Czym się różni zadatek od zaliczki?

Czym jest zadatek?

Zadatek jest dodatkowym zastrzeżenie w umowie. Służy do zabezpieczenia interesów obu stron umowy. Instytucja zadatku jest unormowana w art. 384 K.c. Zgodnie z tym artykułem w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Zobacz też: Zadatek a zaliczka

Kiedy zadatek ulega zwrotowi?

W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Jak już zostało powiedziane zadatek należy do tzw. dodatkowych zastrzeżeń umowy. Oprócz niego należą jeszcze do nich:

• umowne prawo odstąpienia,
• odstępne,
• kara umowna.

Ich wspólna cecha polega na wywieraniu określonego wpływu na trwałość umowy, do której zostały dodane i na zabezpieczenie jej rzeczywistego wykonania.

Jaka powinna być wysokość zadatku?

Zastrzeżenie umowne w postaci dania zadatku może być przyjęte przez strony w każdej umowie i stanowi jej część składową. Przedmiotem zadatku może być kwota pieniężna albo rzecz. Wysokość zadatku pozostawiona jest w zasadzie porozumieniu stron ale nie może być całkowicie dowolna. Jednak nadmierna wysokość zadatku ( przewyższająca wartość świadczenia) może być uznana z obejście ustawy. Jeżeli strony uzgodniły, iż negocjowana umowa będzie zawarta z zadatkiem a następnie zadatek nie został dany, to zawarcie takiej umowy nie dochodzi do skutku.

O funkcji zadatku decyduje wola stron. Może on być przez nie potraktowany jako: znak zawarcia umowy, zaliczka na poczet przyszłego świadczenia, szczególna sankcja na wypadek niewykonania umowy przez którąkolwiek ze stron, odstępne. W każdym z tych przypadków zadatek jest środkiem zabezpieczenia wykonania umowy. Regulacja skutków dania zadatku może wynikać z umowy, ze zwyczaju i z ustawy. Ustawowe skutki dania zadatku określa art. 394 K.c.

Różnice między zadatkiem a zaliczką

Różnice miedzy zadatkiem a zaliczką są znaczące. Różne są także przepisy prawne, które określają te obie formy "przedpłaty". Gdy umowa nie zostanie zrealizowana, Kodeks cywilny (art. 394) precyzyjnie określa dalsze losy zadatku. O tym, co się dzieje z zaliczką, można wywnioskować z ogólnych przepisów o wykonywaniu wzajemnych umów.

Z tych samych przyczyn kwota wręczona wykonawcy staje się zadatkiem tylko wtedy, gdy zostanie to jasno określone w umowie - bez tego zaznaczenia - będzie to po prostu zaliczka.

Czym jest zaliczka?

Zaliczka:

• po wykonaniu usługi zostaje wliczona w jej cenę,
• jeśli umowa zostaje rozwiązana za zgodą obu stron, to oczywiście zwracają one sobie wzajemne świadczenia, czyli zaliczka wraca do konsumenta,
• jeśli umowa zostaje rozwiązana z winy konsumenta, zaliczka pozostaje u usługodawcy,
• jeśli umowę rozwiąże usługodawca, jest on oczywiście zobowiązany do zwrotu pobranej zaliczki.