Zachowek dla małoletniego

Kto zarządza majątkiem małoletniego?

Pani siostrzeniec jako osoba małoletnia nie może samodzielnie zarządzać swoim majątkiem. Nie może również samodzielnie działać przed sądem.

Władza rodzicielska nad Pani siostrzeńcem przysługuje ojcu dziecka.

Stosownie do art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka.

Natomiast według art. 101 § 1 K.r.io. rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską.

Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku (§ 2).

Czy rodzice dziecka mogą swobodnie zarządzać jego majątkiem?

Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na wykonywanie takich czynności przez dziecko (§ 3).

Zgodnie z art. 98 § 1 K.r.io. ojciec Pani siostrzeńca jest jego przedstawicielem ustawowym.

Sprawę zachowku powinna Pani załatwiać z przedstawicielem ustawowym siostrzeńca, a więc z jego ojcem. Stosownie do powyżej podanych przepisów ojciec dziecka reprezentuje go i zarządza majątkiem dziecka.

Zapłata zachowku należnego siostrzeńcowi powinna zatem nastąpić do rąk działającego w jego imieniu rodzica.

Nie może Pani samodzielnie założyć konta małoletniemu, ponieważ nie jest Pani upoważniona do działania w jego imieniu. Konto w banku dla siostrzeńca może założyć jego ojciec, ewentualnie sam siostrzeniec (za zgodą swojego ojca). Nie ma Pani również możliwości zastrzeżenia w banku, że środki nie zostaną wypłacone przed osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości.

Aby ustrzec się ewentualnych roszczeń siostrzeńca w stosunku do Pani z tytułu zachowku, powinna Pani wypłacić zachowek ojcu dziecka, który reprezentuje dziecko i ma obowiązek sprawowania zarządu nad majątkiem dziecka.

Jak wypłacić zachowek nieletniemu dziecku?

W sprawie zapłaty zachowku dobrze by było podpisać ugodę z reprezentującym dziecko ojcem. W tej ugodzie należałoby wskazać, że wypłaca Pani do rąk przedstawiciela ustawowego siostrzeńca określoną kwotę tytułem zachowku, a kwota ta wyczerpuje w całości roszczenie o zachowek.

Mimo że środki pieniężne zostaną wypłacone do rąk ojca dziecka, to będą one stanowiły składnik majątku dziecka (nie ojca dziecka). Jak już wspomniałem, zgodnie z art. 101 § 1 K.r.io. rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Zarząd majątkiem dziecka podlega nadzorowi ze strony sądu opiekuńczego.

Stosownie do § 3 art. 101 K.r.io. rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na wykonywanie takich czynności przez dziecko. Jeżeli więc ojciec dziecka będzie chciał spożytkować środki pochodzące z zachowku, np. na zakup jakiejś rzeczy, będzie musiał wcześniej uzyskać na to zgodę sądu opiekuńczego.

Zwrot majątku należącego do dziecka po osiągnięciu przez nie pełnoletności

Według art. 105 K.r.io. po ustaniu zarządu rodzice obowiązani są oddać dziecku lub jego przedstawicielowi ustawowemu zarządzany przez nich majątek dziecka. Na żądanie dziecka lub jego przedstawiciela ustawowego, zgłoszone przed upływem roku od ustania zarządu, rodzice obowiązani są złożyć rachunek z zarządu. Żądanie to nie może jednak dotyczyć dochodów z majątku pobranych w czasie wykonywania władzy rodzicielskiej.

Jeżeli zaistnieje taka sytuacja, że ojciec dziecka wykorzysta środki pochodzące z zachowku na własne potrzeby, to wówczas siostrzeniec nie będzie mógł skierować swoich roszczeń do Pani, twierdząc, że zachowek nie został mu wypłacony. Roszczenie dotyczyć będzie ojca, który ma obowiązek dbać o majątek dziecka z należytą starannością, a po wygaśnięciu władzy rodzicielskiej, na wniosek dziecka, rozliczyć się z zarządu.

Proszę pamiętać, że zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego siostrzeńcowi należy się zachowek w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego, jaki by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym. Wartość spadku będąca podstawą ustalenia wysokości zachowku powinna odpowiadać wartości spadku z chwili zapłaty zachowku.

Należy też pamiętać, że zgodnie z art. 993–994 K.c. przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku darowizny uczynione przez spadkodawcę, prócz drobnych darowizn oraz tych uczynionych w czasie, kiedy spadkodawca nie miał zstępnych.