Założenie działalności gospodarczej w Polsce przez obcokrajowca

Zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce

Jak się już zapewne Pan orientuje, sposób legalizacji pobytu zależy od tego, czy małżonek-cudzoziemiec pochodzi z kraju należącego do EOG lub ze Szwajcarii, czy też z tzw. kraju trzeciego. W wielu sytuacjach status cudzoziemca po zawarciu związku małżeńskiego zbliża się do statusu obywatela polskiego, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania obywatelstwa. Należy jednak pamiętać, iż poza zawarciem związku małżeńskiego konieczne jest uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt czasowy w Polsce. Każdy obcokrajowiec planujący 3-miesięczny lub dłuższy pobyt na terenie Polski powinien wystąpić o odpowiednie zezwolenie do wojewody sprawującego urząd na danym terenie. W tym celu osoba taka powinna udowodnić, że jest ubezpieczona na wypadek leczenia w naszym kraju. Ma odpowiedni zasób pieniędzy, by się utrzymać przez cały okres pobytu na terytorium Polski, lub ma pracę, która zapewni takie utrzymanie. Musi wykazać, że ma gdzie mieszkać i zameldowana jest pod realnie istniejącym adresem. Jednak tego typu warunki nie są wymagane, gdy obcokrajowcem jest małżonek lub małżonka obywatela albo obywatelki Polski.

Zgodnie z art. 158 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1650 ze zm.):

„1. Zezwolenia na pobyt czasowy dla członka rodziny obywatela Rzeczypospolitej Polskiej udziela się cudzoziemcowi, gdy:

1) pozostaje w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej […]”.

Jednakże fakt pozostawania w formalnym związku małżeńskim z obywatelem polskim automatycznie nie stanowi podstawy do udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Pozostawanie w związku małżeńskim jest tylko jednym z elementów podstawy udzielenia przedmiotowego zezwolenia. Zgodnie bowiem z art. 100 ust. 1 pkt 1 ustawy o cudzoziemcach „udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy odmawia się cudzoziemcowi, gdy nie spełnia wymogów udzielenia mu zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na deklarowany cel pobytu lub okoliczności, które są podstawą ubiegania się o to zezwolenie, nie uzasadniają jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące”.

Małżeństwo z obywatelem polski a zezwolenie na pobyt czasowy

Z treści cytowanych wyżej przepisów prawa wynika, że udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy z tytułu pozostawania w związku małżeńskim z obywatelem polskim jest uzależnione nie tylko od wykazania przez cudzoziemca, że zawarty przez niego związek małżeński nie miał na celu obejścia przepisów ustawy o cudzoziemcach, ale także od wykazania, że okoliczność, która jest podstawą ubiegania się o udzielenie tego zezwolenia, uzasadnia zamieszkiwanie małżonka obywatela polskiego na terytorium naszego kraju przez okres dłuższy niż 3 miesiące. Jeżeli więc spędzacie Państwo razem łącznie w Polsce więcej niż 3 miesiące w roku, to można wnioskować o udzielenie żonie pobytu czasowego. Proszę jednak mieć na uwadze, iż ze względu na wymóg „nieprzerwanego pobytu” lata te nie będą wliczane do okresu potrzebnego do uzyskania zezwolenia na pobyt stały.

Zezwolenia na pobyt czasowy z uwagi na małżeństwo z obywatelem polskim udziela się na okres nie dłuższy niż 3 lata. Wniosek o pobyt czasowy powinno złożyć się nie później niż ostatniego dnia legalnego pobytu na terenie Polski.

Uzyskanie zezwolenia na pobyt stały

Jeżeli chodzi o pobyt stały, to można ubiegać się o to pozwolenie po okresie pobytu czasowego na określonych warunkach:

Art. 195. [Warunki udzielenia zezwolenia na pobyt stały]

„1. Zezwolenia na pobyt stały udziela się cudzoziemcowi na czas nieoznaczony, na jego wniosek, jeżeli:

4) pozostaje w uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej związku małżeńskim z obywatelem polskim i pozostawał w tym związku małżeńskim przez co najmniej 3 lata przed dniem, w którym złożył wniosek o udzielenie mu zezwolenia na pobyt stały, i bezpośrednio przed złożeniem tego wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nie krótszy niż 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z pozostawaniem w związku małżeńskim z tym obywatelem polskim

4. Pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanowiący podstawę do udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały uznaje się za nieprzerwany, jeżeli żadna z przerw w nim nie była dłuższa niż 6 miesięcy i wszystkie przerwy nie przekroczyły łącznie 10 miesięcy w okresach stanowiących podstawę do udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały, chyba że przerwa była spowodowana:

1) wykonywaniem przez cudzoziemca obowiązków zawodowych lub świadczeniem przez niego pracy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zawartej z pracodawcą, którego siedziba znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub

2) towarzyszeniem cudzoziemcowi, o którym mowa w pkt 1, przez jego małżonka lub małoletnie dziecko, lub

3) szczególną sytuacją osobistą wymagającą obecności cudzoziemca poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i trwała nie dłużej niż 6 miesięcy, lub

4) wyjazdem poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu odbycia praktyk lub uczestnictwa w zajęciach, przewidzianych w toku studiów w polskiej uczelni”.

Nie może zejść z pola widzenia, że celem unormowania zawartego w art. 195 ust. 1 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach jest ochrona rodziny, jaką tworzą poprzez fakt zawarcia małżeństwa obywatel polski oraz cudzoziemiec. Nie ulega wątpliwości, że rodzina, w tym również małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, jest prawem chronionym konstytucyjnie. Jednak nie każdy formalnie zawarty związek małżeński korzysta z takiej konstytucyjnej ochrony. Omawiane unormowanie prawne (zgoda na pobyt stały) ma na celu umożliwienie prowadzenia życia rodzinnego w Polsce w warunkach stabilizacji w zakresie legalności pobytu. Jeśli zatem małżonkowie nie mieszkają razem, pomimo że nie istnieją żadne prawne ku temu przeszkody, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, nie posiadają wspólnych dzieci i nie łączą ich żadne więzi, które wskazywałyby na taką rodzinną więź, to odpada cel, jakiemu ma służyć udzielenie cudzoziemcowi zgody na pobyt stały. W szeroko pojętym interesie państwowym jest bowiem ochrona jedynie takich małżeństw, które faktycznie prowadzą życie rodzinne.

Uzyskanie zezwolenia na pobyt stały niewątpliwie natomiast umożliwia cudzoziemcowi bezterminowy pobyt na terenie Polski, uprawnia go do podejmowania pracy oraz do prowadzenia działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Aby jednak uzyskać takie zezwolenie, trzeba m.in. wykazać istnienie trwałych więzów rodzinnych z Polską.

Wniosek o pobyt stały reguluje art. 202 ustawy:

Art. 202. [Osoby składające wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały]

„1. Cudzoziemiec składa wniosek o udzielenie mu zezwolenia na pobyt stały osobiście, nie później niż w ostatnim dniu jego legalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Jeżeli wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały nie został złożony przez cudzoziemca osobiście, wojewoda wzywa go do osobistego stawiennictwa w terminie nie krótszym niż 7 dni pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania”.

Otrzymywanie wynagrodzenia z zagranicy a podatek

W przypadku pracy Pana żony z wynagrodzeniem otrzymywanym z Japonii o tym, w jakim kraju należy płacić podatki, decyduje zasada rezydencji. W jej myśl rezydent danego kraju rozlicza się w tym państwie z całości uzyskanych przychodów – zarówno tych uzyskanych w tym kraju, jak i osiągniętych poza jego granicami. Z zasadą rezydencji wiąże się zatem nieograniczony obowiązek podatkowy – czyli rozliczenie wszystkich zarobków danego podatnika. Zasada ta doznaje jednak pewnego ograniczenia na rzecz tzw. ograniczonego obowiązku podatkowego. Zgodnie z tą zasadą nierezydent podatki płaci również w kraju, w którym wykonuje pracę, czy też w kraju, w którym uzyskuje dochody, ale tylko ze źródeł w tym kraju położonych.

W Polsce za rezydenta uważa się osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która:

• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Problem pojawić się może u tych, którzy zarówno w myśl polskich przepisów podatkowych, jak i w myśl przepisów innego kraju uznawani są za rezydentów podatkowych tego kraju. W Polsce status ten można uzyskać bardzo prosto – jeśli podatnik przebywa w kraju ponad 183 dni w roku – automatycznie rozlicza się z całości swoich przychodów w Rzeczypospolitej. W takim przypadku sięgnąć trzeba do umowy międzynarodowej o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej z danym państwem. Umowa wskazuje za rezydenta, którego państwa należy uważać osobę, którą krajowe systemy obu tych krajów uznają za rezydenta i wskazują nieograniczony obowiązek podatkowy. Umowa międzynarodowa o unikaniu podwójnego opodatkowania jest aktem wyższym rangą od ustawy podatkowej, stąd brzmienie umowy może ustalić, że rezydencja podatkowa znajduje się jedynie w jednym z państw.

Reasumując, małżonkowie obywateli polskich mają prawo do prowadzenia działalności gospodarczej, wynikające z faktu zawarcia związku małżeńskiego, o ile ich podstawą pobytu jest zezwolenie na pobyt czasowy. Nie ma przy tym znaczenia, na jakiej podstawie zostało ono wydane. Inaczej przepisy regulują dostęp małżonków obywateli RP do rynku pracy. W tym wypadku znaczenie ma to, czy zezwolenie na pobyt czasowy zostało wydane na podstawie zawartego związku małżeńskiego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach - Dz.U. 2013 poz. 1650