Zarząd stowarzyszenia

Rozwiązania przewidziane w statucie stowarzyszenia

Rozwiązanie przewidziane w statucie stowarzyszenia, dotyczące reprezentacji jednoosobowej przez prezesa lub łącznej dwóch pozostałych członków zarządu, jest bardzo dobre w perspektywie okoliczności, takich jak np. dłuższa, zaplanowana nieobecność prezesa zarządu. Niezależnie od tego, że prezes zarządu, powołany do pełnienia tej funkcji, sprawuje ją bez wynagrodzenia, jego prośba o czasowe przejęcie obowiązków przez dwóch pozostałych członków zarządu, jest jak najbardziej zasadna. Nawet bez tej prośby pozostali członkowie zarządu powinni naturalnie – w związku z funkcją, jaką pełnią – przejąć czasowo te obowiązki.

Proszę zwrócić uwagę na treść przepisu art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1987 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855):

„Art. 30. 1. Jeżeli stowarzyszenie nie posiada zarządu zdolnego do działań prawnych, sąd, na wniosek organu nadzorującego lub z własnej inicjatywy, ustanawia dla niego kuratora”.

Gdyby zatem odpowiednie postanowienie statutu – przeniesione do rejestru – przewidywało tylko reprezentację jednoosobową przez prezesa, nawet przy ustanowieniu pozostałych członków zarządu nie mogliby oni podejmować działań prawnych za stowarzyszenie, co aktualizowałoby w danej sytuacji treść ww. przepisu.

Nieobecność prezesa zarządu

Przewidywana nieobecność prezesa zarządu nie spowoduje jednak, że zostanie on wyłączony od pełnienia tej funkcji albo jej pozbawiony. Skład organu zarządzającego stowarzyszenia nie ulegnie zmianie. Dlatego nie należy zgłaszać informacji o wyjeździe prezesa do rejestru stowarzyszeń Krajowego Rejestru Sądowego – jest to wewnętrzna sprawa organizacyjna stowarzyszenia, w którą sąd rejestrowy nie ingeruje.

Zgodnie z treścią przepisu art. 53a w zw. z art. 39 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) w dziale 2 rejestru stowarzyszeń zamieszcza się wzmiankę o zawieszeniu członków organu, o ile przepis szczególny przewiduje takie zawieszenie. Urlop prezesa zarządu nie spowoduje skutku w postaci jego zawieszenia w czynnościach członka organu.

Sprawność działania stowarzyszenia warunkuje pod wieloma względami dobra współpraca członków zarządu. Jeśli tego wymaga zaistniała sytuacja, pozostali członkowie powinni przejąć na czas nieobecności prezesa jego obowiązki, obejmujące realizację uprawnienia do reprezentacji (podpisywanie i obieg dokumentów) oraz te związane z normalną pracą biura stowarzyszenia. Gdyby przyjąć, że wszystkie te czynności musi zawsze wykonywać prezes zarządu, gdyż to jego stanowisko jest bardziej prestiżowe i powinno łączyć się z nim więcej obowiązków, wówczas należy podać w wątpliwość sens istnienia wieloosobowego zarządu.

Odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe

Nie wchodząc w szczegóły opodatkowania stowarzyszenia podatkiem dochodowym od osób prawnych oraz licznych zwolnień przedmiotowych dochodów osiąganych przez stowarzyszenie, zależnie od ich przeznaczenia i celu statutowego stowarzyszenia, których to zagadnień pytanie nie dotyczy, należy wskazać na treść przepisu art. 116a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.).

Zgodnie z treścią tego przepisu za zaległości podatkowe innych osób prawnych niż spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne oraz spółki kapitałowe w organizacji odpowiadają całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi osobami. Przepis art. 116 Ordynacji podatkowej stosuje się tu odpowiednio. Oznacza to, że w przypadku odpowiedzialności członków zarządu osób prawnych za zaległości podatkowe można mówić tylko wówczas, gdy egzekucja z majątku tej osoby prawnej okazała się bezskuteczna w całości lub w części, a członek zarządu:

1. nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości;
2. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wniosku o wszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;
3. nie wskazał mienia podmiotu reprezentowanego, z którego możliwa jest egzekucja na zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części.

Odpowiedzialność członków organów zarządzających osób prawnych obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu (art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej). Jak wskazano wyżej, wyjazd prezesa zarządu stowarzyszenia na długi, dwumiesięczny urlop nie pozbawia go funkcji członka zarządu, zatem na równi z pozostałymi członkami organu zarządzającego ponosi on odpowiedzialność za ewentualne zaległości podatkowe, jeśli termin płatności zobowiązania upłynie w okresie jego nieobecności.

Gdyby jednak, teoretycznie, w czasie nieobecności prezesa zaistniały okoliczności, które uzasadniają wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości lub wnioskiem o wszczęcie postępowania naprawczego zapobiegającego tej upadłości, to będzie mógł on podnosić w ramach uchylenia swojej odpowiedzialności, że nie ponosi winy za nieterminowe zgłoszenie tych wniosków.

Z funkcją w organach zarządzających spółek kapitałowych i innych osób prawnych wiąże się ryzyko odpowiedzialności posiłkowej za zobowiązania tego podmiotu, nie tylko za nieuregulowane na czas zobowiązania podatkowe. Na równi z pozostałymi członkami zarządu prezes ponosi tę odpowiedzialność, której nie niweczy jego czasowa nieobecność.