Czy można robić remont w niedzielę?

Pani Mariola zadała nam pytanie, czy sąsiad ma prawo do hałasowania w niedzielę (wykonywania prac remontowych). Sąsiad dużo pracuje, niemal cały tydzień, ma wolne niedziele i postanowił wykonać w te dni prace remontowe. Od kilku niedziel prace trwają, hałasuje i zakłóca ciszę w niedzielę, która jest jedynym dniem, w którym pani Mariola chciałaby mieć ciszę, spokój i móc odpocząć. Wielokrotnie chciała wezwać policję, ale nie jest pewna, czy ma do tego prawo i czy interwencja coś da.

Zakłócanie spokoju sąsiada przez prace remontowe

Każdy powinien mieć prawo do odpoczynku, a hałas w niedzielę go uniemożliwia. Do sytuacji, w jakiej znalazła się pani Mariola, mają zastosowanie przepisy Kodeksu wykroczeń (K.w.). Zgodnie z art. 51 K.w.:

„§ 1. Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 3. Podżeganie i pomocnictwo są karalne”.

Powyższy artykuł należy do najczęściej stosowanych przepisów prawa wykroczeń. Określa typowe wykroczenie o charakterze przeciwporządkowym, o istotnym ujemnym znaczeniu społecznym. W § 2 określono dwie odmiany kwalifikowane czynu przewidzianego w § 1 przez wprowadzenie nietypowych okoliczności kwalifikujących. Są to: chuligański charakter takiego czynu lub działanie sprawcy czynu pod wpływem alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka.

Ochrona spokoju publicznego

Spokój i porządek publiczny są przedmiotem ochrony. Ochrona spokoju publicznego obejmuje także ochronę spoczynku nocnego poszczególnych osób. Zgorszenie w miejscu publicznym oznacza naruszenie porządku publicznego, może także stanowić naruszenie spoczynku nocnego.

Jakie formy zachowania obejmują czyny zakłócania spokoju publicznego,porządku lub spoczynku nocnego?

Strona przedmiotowa obejmuje typowe czyny zakłócające spokój publiczny, porządek lub spoczynek nocny. Przepis obejmuje różne formy zachowania sprawcy, które ten stan wywołują. Czyn sprawcy może polegać na krzyku, wywołaniu hałasu, alarmu, może też stanowić inny wybryk w miejscu publicznym. Pojęcia te trzeba rozumieć w ich znaczeniu potocznym – krzyk, hałas, alarm to formy zachowań człowieka podlegające ocenie społecznej. Wszystkie one mogą być objęte pojęciem wybryku. Obok tych form przepis wskazuje na jeszcze inną możliwą postać wybryku, który, tak jak te już wymienione, prowadzi do zakłócenia spokoju, porządku publicznego bądź spoczynku nocnego albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym. Przez wybryk nieobjęty zakresem wymienionych pojęć należy rozumieć zachowanie się człowieka odbiegające od przyjętych norm postępowania ludzi w określonej sytuacji. Mogą to więc być formy innych nietypowych zachowań, które w danej sytuacji wywołują u odbiorców negatywną ocenę.

W wyroku z 2 grudnia 1992 r. (III KRN 189/92, Lex nr 162227) Sąd Najwyższy stwierdził, że „wybryk to zachowanie się, jakiego wśród konkretnych okoliczności czasu, miejsca i otoczenia, ze względu na przyjęte zwyczajowo normy ludzkiego współżycia nie należało się spodziewać, które zatem wywołuje powszechne negatywne oceny społeczne i uczucia odrazy, gniewu, oburzenia. Wybryk charakteryzuje więc ostra sprzeczność z powszechnie akceptowanymi normami zachowania się. A contrario nie może być uznany za »wybryk« czyn, który nie tylko iż nie koliduje w rażący sposób z obowiązującymi w określonym kontekście sytuacyjnym normami zachowania się, ale wręcz wzbudza, w odbiorze powszechnym – oceny akceptacji, choćby milczącej zgody, aprobaty, podziwu lub uznania”.

Każde z tych zachowań ma powodować skutki wymienione w przepisie – tj. zakłócenie spokoju publicznego lub spoczynku nocnego, zakłócenie porządku publicznego lub zgorszenie w miejscu publicznym. Skutki te mogą wystąpić łącznie lub samodzielnie, np. może dojść tylko do zakłócenia porządku publicznego. Skutek w postaci zakłócenia spokoju publicznego oznacza zakłócenie stanu równowagi psychicznej przynajmniej jednej osoby, z możliwością oddziaływania na innych ludzi.

Jakie godziny obejmuje cisza nocna?

Zakłócenie spoczynku nocnego stanowi szczególny przypadek zakłócenia spokoju publicznego. Zakłócenie spoczynku może prowadzić do zakłócenia spokoju większej grupy osób, a nie tylko jednej osoby. Spoczynek nocny obejmuje czas od godziny 22 do 6 rano, w którym ludzie mogą odpoczywać bez zakłóceń ze strony innych osób. Nie znaczy to, że w tym czasie osoba, której spoczynek zakłócono, musi znajdować się w stanie snu. Jest to czas spoczynku nocnego, ale to, jak odpoczywają poszczególne osoby lub grupy osób, jest sprawą ich wyboru. Obojętne więc będzie, czy w tym czasie osoba lub osoby spały, czy odpoczywały w innej wybranej przez siebie formie, np. oddając się lekturze, słuchając muzyki lub słuchowiska. Zakłócenie spoczynku nocnego może objąć jedną osobę lub całą rodzinę.

Zakłócenie porządku publicznego polega na naruszeniu norm, reguł określających zachowania ludzi w zbiorowości. Porządek publiczny opiera się na stabilności reguł funkcjonujących w danym środowisku, a czyn sprawcy stanowi ich naruszenie.

Przepis wymienia formy zachowania (krzyk, hałas, alarm, inny wybryk) i łączy z nimi określone następstwa. Te następstwa to właśnie zakłócenie spokoju, porządku publicznego, spoczynku nocnego albo wywołanie zgorszenia w miejscu publicznym.

Wskazane w przepisie formy zachowań muszą mieć następstwo w postaci wymienionych skutków – bez powiązania z tymi skutkami nie stanowią one podstawy odpowiedzialności. Wskazuje to na intensywność poszczególnych form zachowań. Odpowiedzialność zależy bowiem od tego, czy mogą one wywołać wymienione w przepisie zakłócenia lub zgorszenie. Czynem zabronionym jest całość zdarzenia tak określonego w przepisie. Jego społeczna ujemność ujawnia się dopiero w tej całości.

Wykroczenie określone w art. 51 jest czynem skutkowym polegającym zasadniczo na działaniu. Wyjątkowo może polegać na zaniechaniu, gdy np. właściciel urządzenia alarmowego nie wyłącza go w odpowiednim czasie.

Tak więc z powyższych rozważań wynika, że sąsiad powinien powstrzymać się od głośnych prac budowlanych w dzień powszechnie uważany za dzień wolny od pracy. Nie chodzi w tym przypadku nawet o przepisy karne, ale o zwyczajne dobre obyczaje sąsiedzkie.

Do kogo zwrócić się o interwencję w sprawie hałaśliwego sąsiada?

Pani Mariola może skorzystać z pomocy straży miejskiej, a jeśli w tej miejscowości jej nie ma – można oczywiście wezwać policję. Ewentualne sprawy sądowe w sprawach o wykroczenia, takie jak hałas w niedzielę, i związane z nimi kary (areszt, ograniczenie wolności lub grzywna) mogą skutecznie zniechęcić sąsiadów do zakłócania spokoju. Grzywny nakładane przez sądy w sprawie art. 51 K.w. niejednokrotnie wynoszą kilka tysięcy złotych.

Oczywiście pani Mariola nie będzie uprawniona zwrócić się o interwencję do policji lub straży miejskiej, jeśli sąsiad będzie hałasować w dzień powszedni poza godzinami ciszy nocnej.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń - Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1992 r., III KRN 189/92