobotnej Pana żona nie mogła uzyskać, jeśli podlegała w tym okresie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe. Jeśli jednak w tym okresie Pana żona i Pan wskazaliście, że żona w Pana gospodarstwie nie pracuje i nie podlegała ona wówczas ubezpieczeniu w KRUS – to nie mogła być ona uznana za domownika rolnika, nie musiała płacić składek do KRUS i tylko wówczas mogła zarejestrować się jako bezrobotna.

Zwrot zasiłku dla bezrobotnych albo odwołanie od decyzji urzędu pracy

Podsumowując, by móc zarejestrować się jako osoba bezrobotna i pobierać świadczenie, Pańska żona nie mogła w spornym okresie być ubezpieczona, tj. opłacać składek do KRUS, aby to mogło mieć miejsce, musieli Państwo złożyć wówczas zgodne oświadczenie, że żona w Pana gospodarstwie nie pracuje.

Jeśli żona w tym czasie była ubezpieczona w KRUS, to teraz już nic nie wskóra, musi zwrócić pobrane kwoty. Tylko gdyby nie była ubezpieczona, bo tak Państwo oświadczyli w spornym czasie, dałoby jej to prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Proszę przy tym pamiętać, że nawet jeśli żona nie opłacała składek KRUS, ale jako Pańska małżonka (małżonka rolnika) spełniała określone warunki ustawowe, podlegała ubezpieczeniu rolniczemu obowiązkowo. Nie podlegała mu natomiast, jeśli nie wykonywała pracy w gospodarstwie rolnym ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym i jest w stanie przedstawić na to stosowne dokumenty. Niemniej jednak można spróbować wnieść odwołanie – na tym etapie to nic nie kosztuje. Można wskazać, że nie wiedzieli Państwo o tym, że trzeba żonę z KRUS wypisać, np. można przedstawić świadków, którzy poświadczą, że nie pracowała w Pańskim gospodarstwie. Szanse oceniam jednak na niewielkie.