Mąż nie chce dać upoważnienia do kont bankowych - co zrobić?

Wykonywanie zarządu majątkiem wspólnym

Stosownie do przepisów obowiązującego prawa rodzinnego Pani mąż nie czyni nic niewłaściwego w zakresie zarządu majątkiem wspólnym, dopóki informuje Panią, w jakim banku, w jakiej wysokości i na jaki okres zawarł umowę rachunku bankowego lub lokaty terminowej czy też w jakich innych dostępnych formach oszczędzania ulokował posiadany kapitał. W myśl art. 36 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 788) oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym (art. 36 § 2 K.r.o.). Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. Na założenie rachunku bankowego mąż nie musi uzyskiwać Pani zgody, nawet jeśli lokuje w ten sposób wspólne oszczędności, a bank nie może tej zgody wymagać. Zawarcie umowy rachunku bankowego nie znajduje się bowiem w zamkniętym katalogu czynności, które wymagają zgody współmałżonka przy obowiązującym ustroju wspólności ustawowej (art. 37 § 1 K.r.o.). Należą do nich przykładowo czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego lub prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek albo lokal czy też dokonanie darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Przedmioty majątkowe, nabyte w trakcie trwania wspólności przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, stanowią majątek wspólny (art. 31 § 1 K.r.o.). W szczególności do majątku wspólnego należą pobrane wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków (w tym z działalności gospodarczej), dochody z majątku wspólnego (np. odsetki od lokat stanowiących majątek wspólny), jak również dochody z majątku osobistego każdego z małżonków oraz środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków (por. art. 31 § 2 K.r.o.).

Czy mąż może odmówić żonie wglądu w lokaty i konta bankowe?

Jeśli zażądała Pani, aby mąż udzielił Pani pełnomocnictw do dysponowania wszystkimi założonymi dotychczas lokatami i kontami, to w ramach współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym jego obowiązkiem było tę prośbę spełnić, w przeciwnym razie dochodzi do naruszenia obowiązku współdziałania małżonków w procesie zarządu majątkiem wspólnym. Proszę mu przedstawić obowiązujące zasady dotyczące zarządu majątkiem wspólnym, być może siła argumentów wystarczy i spokojnie uregulują Państwo te sprawy. Jeśli mąż nie będzie chciał ustanowić Pani pełnomocnikiem do wszystkich rachunków, pozostaje sięgnięcie do rozwiązań bardziej radykalnych. Jak stanowi przepis art. 40 K.r.o., z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym; może również postanowić, że na dokonanie czynności wskazanych w art. 37 § 1 K.r.o., zamiast zgody małżonka, będzie potrzebne zezwolenie sądu. Postanowienia te mogą być uchylone w razie zmiany okoliczności.

W wyniku rozstrzygnięcia takiego wniosku, którego złożyłaby Pani do sądu rodzinnego (sądu opiekuńczego, a dokładniej właściwego wydziału rodzinnego i nieletnich sądu rejonowego), mąż nie miałby prawa samodzielnie zarządzać Państwa majątkiem wspólnym, a wszystkie czynności prawne i faktyczne musiałby uzgadniać z Panią oraz wspólnie ich dokonywać (przykładowo razem zawieraliby Państwo umowy lokat terminowych). Sprawy o pozbawienie drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym sąd rozpoznaje w postępowaniu nieprocesowym, więc nie ma powoda ani pozwanego, ale wnioskodawca i uczestnik postępowania, co oczywiście nie wyklucza spornych interesów w sprawie (art. 565 Kodeksu postępowania cywilnego).

Jak zapewnić sobie wpływ na zarząd majątkiem wspólnym?

We wniosku należy sprecyzować, o jaki składnik majątku wspólnego chodzi, w Pani przypadku mowa o dochodach z działalności gospodarczej prowadzonej przez męża. Pismo procesowe wszczynające ww. postępowanie nieprocesowe należy skierować do sądu rejonowego, w którego okręgu zamieszkuje wnioskodawca (art. 508 § 1 K.p.c.). Podlega ono stałej opłacie sądowej w wysokości 40 zł (art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Odrębną kwestią jest wykonywanie prawomocnego postanowienia w przedmiocie pozbawienia współmałżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym lub jego częścią, bowiem z natury rzeczy nie nadaje się ono do bezpośredniej egzekucji. Mogłaby Pani jedynie posługiwać się odpisem takiego orzeczenia ze stwierdzeniem jego prawomocności we wszystkich bankach i instytucjach celem niejako „uprzedzenia” i zablokowania samodzielnych poczynań męża.

Inną możliwością zapewnienia pośrednio wpływu na zarząd majątkiem wspólnym jest skorzystanie z drogi procesu cywilnego i skierowanie do sądu powództwa o dopuszczenie współmałżonka do współposiadania i współkorzystania z przedmiotów majątku wspólnego, choć w mojej ocenie Państwa sprawa nie kwalifikuje się do takiej drastycznej reakcji. Jak stanowi przepis art. 34¹ K.r.o., każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. Pieniądze są także „rzeczą”, jest to przedmiot materialny oznaczony co do gatunku, a jeśli ulokowane są na oznaczonym indywidualnym i niepowtarzalnym numerze rachunku, stają się rzeczą oznaczoną co do tożsamości. W pozwie należałoby podać, kiedy istniał ostatni spokojny stan posiadania w odniesieniu do środków pieniężnych wskazanych w piśmie, z czym może być problem w okolicznościach tej sprawy. Pozew w sprawie o ochronę naruszonego posiadania podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 200 zł (art. 27 pkt 7 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).