Mandat za brak biletu dla osoby niepełnoletniej

Czy rodzic ma obowiązek zapłaty mandatu za niepełnoletnie dziecko?

W mojej ocenie nie ma Pani obowiązku zapłaty za niepełnoletnie dziecko mandatu otrzymanego w związku z jazdą „na gapę” środkami komunikacji miejskiej.

Zgodnie z art. 15 Kodeksu cywilnego (w skrócie: K.c.): „Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo”. Zdolność do czynności prawnych (pojęcie niezdefiniowane w K.c.) – to możność nabywania praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego własnym działaniem (we własnym imieniu). Oznacza to, że osoba mająca zdolność do czynności prawnych może swym własnym działaniem nabywać i tracić prawa oraz zaciągać zobowiązania – ogólnie rzecz ujmując, wywoływać skutki prawne w drodze czynności prawnych.

Dodatkowo art. 20 K.c. stanowi, że osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Powszechnie przyjmuje się, że korzystanie z usług komunikacji miejskiej stanowi właśnie umowę powszechnie zawieraną w drobnych sprawach życiowych. W związku z tym to samo dziecko staje się stroną tej umowy i ponosi odpowiedzialność za jej zawarcie. Uważam, że właśnie w oparciu o te przepisy ma Pani prawo odmówić zapłaty kary za córkę.

Żądanie przewoźnika miejskiego zapłaty mandatu za niepełnoletnie dziecko

Proszę również pamiętać, że zgodnie z art. 77 prawa przewozowego roszczenie zakładu transportowego o zapłatę mandatu przedawnia się z upływem roku. Termin ten należy liczyć od końca terminu widniejącego na mandacie, w trakcie którego „gapowicz” powinien zapłacić nałożoną karę.

Zakłady przewozu miejskiego żądając zapłaty od rodziców osoby, która ukończyła 13 lat, lecz nie uzyskała pełnoletności, wywodzą swoje prawo z dwóch źródeł: z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu cywilnego.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy (w skrócie: K.r.o.) mówi, że dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską (art. 92, 95 § 1 oraz 98 § 1). Zdaniem zakładów oznacza to, że do dnia, gdy nie dziecko nie osiągnie 18 lat, to na rodzicach ciążą zarówno obowiązki wychowawcze, jak i odpowiedzialność za jego czyny i działania.

Kodeks cywilny zaś w art. 427 stanowi: „Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje się również do osób wykonywających bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można”.

Jednakże w Pani przypadku, gdy córka ma niemal 18 lat i jej rozwój umysłowy jest prawidłowy, nie sposób uznać, że nie ponosi ona winy za swoje zachowanie, a tym samym nie sposób stwierdzić, że jest Pani zobowiązana do naprawienia szkody powstałej w związku z korzystaniem przez córkę z komunikacji miejskiej bez zapłaty (czyli zapłaty mandatu za niepełnoletnie dziecko).

Z chwilą, gdy córka ukończy 18 lat, będzie miała pełną zdolność do czynności prawnych. Od tego dnia będzie już całkowicie samodzielnie ponosić odpowiedzialność za wszelkie swoje zobowiązania i żaden z jej dłużników nie będzie miał roszczenia do Pani, chyba że poręczy jej Pani zobowiązanie. Do tego momentu nie ma Pani możliwości prawnego zabezpieczenia się przed roszczeniami aktualnych wierzycieli córki o zapłatę jej zobowiązań.

Tak więc obecnie powinna Pani odpisać zakładowi komunikacji, że po pierwsze żąda wskazania podstawy prawnej roszczenia. Gdy podstawa zostanie wskazana, należy odpisać kolejny raz, że odmawia Pani zapłaty z uwagi na przepisy, które wskazałam Pani powyżej. Jeżeli nie musiała Pani pokwitować odbioru listu, to może Pani nawet zignorować pierwsze wezwanie zakładu i czekać do kolejnego wezwania, to zakład bowiem musi wykazać, że wezwanie do Pani dotarło. Takie działania pozwolą Pani przeciągnąć sprawę zapłaty mandatu w czasie, najprawdopodobniej do chwili uzyskania pełnoletności przez córkę.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59