Zbycie udziałów w spółce
Umowa zbycia udziałów przenosi ich własność na nabywcę. Strony mogą ustalić dowolny sposób oraz terminy zapłaty. Z opisu wynika, że udziały zbywał wspólnik prowadzący niezależnie własną działalność gospodarczą. Posiadał je jako osoba fizyczna, a nie przedsiębiorca (podmiot gospodarczy). Mógł je zbyć na rzecz innego podmiotu, który stał się nowym wspólnikiem.
Zakup udziałów w celu ich umorzenia
UWAGA! Jeżeli zakup własnych udziałów przez spółkę nie miał na celu ich umorzenia, umowa taka jest nieważna z mocy prawa. Jak stanowi Kodeks spółek handlowych:
„Art. 200. § 1. Spółka nie może obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udziałów. Zakaz ten dotyczy również obejmowania lub nabywania udziałów bądź przyjmowania ich w zastaw przez spółkę albo spółdzielnię zależną. Wyjątek stanowi nabycie w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można zaspokoić z innego majątku wspólnika, nabycie w celu umorzenia udziałów oraz nabycie albo objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie”.
Wspólnik zbywający lub kupujący udziały spółki z o.o. nie ma żadnych praw do majątku spółki. Ma tylko udziały i prawa z nim związane. Stroną umowy jest wspólnik zbywający oraz nabywca. A skoro kupującym była spółka, to oznacza, że udziały wspólnika ulegną (uległy) umorzeniu (taki jest dopuszczalny prawem cel nabycia).
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Sprzedaż udziałów spółki w gotówce i w towarze – wierzyciel i dłużnik
Umowa nabycia udziałów od wspólnika w celu ich umorzenia stanowi odrębne od sprzedaży towarów wspólnikowi zdarzenie gospodarcze. Z tytułu umowy zbycia udziałów wspólnik stał się wierzycielem spółki, a spółka jego dłużnikiem. Spółka część swego zobowiązania uregulowania w pieniądzu.
Z tytułu sprzedaży towarów spółka stała się wierzycielem wspólnika, a ten dłużnikiem spółki. Za zgoda spółki uregulowanie zobowiązania przez wspólnika nastąpiło w formie potrącenia wzajemnych zobowiązań.
Potrącenie wierzytelności
W wyniku tego powstała sytuacja, w jakiej spółka zapłaciła wspólnikowi wynagrodzenie umowne z tytułu nabycia od niego udziałów, a wspólnik uregulował swoje zobowiązanie z tytułu zakupu towarów od spółki. Jest to dopuszczalny prawem sposób regulowania zobowiązań. Stosownie bowiem do Kodeksu cywilnego:
„Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym”.
Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.
Do potracenia dochodzi także w sytuacji zgodnego oświadczenia stron. Zakup przez spółkę udziałów własnych w celu ich umorzenia należy umieścić w bilansie w osobnej pozycji aktywów. Następnie następuje umorzenie oraz korekta zapisów.
Jak wskazano: zakup towarów dla wspólnika to odrębne zdarzenie gospodarcze. W wyniku zakupu nabył określone towary. Prawdopodobnie towary handlowe – przeznaczone do dalszej odsprzedaży. Zbycie udziałów nie ma wpływu na ocenę zakupu towarów pod względem podatkowym.
Biorąc pod uwagę fakt, że wspólnik jest jednocześnie przedsiębiorcą, uznaję za dopuszczalne, aby zapłata została przekazana na jego rachunek firmowy. Tak samo dopuszczalne jest potrącenie długu spółki wobec wspólnika ze zobowiązaniami wspólnika jako przedsiębiorcy – doszło do kumulacji wierzytelności i zobowiązań po stronie wspólnika wskutek tożsamości stron umowy w osobie samego wspólnika. W przypadku tego wspólnika majątek firmowy oraz majątek prywatny do jedna masa.
Ma on prawo przeznaczyć środki prywatne na działalność – i tak uczynił, płacąc za sprzedane mu towary należnością od spółki jako miał z tytułu zbycia jej udziałów.
Zakup towarów handlowych i ich księgowanie
Dla wspólnika oraz jego działalności zakup powiązany jest ze zbywanymi przez niego udziałami tylko w zakresie sposobu uregulowania wzajemnych zobowiązań (spółki i jego). Ale należy to traktować jako zwykły zakup towarów handlowych oraz księgować i ujmować w księgach stosownie do tego stanowiska. Towar przyjmuje na magazyn swojej działalności w cenach zakupu i zwiększa on stan majątkowy związany z prowadzoną działalności. Towar zbywany jest w ramach działalności i podlega to opodatkowaniu jako przychód z działalności gospodarczej.
Zbycie udziałów i przychód z niego
Zbycie udziałów to z kolei przychód z odpłatnego zbycia udziałów.
„Art. 30b. 1. Od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), z odpłatnego zbycia udziałów w spółdzielni oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu. (…)
1b. Dochodem z odpłatnego zbycia walut wirtualnych jest osiągnięta w roku podatkowym różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia walut wirtualnych a kosztami uzyskania przychodów określonymi na podstawie art. 22 ust. 14–16”.
Dochodem jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) a kosztami uzyskania przychodów określonymi na podstawie ustawy PIT:
- art. 22 ust. 1F – gdy udziały były objęte w zamian za wkład niepieniężny,
- art. 23 ust. 1 pkt 38 i 38c – gdy udziały były objęte w zamian za wkład pieniężny lub nabytych w drodze zamiany.
Zbycie udziałów, jak mniemam, miało miejsce w roku 2020. Zatem wspólnik jako zbywca powinien złożyć zeznanie podatkowe PIT-38 do 30.04.2021 r.
Nota obciążeniowa
