Zaległe opłaty abonamentowe RTV

Pobieranie opłat abonamentowych

Kwestie pobierania opłat abonamentowych reguluje ustawa z dnia z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. Nr 85, poz. 728 z późn. zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy: „Za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych pobiera się opłaty abonamentowe”.

Domniemywa się, że osoba, która posiada odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, używa tego odbiornika (art. 2 ust. 2 ustawy). Zasadniczo opłatę abonamentową uiszcza się za każdy odbiornik radiofoniczny i telewizyjny.

Ustawa wprowadza w art. 4 szereg zwolnień podmiotowych od uiszczania opłat za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych. Ze zwolnień korzystają więc między innymi osoby niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza 15%. Zwolnienia te przysługują od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono w placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. poz. 1529) oświadczenie o spełnianiu warunków do korzystania z tych zwolnień i przedstawiono dokumenty potwierdzające uprawnienie do tych zwolnień.

Stwierdzenie używania niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego

Stosownie do treści art. 5 ust. 3 ustawy: „W przypadku stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego pobiera się opłatę w wysokości stanowiącej trzydziestokrotność miesięcznej opłaty abonamentowej obowiązującej w dniu stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika”.

Powstaje pytanie, jaki charakter mają opłaty za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych. Należy zauważyć, iż wpływy z pobranych opłat abonamentowych oraz odsetek za zwłokę w uiszczaniu tych opłat operator wyznaczony przekazuje na wyodrębniony rachunek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, z przeznaczeniem na realizację celów misji publicznej przez nadawców publicznej radiofonii i telewizji. Ponadto zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy: „Do opłat abonamentowych oraz do opłaty, o której mowa w art. 5 ust. 3, stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie egzekucji obowiązków o charakterze pieniężnym”.

W przypadku opóźnienia w uiszczaniu opłaty abonamentowej naliczane są odsetki w wysokości jak dla zaległości podatkowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 i Nr 85, poz. 727).

Uprawnionymi do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązków opłat i odsetek za zwłokę są kierownicy jednostek operatora wyznaczonego. W przypadku stwierdzenia używania niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego kierownik jednostki operatora wyznaczonego przeprowadzający kontrolę, wydaje decyzję, w której nakazuje rejestrację odbiornika oraz ustala opłatę w wysokości stanowiącej trzydziestokrotność miesięcznej opłaty abonamentowej za używanie niezarejestrowanego odbiornika radiofonicznego lub telewizyjnego. Od wydanej decyzji służy odwołanie do ministra właściwego do spraw łączności.

Publicznoprawny charakter opłat z tytułu używania odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych

Z powyższego wynika, iż opłata z tytułu używania odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych jest daniną publicznoprawną. Stosownie do postanowień ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tj. z dnia 21 czerwca 2013 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 885) opłaty abonamentowe zalicza się do niepodatkowych należności budżetu państwa. Jak wynika z komentarza do ustawy o finansach publicznych pod redakcją P. Smolenia (Warszawa 2012), można wskazać następujące cechy niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym: po pierwsze, nie wynikają one ze stosunków umownych, nie mają oparcia o przepisy K.c., wynikają z regulacji prawa publicznego – świadczy to o ich publicznoprawnym charakterze. Publicznoprawny jest także tryb ich wymiaru i poboru, zabezpieczenie ich realizacji także jest właściwe daninom publicznym – egzekucja administracyjna. Po drugie, należności te zasilają odpowiednio budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego, czyli ich beneficjentami są związki publicznoprawne. Po trzecie, nie mogą być one uznane ani za podatki, ani za opłaty. Po czwarte, skutkują powstaniem stosunków prawnych o charakterze zobowiązaniowym.

Ustawa o opłatach abonamentowych bardzo lakonicznie reguluje kwestie umarzania należności z tytułu nieuiszczonych opłat.

Zgodnie z art. 10 powołanej ustawy: „1. W wyjątkowych sytuacjach, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy społeczne lub przypadki losowe, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji może umorzyć lub rozłożyć na raty zaległości w płatności opłat abonamentowych, odsetki za zwłokę w ich uiszczaniu, opłatę, o której mowa w art. 5 ust. 3, oraz odsetki za zwłokę w jej uiszczeniu.

2. Wniosek o umorzenie lub rozłożenie na raty należności wymienionych w ust. 1 podmiot zobowiązany do uiszczania opłat abonamentowych składa do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

3. Podmiot zobowiązany do uiszczania opłat abonamentowych składa w placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe dokument stwierdzający umorzenie lub rozłożenie na raty należności wymienionych w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania”.

Możliwość umorzenia należności z tytułu nieuiszczonych opłat za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych

Przepisy nie określają, jaki jest tryb umarzania należności. Uznać jednak należy, biorąc pod uwagę publicznoprawny charakter tych należności, iż zastosowanie do umorzenia tych należności znajduje Kodeks postępowania administracyjnego a umorzenie lub odmowa umorzenia należności następuje w formie decyzji administracyjnej. Terminy załatwiania spraw określa więc K.p.a.

Stosownie do treści art. 35 K.p.a.: „§ 1. Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.

§ 2. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.

§ 3. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

§ 4. Przepisy szczególne mogą określać inne terminy niż określone w § 3.

§ 5. Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu”.

W myśl art. 36 K.p.a. „§ 1. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 lub w przepisach szczególnych organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

§ 2. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu”.

Odwołanie się do KRRiT i brak odpowiedzi w terminie określonym w przepisach

Na niezałatwienie sprawy w terminie służy stronie zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia. Jeżeli organ uzna zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy. Zgodnie z art. 37 § 1 K.p.a.: „Na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 lub ustalonym w myśl art. 36 stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia”. Jednocześnie konsekwencją zażalenia jest też zarządzenie wyjaśnienia przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie. W razie potrzeby organ wyższego stopnia może też podjąć środki mające zapobiec naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Jeżeli nie ma organu wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę, stronie wobec bezczynności organu przysługuje wezwanie do usunięcia naruszenia prawa wobec nieudzielenia odpowiedzi na skargę w terminie.

Po wyczerpaniu tych ww. środków prawnych strona jest uprawniona, w razie dalszego pozostawania w bezczynności organu, do skierowania sprawy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej.

Procedura wnoszenia skarg do sądu administracyjnego

Wraz ze skargą można złożyć żądanie wymierzenia organowi grzywny. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie, w przypadku uprzedniego wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa – w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa.

Skargę składa się za pośrednictwem organu, którego działanie jest przedmiotem skargi. Po otrzymaniu skargi organ powinien przekazać ją sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Niezależnie od tego obowiązku organ może rozpatrzyć sprawę i wydać akt. W przypadku uwzględnienia skargi na bezczynność lub przewlekłość, sąd zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie decyzji, postanowienia lub innego aktu, albo dokonania czynności bądź stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku, które wynikają z przepisów prawa oraz może wymierzyć organowi grzywnę, gdy wnioskowała o to strona.

Procedurę wnoszenia skarg do sądu administracyjnego reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U.2002.153.1270 z póżn.zm.).

Jeżeli natomiast organ podjął decyzję w sprawie umorzenia, niezadowolona strona może zgodnie z art. 127 § 3 K.p.a. wystąpić do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji. Na wydaną kolejną decyzję organu wskutek ponownego rozpatrzenia sprawy niezadowolonej stronie przysługuje skarga do wojewódzkiego sadu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie.

Kwestia przedawnienia należności z tytułu opłat abonamentowych

Abonament jest daniną publicznoprawną, dlatego Kodeks cywilny nie znajdzie tutaj zastosowania, konieczne będzie odniesienie się do regulacji Ordynacji podatkowej. Zobowiązanie z tytułu należności abonamentowych przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności opłaty. Przedawnienie takich należności następuje z mocy prawa – organ nie musi wydawać w tej sprawie żadnej decyzji.

Wnioski:

Organ rozpatrujący sprawę umorzenia działa w trybie K.p.a. Powinien wydać decyzję w sprawie umorzenia bez zbędnej zwłoki. Jeżeli uzna sprawę za skomplikowaną to może procedować do dwóch miesięcy od wszczęcia postępowania. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy powinien powiadomić stronę.

Czy akt wydany po terminie jest ważny i skuteczny?

Organ bez wątpienia prowadził postępowanie przewlekle. W końcu wydał decyzję. Terminy załatwienia spraw w K.p.a. mają znaczenie instrukcyjne, to znaczy mają dyscyplinować organ. Wydany akt po terminie jest ważny i skuteczny. Skoro organ podjął już rozstrzygnięcie, nie przysługuje Pani środek prawny wnoszony na bezczynność organu – wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

Na wydaną decyzję służy Pani skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie.

Bieg terminu przedawnienia zobowiązania zostaje zawieszony z dniem wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania.

Na ma marginesie pragnę tylko zauważyć, iż organ prowadzi sprawy bardzo długo, gdyż jest jeden, a rozpatruje sprawy z całego kraju.

Wydana decyzja jest ostateczna i wykonalna. Pomimo że jeszcze przysługuje Pani skarga do WSA, należność, o której mowa w decyzji, może być egzekwowana.

Zobowiązanie ulegnie przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności opłaty, jeżeli organ egzekucyjny nie doprowadzi do wszczęcia postępowania egzekucyjnego i nie wyegzekwuje długu. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny. To oznacza, że jeżeli organ egzekucyjny będzie przewlekle prowadził postępowanie, to w trakcie postępowania egzekucyjnego może dojść do przedawnienia należności.