Zabezpieczenie majątku zdobytego przed ślubem

Przyrost wartości składnika majątku odrębnego w czasie trwania małżeństwa

Lokaty, obligacje czy akcje są Pana majątkiem odrębnym – i zawsze będą tak traktowane, ale dochody z nich już nie.

Stosownie do dyspozycji art. 32 § 2 pkt 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) dorobkiem małżonków stają się m.in. dochody z majątku odrębnego każdego z małżonków. Rozszyfrowując to pojęcie, należy stwierdzić, że dochodem w powyższym rozumieniu są wszelkie korzyści w postaci przychodu, uzyskiwane z określonego składnika majątku odrębnego w granicach normalnej i prawidłowej gospodarki, bez natychmiastowego zniszczenia, względnie utraty tego składnika.

Dochodem w rozumieniu art. 32 § 2 pkt 2 K.r.io. jest korzyść netto, tzn. przychód pomniejszony o wydatki związane z jego osiągnięciem. Jest to zatem pojęcie inne od pojęcia pożytków naturalnych i cywilnych w rozumieniu art. 53 i art. 54 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.). Pożytkami naturalnymi są bowiem rzeczy odłączone od innej rzeczy, zaś pożytkami cywilnymi to, co pobierający otrzymuje z rąk osoby pozostającej z nim w stosunku prawnym ze względu na rzecz. Przepis art. 32 § 2 pkt 2, mówiąc o dochodzie z majątku, posługuje się pojęciem ekonomicznym i ma na uwadze przychód netto. Przychodem z gospodarstwa rolnego stanowiącego majątek odrębny będzie zatem nie to, co w gospodarstwie tym zostanie wyprodukowane, lecz wartość tych produktów pomniejszona o koszt ich wytworzenia, to bowiem stanowić będzie dochód, choć na gruncie art. 53 § 1 K.c. plony te będą w całości pożytkiem. Dochodem z domu pensjonatowego będzie w związku z tym suma pobranego czynszu pomniejszona o wydatki związane z utrzymaniem tego domu, choć pożytkiem (art. 53 § 2 K.c.) będzie ów czynsz w całości. Dochodem na gruncie art. 32 § 2 pkt 2 K.r.io. jest więc korzyść uzyskiwana z prawidłowo prowadzonej działalności gospodarczej, handlowej, usługowej, jak i korzyść w postaci odsetek od kapitału, względnie premii w miejsce tych odsetek.

Nabycie przedmiotu majątkowego w zamian za składniki majątku osobistego 

W powyższym znaczeniu nie stanowi dochodu i tym samym nie staje się majątkiem dorobkowym następujący w czasie trwania wspólności majątkowej przyrost wartości składnika majątku odrębnego, i to nawet wówczas, gdy na przedmiot ten czynione były nakłady z majątku wspólnego i przedmiot ten został sprzedany w czasie trwania tej wspólności. Przyrost ten nie jest bowiem dochodem. Przyrost wartości jest pojęciem innym niż pojęcie dochód. Przyrost wartości składnika majątku odrębnego jest odwrotnością sytuacji, w której ma miejsce obniżenie wartości tego składnika i choć oba te zjawiska występują równie często, pierwsze z nich nie przysparza majątku wspólnego, a drugie go nie uszczupla. Przyjęcie odmiennej wykładni nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa i prowadziłoby do znacznych perturbacji przy rozliczeniach majątkowych między byłymi małżonkami.

Jeśli ze zbycia jednego składnika majątkowego – akcji, obligacji, środków z lokaty – nabędzie Pan inny składnik – stanowi on Pana majątek odrębny.

Przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego są majątkiem osobistym, ale tylko zakupione za nominalną wartość tego, co Pan miał przed ślubem.

Przykład – w dniu zawarcia małżeństwa miał Pan 100 tys. zł w akcjach, obligacjach, itd.

Każda złotówka z tego zarobiona w trakcie trwania małżeństwa to majątek wspólny. 100 tys. zł nadal jest tylko Pana, ale odsetki, dywidendy – są już majątkiem wspólnym.

I żona będzie miała prawo żądać podziału tych kwot.

Jeśli kupi Pan nowe akcje, może Pan żądać rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, wykazując, że środki na zakup pochodziły z Pana majątku przedmałżeńskiego.

Zawarcie umowy majątkowe małżeńskiej

Najprostszą jednak opcją jest zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej. Ustrój rozdzielności majątkowej polega na tym, że małżonkowie nie mają majątku wspólnego, a każde z nich ma swój majątek osobisty, którym zarządza i rozporządza samodzielnie, tj. bez udziału drugiego małżonka.

Jeżeli umowa o ustanowieniu rozdzielności majątkowej zawarta została przed zawarciem małżeństwa, to w ogóle nie dochodzi do powstania wspólności ustawowej. Wówczas wszystkie przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z małżonków, zarówno przed, jak i po zawarciu małżeństwa, należą w całości do ich majątków osobistych.

Jeżeli umowa o ustanowieniu rozdzielności majątkowej zawarta została w czasie trwania ustawowej lub umownej wspólności majątkowej, to do majątków osobistych każdego z małżonków wejdą przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z nich przed powstaniem wspólności majątkowej, przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty każdego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej, udział przypadający małżonkowi w majątku, który był dotychczas objęty wspólnością majątkową (art. 46) i przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z małżonków po zawarciu umowy. Majątek, który był objęty wspólnością majątkową, może zostać podzielony pomiędzy małżonkami ( art. 46 K.r.io. w zw. z art. 1037 K.c.) i wówczas w skład majątków osobistych każdego z nich wejdą - w miejsce udziałów w majątku wspólnym - przedmioty majątkowe otrzymane w wyniku jego podziału. Małżonkowie mogą też dokonać rozliczeń przewidzianych w art. 45.

W czasie trwania rozdzielności majątkowej małżonkowie mogą wspólnie nabywać przedmioty majątkowe. Przedmioty te nie będą jednak objęte małżeńską wspólnością majątkową, ale współwłasnością w częściach ułamkowych (art. 195–221 K.c.).

Umowa to koszt ok. 400 zł u notariusza, a rozwiązuje wszelkie problemy.

Jeśli się Pan na to nie zdecyduje, kapitał, jaki Pan posiada w dniu ślubu, jest prawnie chroniony, ale odsetki od niego już będą stanowiły majątek wspólny.