Zakup telefonu wziętego na abonament

Ograniczenia w korzystaniu z telefonu

Podał Pan, że w umowie zaznaczono, iż telefon pozostaje własnością operatora do czasu jego spłaty (raty były wliczone do abonamentu) oraz że telefonu nie można zbyć. Kolega tymczasem sprzedał Panu telefon za gotówkę. Niezależnie od tego, to on musi opłacać abonament. Ponieważ nie robi tego terminie, ma Pan problemy w korzystaniu z telefonu. Pan chciałby pozbyć się blokady i normalnie korzystać z telefonu.

Zgoda operatora na cesję

Obawiam się, że Pana założenie nie zostanie osiągnięte, chyba że sieć XXX wyrazi na to zgodę i dokona Pan cesji umowy kolegi (por. art. 509 Kodeksu cywilnego). Proszę ustalić, czy będzie to dopuszczalne. Zapewne umowa to ogranicza lub nawet wyklucza, niemniej jednak nie przeszkadza to w dokonaniu cesji, o ile sieć XXX się zgodzi. Tu być może pomocna okaże się Pańska „historia klienta”, z której będzie wynikało, że będzie Pan bardziej rzetelnym kontrahentem niż kolega. Jeśli sieć XXX wyrazi zgodę, powinni Państwo zawrzeć trójstronną umowę, zgodnie z którą kolega przelewa na Pana prawa i obowiązki umowne, wydaje telefon, płaci Panu pozostałą do spłaty kwotę, a sieć XXX na takie ustalenia wyraża zgodę. Po przeprowadzeniu takiej operacji będzie Pan w posiadaniu telefonu, który nadal pozostanie własnością sieć XXX, ale będzie Pan też odpowiedzialny za zapłatę abonamentu i będzie Pan miał kontrolę nad opłacaniem rachunków, co zapewne poprawi komfort korzystania z telefonu.

Nieważna umowa i bezpodstawne wzbogacenie

Jeśli takie rozwiązanie nie przyniesie skutku, pozostaje kwestia dążenia do rozwiązania umowy z kolegą. W istocie umowa ta jako umowa sprzedaży była nieważna, ponieważ kolega przeniósł własność rzeczy, której sam właścicielem nie pozostawał, nie miał prawa do dysponowania rzeczą (art. 58 K. c. w zw. z art. 535 K.c.). Zgodnie z rzymską zasadą Nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet – nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada. Kolega wyraźnie nie działał też jako pełnomocnik sieć XXX. W takim wypadku – skoro umowa sprzedaży nie obowiązuje – może Pan żądać zwrotu uiszczonej kwoty z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia się przez kolegę Pana kosztem (art. 405 K.c.), a telefon należałoby mu zwrócić. 

Błąd oświadczenia woli i uchylenie się od skutków zawartej umowy

Gdyby między Panem i kolegą obowiązywała umowa, mógłby Pan uchylić się od niej z powołaniem się na błąd oświadczenia woli. Zgodnie z art. 84 K.c.:

§ 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć (…);

§ 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, ze gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).

Na mocy natomiast art. 86 § 1: „Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej”. Gdyby chciałby Pan na podstawie błędu uchylić się od złożonego przez siebie oświadczenia woli, powinien Pan wysłać listem poleconym oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli – zawartej umowy, tak aby dotarło ono do drugiej strony w terminie jednego roku od wykrycia błędu.

Wnioski

W mojej ocenie jednakże – z uwagi na to, że kolega nie miał żadnych uprawnień do dysponowania telefonem – nie ma potrzeby uchylania się od oświadczenia o zawarciu umowy. Wystarczy wysłanie do kolegi pisma, że z uwagi na to, że prawo własności telefonu mu nie przysługiwało, wbrew jego zapewnieniom, umowa sprzedaży jest nieważna. Wobec tego wzywa go Pan do zapłaty kwoty X, proponuje zdanie telefonu do operatora po zapłacie albo na ręce kolegi w celu korzystania zgodnie z umową.

Podkreślam, że bardziej precyzyjna odpowiedź byłaby możliwa dopiero po analizie dokumentów, które Pan otrzymał wraz z telefonem – aktualnie opierałam się tylko na faktach i treści czynności, które Pan podał.

Źródła:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93