Zakaz fotografowania na basenie

Czy wprowadzenie zakazu fotografowania na terenie basenu jest zgodne z prawem?

Rozumiem doskonale podłoże problemu związanego z fotografowaniem i chęć jego regulaminowego załatwienia, ale obawiam się, że to nie będzie takie proste.

Parę lat temu zapadł głośny wyrok w sprawie klauzuli w regulaminach muzeów, zgodnie z którymi wprowadzano zakaz fotografowania, głównie eksponatów:

„Sąd Okręgowy w Warszawie, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznaje za niedozwolone i zakazuje Muzeum Regionalnemu im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni stosowania przez Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o następującej treści: »Zabrania się fotografowania i filmowania eksponatów oraz sal ekspozycyjnych bez uzyskania pozwolenia dyrektora Muzeum. Fotografowanie możliwe jest po uzyskaniu zgody i uiszczeniu opłaty«.” (wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie z dnia 5 marca 2010 r., sygn. XVII Amc 1145/09).

Również w odniesieniu do sektora prywatnego zakazy fotografowania były przedmiotem zainteresowania między innymi ze strony Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=14072.

Wprowadzenie zakazu fotografowania do regulaminu korzystania z basenu

Powyższe oznacza, że co do zasady wprowadzenie zakazu fotografowania do regulaminu korzystania z basenu może być uznane za klauzulę niedozwoloną, która i tak nie wiąże korzystających.

Odnośnie samego fotografowania, to rzeczywiście, obowiązkiem uzyskania zezwolenia zostało obwarowane samo rozpowszechnianie wizerunku, a nie wykonywanie wizerunku jako takie:

„Przepis wskazuje potrzebę uzyskania zezwolenia jedynie na akt rozpowszechnienia wizerunku. Pojęcie rozpowszechniania rozumie się jako publiczne udostępnienie wizerunku »w jakikolwiek sposób« (art. 6 ust. 1 pkt 3). Co do zasady, możliwość zapoznania się z wizerunkiem przez nieograniczoną z góry liczbę osób, nawet jeżeli od osób tych wymaga się spełnienia określonych kryteriów podmiotowych, przesądza o spełnieniu tej przesłanki (zob. szerzej uwagi do art. 6 ust. 1 pkt 3). Według utrwalającej się, choć nie pozbawionej zasadniczych kontrowersji linii orzeczniczej zamieszczenie linku (deep linku) do materiału zamieszczonego na innej stronie internetowej stanowi jego rozpowszechnienie (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 20 lipca 2004 r., I ACa 564/04, LEX nr 142138; zob. też wyrok SA w Katowicach z dnia 18 grudnia 2013 r., V ACa 524/13, orzeczenia.katowice.sa.gov.pl). W przypadku zmiany właściciela portretu określonej osoby nie dojdzie już jednak do publicznego udostępnienia wizerunku (T. Grzeszak (w:) System Prawa Prywatnego, t. 13, 2013, s. 689). Bezskuteczne byłoby natomiast powołanie się na art. 81 w przypadku obrony przed samym ustaleniem (utrwaleniem) wizerunku (inaczej: P. Ślęzak (w:) Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017, s. 568). W takiej sytuacji możliwe jest jedynie powołanie się na naruszenie przysługujących osobie portretowanej dóbr osobistych, w szczególności prawa do prywatności, co w praktyce będzie także wyrażać się oprotestowaniem uwieczniania podobizny. W szczególnych, jednoznacznie nagannych sytuacjach korzystanie z cudzego wizerunku może podlegać także surowym sankcjom karnym (zob. np. art. 191a k.k.)” (D. Flisak, Komentarz do art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, w: Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, WKP 2018).

Naruszenie dóbr osobowych

Utrwalenie wizerunku przez osoby trzecie może zatem co najwyżej naruszać dobra osobiste osób przebywających na basenie – zgodnie z art. 23 K.c. i art. 24 K.c.:

„Art. 23. Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Art. 24. § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.”

Oczywiście, naruszenia bądź nienaruszenia dóbr osobistych to również jest kwestia do dyskusji. Jednakże ja bym rozstrzygnęła problem na okrętkę – wydaje mi się dopuszczalne wskazanie w treści regulaminu, że osoby korzystające z pływalni nie mogą dopuszczać się żadnych czynów naruszających prawo, np. w postaci naruszania dóbr osobistych innej osoby (bez precyzowania, że chodzi o fotografowanie). Wtedy można by nieformalnie doprecyzowywać, bez pisania tego w regulaminie, że obsługa basenu uważa fotografowanie innych osób za naruszenie dóbr osobistych i działanie zakazane w regulaminie. Innego sposobu nie widzę.