Czy należy się zachowek po rodzicach którzy przekazali gospodarstwo bratu za emeryturę?

Przekazanie gospodarstwa rolnego jednemu z dzieci a prawo do zachowku pozostałych 

W opisywanej sytuacji Pana rodzice przekazali Pana bratu gospodarstwo rolne na podstawie art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. z 1977 r. Nr 32, poz. 140) lub w trybie kolejnej ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1982 r. Nr 40, poz. 268).

Niestety w tej kwestii orzecznictwo Sądu Najwyższego przemawia przeciwko Panu. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 lutego 1991 r. w sprawie o sygn. akt. III CZP 4/91: „Wartości gospodarstwa rolnego przekazanego następcy na podstawie art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140) nie uwzględnia się przy ustalaniu zachowku”.

Umowa przekazania gospodarstwa rolnego następcy a uprawnienia do zachowku

W orzecznictwie panuje pogląd, iż niejednorodny charakter umowy o przekazaniu gospodarstwa rolnego następcy, zawierającej elementy prawa administracyjnego, ubezpieczeniowego i cywilnego, przemawia przeciwko uznaniu, że z punktu widzenia uprawnień do zachowku umowa taka może być traktowana jako umowa darowizny.

Gdyby wystąpił Pan na drogę postępowania sądowego z roszczeniem o zachowek, Pana brat mógłby żądać oddalenia powództwa, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego w tej sprawie. Mimo że polskie prawo nie ma charakteru precedensowego, a orzecznictwo Sądu Najwyższego nie jest bezwzględnie obowiązujące, z pewnością przegrałby Pan sprawę.

W roku 2007 Warszawski Sąd Apelacyjny w postępowaniu o sygn. akt VI ACa 99/o6 podzielił pogląd Sądu Najwyższego. W sprawie tej osoba domagała się zapłaty zachowku, twierdząc, iż w przekazaniu gospodarstwa rolnego są elementy darowizny, przysporzenia korzyści, ale Sąd Apelacyjny nie podzielił tych argumentów.

Obietnica ojca, że dostanie Pan działkę budowlaną, nie może zostać uznana za testament. Na podstawie takiej ustnej obietnicy nie jest Pan w stanie nabyć własności nieruchomości.

W sytuacji tej może Pan apelować do brata o wypłacenie Panu pewnych kwot, ale niestety, jeżeli Pana brat nie wyrazi na to zgody i wystąpi Pan na drogę postępowania sądowego, ma Pan niewielkie szanse na wygranie sprawy.