Uzupełnienie lub zamiana umowy darowizny na umowę dożywocia

Czy jest możliwość zmiany umowy darowizny na umowę dożywocia?

Podstawę prawną opinii stanowią przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.).

Jak Pan słusznie zauważa, umowa taka nie chroni obdarowanego przed obowiązkiem zapłaty zachowku w sytuacji dochodzenia tegoż przez upoważnione prawem osoby. Słusznie podnosi Pan nadto, że przed koniecznością zapłaty zachowku chroni „obdarowanego” umowa dożywocia.

Umowa dożywocia jest odpłatnym i wzajemnym stosunkiem cywilnoprawnym, tj. regulującym prawa i obowiązki obydwu stron czynności prawnej. Do obliczania zachowku bierzemy pod uwagę darowizny. Umowa dożywocia jako umowa odpłatna nie jest darowizną i jako taka nie podlega zaliczeniu przy obliczaniu zachowku. Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 lipca 2006 roku (sygn. akt. VI ACa 99/2006), w którym stwierdził, iż „umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego następcy w zamian za świadczenie z ubezpieczenia społecznego, wobec zawarcia w niej elementów z różnych dziedzin prawa, ma niejednorodny charakter, jednakże ze względu na zakres regulacji oraz cel, jakiemu ma służyć, nie może być ona z punktu widzenia zachowku traktowana tak, jak umowa darowizny w rozumieniu przepisu art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, a tylko takie darowizny doliczane są do spadku przy obliczaniu zachowku po myśli przepisu art. 993 Kodeksu cywilnego”.

Zasadne jest zatem zawarcie dwóch umów:

• pierwsza umowa, na mocy której dotychczasowy obdarowany przekaże darczyńcom prawo własności nieruchomości,
• i druga umowa – zawarta bezpośrednio po pierwszej – umowa dożywocia, na mocy której dotychczasowy obdarowany zostanie uprawniony z mocy dożywocia.